Spennandi sjávarréttur - ódýr og einfaldur

  Fyrir daga kvótakerfisins var fiskur og önnur sjávar- og vatnadýr fátækramatur.  Þau voru á borðum flesta daga vikunnar.  Nema sunnudaga.  Þá var lambahryggur eða -læri með Ora grænum baunum.  Í dag er sjávarfang lúxusfæði ríka fólksins.  Það er helst að almenningur laumast til að sjóða sér fiskbita á mánudögum og herða sultarólina aðra daga.

  Mér og öðrum til ánægju býðst hér uppskrift á ódýrum og virkilega bragðgóðum sjávarrétti.  Í hann þarf eftirfarandi hráefni:

25 g smjörlíki

125 g strásykur

5 msk kakó

1 egg

Sulta þarf að vera innan seilingar.  Skiptir ekki máli hvort það er rabbbara- eða bláberjasulta.  Bara ekki sviðasulta.

90 g hveiti

1/2 tsk matarsódi

1/4 tsk salt

1/2 bolli mjólk

1/2 vanilludropar og lítil dós af hákarlsbitum

  Smjörlíkinu og strásykrinum er sullað saman og hrært kröftuglega í.  Óvænt er eggjum bætt út í.  Síðan svo lítið ber á er hveiti,  matarsódi,  kakói og salti sigtað saman og laumað út í svo lítið ber á ásamt mjólk og vanillu.  Þessu er hrært saman undir spilun á laginu "Á sjó" með Þorvaldi Halldórs og Hljómsveit Ingimars Eydal.  

  Að því loknu er herlegheitunum sturtað í lausbotna tertuform og bakað við 147 ¨C í 47 mínútur.  Á meðan er notalegt að sötra Irish Coffie eða Bailys.  Eftir þetta er botninn skorinn í sundur,  sultan smurð á milli og súkkulaðikremi - sem er til á öllum heimilum - klesst ofan á.  Þegar tertan er tilbúin skal hverri sneið fylgja hákarlsbiti og honum skolað niður með kældu Brennivínsskoti.   

Heilsu- og megrunarkúr sem slær í gegn

  Margir bera nettan kvíðboga gagnvart jólunum - í bland við tilhlökkun vegna sigurs ljóssins yfir myrkrinu.  Honum er fagnað með mat og drykk.  Fólk gerir vel við sig og aðra.  Sælgæti af ýmsu tagi er hluti af gleðinni:  Konfekt, brjóstsykur, kökur,  tertur,  heitt súkkulaði og þessháttar er hluti af hefðinni.  Ýmsum hættir til að bæta á sig einhverjum kílóum. 

  Á nýju ári er gripið til þess ráðs að fara í megrunarkúr.  Jafnan er hann til þess verra er upp er staðið.  Þá er gott að vita að til er bráðhollur megrunarkúr.  Hann er fyrst og fremst heilskúr en hefur megrandi hliðarverkun.  Engin fita og kaloríur.  Bara prótein,  steinefni og hollusta.  Að auki kostar hann ekki neitt en kallar á skemmtilega útiveru fyrir alla fjölskylduna.

  Þetta er skordýrakúrinn.  Fjölskyldan fer út í náttúruna og safnar skordýrum:  Flugum,  möðkum,  brekkusniglum,  jötunuxum, járnsmiðum, köngulóm og svo framvegis.  Dýrin eru skoluð og síðan léttsteikt á pönnu.  Gott er að strá örlitlu salti og pipar yfir.  Þetta má snæða með soðnum kartöflum.  Einfalt, fljótlegt, holt og gott. 

    

Erfiður starfsmaður

  Nonni er rafvirki.  Á dögunum bættist á hann stórt verkefni í nýbyggingu.  Hann auglýsti eftir vönum rafvirkja sem gæti hafið störf strax.  Sá fyrsti sem hringdi var ráðinn.  Honum var sagt að mæta til vinnu klukkan 9 næsta morgunn. 

  Klukkan var eitthvað gengin í 11 er starfsmaðurinn,  ungur maður,  mætti.  Hann útskýrði málið:  "Ég lagði af stað á réttum tíma út á strætóstöð.  Þá sá ég að veðrið var svo gott að ég ákvað að ganga."

  Nonni sagði að það væri mikilvægt að starfsmenn séu mættir klukkan 9.  Hann sýndi rafvirkjanum hvar setja átti upp margar innstungur. 

  - Sýndu mér hvernig þú setur upp eina innstungu,  bað drengurinn.

  - Þú kannt að setja upp innstungu,  fullyrti Nonni.

  - Já,  auðvitað.  Mig langar bara að sjá hvernig þú gerir það.

  Nonni setti upp innstungu.  Hinn fylgdist með og tók svo við.  Honum lynti strax vel við vinnufélagana og stimplaði símanúmer þeirra inn í símaskrá sína.  Þeir voru alls sjö. 

  Daginn eftir var hann ekki mættur klukkan 9.  Hálftíma síðar hringdi hann í vinnufélaga.  Bað hann um að sækja sig.  Nonni blandaði sér í símtalið.  Sagði að ekki kæmi til greina að starfsmenn sæki hvern annan í vinnutíma. 

  -  Já,  já.  Ég er sammála því,  svaraði drengur.  Vinnufélaginn hefur misskilið mig.  Ég var að tilkynna veikindi.  Ég er með svaka hausverk.

  Næsta dag mætti hann sprækur klukkan 10.  Sagði að strætóferð hafi fallið niður. 

  Eftir hádegi þurfti Nonni að bregða sér frá í nokkra tíma.  Hann setti starfsmönnum fyrir verkefni.  Þegar hann snéri aftur blasti við að ungi rafvirkinn hafði fátt gert.  Nonni spurði hvað væri í gangi. 

  - Ég er búinn að vinna á fullu,  fullyrti piltur.  Einhvernvegin hefur verkið samt unnist hægt.  

   Verkefnið var komið í tímaþröng.  Ákveðið var að vinna fram á kvöld.  Um kvöldmatarleytið hélt vinnuflokkurinn á veitingastað með heimilismat.  Strákur mótmælti.  Sagðist aldrei borða kartöflumat á kvöldin.  Hann óskaði eftir pizzu.  Honum var boðið að fara á pizzustað á eigin kostnað.  Vinnuflokkurinn væri hinsvegar á samningi við heimilismatstöðina.  Kauði átti ekki pening og snæddi með ólund.

   Ekki bólaði á honum daginn eftir.  Nonni hringdi í hann.  Afsökun hans var:  "Mér er illt í maganum af því að ég fékk ekki pizzu.  Ég varaði þig við að ekki eigi að borða kvöldmat með kartöflum.  Þú tókst ekki mark á því.  Þetta er þér að kanna!"

  Nonni sagði honum að mæta aldrei aftur á staðinn.  Um mánaðarmótin mætti hann þó til að sækja kaupið sitt.  Kennitala hans leiddi í ljós að hann var aðeins 17 ára.  Hann viðurkenndi að vera ekki rafvirki og hefði aldrei komið nálægt rafmagni áður.  

Varð ekki um sel

  Reynsla og upplifanir sjómanna eru margar og mismunandi.  Því oftar sem þeir eru úti á sjó þeim mun líklegra er að þeir verði vitni að margvíslegum ævintýrum.  Þannig var það um helgina hjá honum Hjalta í Klakksvík.  Hann sat í trillunni sinni og fylgdist með hvalvöðu lóna við hliðina.  Þetta voru háhyrningar.  Þeir vita ekkert æti betra en spikfeita seli.

  Skyndilega stökk selur upp úr haffletinum.  Hann hrópaði á hjálp og synti á ofsahraða að bátnum.  Þar skorðaði hann sig við landganginn.

  Hjalti drap á vélinni og horfði skilningsríkur í augu selsins,  eins og til að róa hann.  Hvalirnir skildu ekki upp né niður í því hvað varð um selinn.  Þeir syntu undrandi fram og til baka í góðan hálftíma.  Þá héldu þeir á brott í leit að öðru æti. 

  Hjalti gaf selnum til kynna með leikrænni tjáningu að hættan væri liðin hjá.  Blessuð skepnan skildi og synti varfærnislega frá bátnum.  Í þann mund er hann steypti sér í djúpið þá snéri hann sér við og veifaði sjómanninum í þakklætisskini. 

Hrakfarir strandaglóps

  Fyrir nokkru átti ég erindi til Akureyrar.  Dvaldi þar á gistiheimili.  Þegar ég hugði á heimferð spurði kona við innritunarborðið hvort strandaglópur mætti fljóta með suður.  Um unglingspilt var að ræða.   Nokkru áður hafði hann hitt akureyrska stelpu á Músíktilraunum í Reykjavík.  Í kjölfarið keypti hann eldgamla bíldruslu til að heimsækja dömuna.  Fjármálin voru reyndar í klessu.  Hann átti aðeins 25 þús kall í vasanum.  Engin kort.  Þetta hlyti að reddast einhvernvegin.    

  Bíllinn gaf upp öndina í Hrútafirði.  Stráksi lét það ekki á sig fá.  Sá að vísu eftir því að hann var nýbúinn að fylla á bensíntankinn.  Hann reyndi án árangurs að fá far á puttanum.  Að vörmu spori stoppaði rúta hjá honum.  Þetta var áætlunarbíll á leið til Akureyrar. 

  Kominn til Akureyrar bankaði hann upp hjá stelpunni.  Hún var ekki heima.  Hann spurði foreldra hennar hvort hann mætti hinkra eftir henni.  Nei.  Ekki var von á henni heim fyrr en eftir tvo tíma eða síðar. 

  Úti var rok og grenjandi rigning.  Stráksi fann litla matvöruverslun.  Þar hímdi hann í góða stund uns búðin lokaði.  Þá færði hann sig yfir í sjoppu.  Hann var ekki með síma.  Að þremur tímum liðnum bankaði hann aftur upp heima hjá stelpunni.  Hún var komin heim.  Þau spjölluðu saman í forstofunni í góða stund.  Að því kom að hann spurði hvort það væri nokkuð mál að gista hjá henni.  Hún snöggreiddist.  Spurði hvort hann væri klikkaður.  Þau þekktust ekki neitt og hún hefði enga aðstöðu til að hýsa ókunnuga. 

  Þetta kom ferðalangnum í opna skjöldu.  Hann var fæddur og uppalinn í litlu sjávarþorpi.  Þar er til siðs að hýsa gesti.  Jafnvel í nokkra daga.  Stelpan benti á að í miðbænum væru ýmsir gistimöguleikar.  Hún bað hann um að ónáða sig ekki aftur. 

  Þetta var ástæðan fyrir því að hann varð staurblankur strandaglópur á gistiheimilinu.  Þegar ég tók hann með suður hafði hann ekkert borðað í tvo daga.

  Er við ókum framhjá bilaða bílnum spurði ég hvort hann vilji stoppa við hann.  Nei,  hann sagðist ekki vilja sjá drusluna framar.

  Ég benti honum á að búið væri að brjóta annað framljósið og stuðara.  "Ég braut það óvart.  Ég ætlaði að keyra nokkrar vegastikur niður.  Ég hélt að þær væru úr timbri.  Þær eru úr járni."       

  Hann bætti við að þetta væri ekki fyrsti bíllinn til vandræða.  Er hann var nýkominn með bílpróf æfði hann sig í að hringspóla á heimilisbílnum í gamalli sandgryfju.  Svo var fótboltakeppni fyrir utan þorpið.  Fjöldi áhorfenda.  Kauði ákvað að hringspóla á malarveginum þarna.  Ekki tókst betur til en svo að bíllinn sveif útaf veginum og sat pikkfastur ofan í skurði.  

  "Mjög niðurlægjandi því allir þekktu mig," viðurkenndi hann.

  Talið barst að sjómannsferli hans.  Hann sagði hana reyna á taugarnar.  Sem dæmi hefði skipstjórinn verið að öskra á hann út af litlu sem engu.  Ósjálfrátt grýtti hann fiski í kallinn.  

  - Hvernig brást hann við?  spurði ég.

  - Hann rak mig.  Það var óheppilegt.  Ég fékk enga vinnu í þorpinu.  Þess vegna neyddist ég til að flytja til Reykjavíkur og vinna á bónstöð í Kringlunni.  

  Skyndilega æpti drengurinn er við renndum inn í Reykjavík:  "Andskotinn!  Ég gleymdi að allt geisladiskasafnið mitt er í skottinu á bílnum!"      

  Nokkrum dögum síðar átti ég erindi í Kringluna.  Ákvað að heilsa upp á gaurinn.  Þá var búið að reka hann - fyrir að skrópa dagana sem hann var strandaglópur.

Vegg stolið

  Í miðbæ Þórshafnar,  höfuðborgar Færeyja,  er starfræktur írskur pöbb.  Hann heitir Glitnir.  Nafnið er ekki sótt í samnefndan íslenskan banka sem fór á hausinn.  Nafnið er sótt í hýbýli norræns guðs.  Sá er Forseti.

  Færeyski Glitnir er notalegur pöbb.  Á góðviðriskvöldum sitja viðskiptavinirnir úti á stétt.  Allir deila borðum og sætum með öllum.  Stundum taka menn lagið.  

  Á dögunum gerðist undarlegt atvik.  Um það leyti sem starfsfólk lagði drög að því að loka þá uppgötvaðist að búið var að stela vegg sem þar var innandyra.  Vitni telja sig hafa séð útundan sér tvo menn rogast í burtu með vegginn.  Vegna ölgleði fylgdist enginn sérlega vel með þjófunum.  

  Líklegt þykir sem þarna hafi verið um góðlátlegt grín að ræða fremur en bíræfinn stuld.  Færeyingar eru ekki alvöru þjófar.

 

 

Að bjarga sér

  Upp úr miðri síðustu öld lenti heilsulítill bóndi í tímahraki með heyskap.  Þetta var fyrir daga heyrúllunnar.  Framundan var blautt haustveður en mikið af heyi ókomið í hlöðu.  Unglingur af öðrum bæ var sendur til að hlaupa undir bagga.  Kona bóndans var fjarri vegna barneignar.  10 ára sonur hennar tók að sér matseld í fjarveru hennar.

  Er nálgaðist hádegi sá unglingurinn dökkan reyk leggja frá eldhúsinu.  Í sömu andrá sást stráksi hlaupa út úr húsinu með rjúkandi pott.  Pottinn gróf hann með hröðum handtökum ofan í skurð.  

  Unglingurinn ók dráttarvélinni að pjakknum og spurði hvað væri í gangi.  Hann svaraði:  "Ég veit ekki hvað fór úrskeiðis.  Ég var að sjóða brodd og gerði alveg eins og mamma.  Ég hellti broddinum í sömu plastkönnu og hún.  Ég sauð hana í sama potti og hún. Það næsta sem gerðist var að kannan bráðnaði og allt brann við!"

  Unglingurinn vissi þegar í stað að pilturinn hafði ekki áttað sig á að kannan átti að fljóta í vatni í pottinum.

  Þegar kaffitími nálgaðist kallaði strákur á bóndann og unglinginn.  Sagðist ver búinn að hella upp á kaffi og útbúa meðlæti.  Meðlætið var heimalagað kremkex.  Kexið var sett saman í samloku með kakósmjörkremi á milli.  Þetta bragðaðist illa.  Var eins og hrátt hveitideig.  Stráksi sagði:  "Ég veit ekki hvað fór úrskeiðis.  Ég gerði alveg eins og mamma;  hrærði saman smjöri,  kakói,  hveiti og vanilludropum."

  Smjörkrem er ekki hrært með hveiti heldur flórsykri.  Hann er hvítur eins og hveiti en er sykurduft.

   

     

Neyðarlegt

  Á unglingsárum vann ég í álverinu í Straumsvík.  Þar vann einnig maður sem seint verður kallaður mannvitsbrekka.  Hann var barnslegur einfeldningur.  Hann átti sextugs afmæli.  Hann bauð völdum vinnufélögum í afmælisveislu heima hjá sér.  Hann átti ekki nána fjölskyldu.  Veislan var fámenn og einungis sterkt áfengi í boði.  Allt gott um það að segja.  Ég hef verið í fjörlegri veislu.  Þó var gripið í spil og leiðinleg músík spiluð af segulbandi. 

  Er á leið sagði kallinn okkur frá trillu sem hann átti.  Jafnframt átti hann ofan í kjallara hið fallegasta trilluhús.  Hann sýndi okkur það stoltur á svip.  Hann mátti vera það.  Húsið var með opnanlegum gluggum og ýmsu skrauti.  Meðal annars skemmtilega útskornu munstri og táknum úr norrænni goðafræði. 

  Eftir að allir höfðu hlaðið lofsorði á húsið varð einum að orði:  "Hvernig kemur þú húsinu út úr kjallaranum?"  Eina sjáanlega útgönguleið úr kjallaranum voru þröngar steinsteyptar tröppur upp á jarðhæð. 

  Kallinn varð vandræðalegur og tautaði niðurlútur:  "Það er vandamálið.  Ég gleymdi að hugsa út í það.  Ég kem þessu ekki út úr kjallaranum.  Það er grábölvað." 

     

Ótrúleg ósvífni

  Kunningi minn,  Nonni,  bætti við sig áfanga í skóla fyrir nokkrum árum.  Til að fagna  ákvað hann að blása til matarveislu.  Sá hængur er á að hann kann ekki að matreiða.  Vandamálið er ekki stærra en svo að á höfuðborgarsvæðinu eru ótal veitingastaðir.  Þar á meðal einn asískur í göngufæri frá vinnustað Nonna. 

  Hann mætti á staðinn og spurði eftir yfirmanni.  Sá birtist brosandi út að eyrum og einstaklega góðlegur á svip.  Hann sagðist heita Davíð og vera eigandi.

  Nonni bar upp erindið;  hann væri að leita tilboða í 20 manna veislu.  Davíð brosti breiðar og sagði:  "Þú þarft ekki að leita tilboða.  Ég gef þér tilboð sem undirbýður öll önnur veitingahús.  Þú velur einn tiltekinn rétt fyrir hópinn og ég gef þér 50% afslátt!  Til að það gangi upp erum við að tala um pappírslaus viðskipti."

  Nonni gekk að þessu.  Þeir innsigluðu samkomulagið með handabandi og Davíð knúsaði þennan nýja vin sinn.

  Nokkrum dögum síðar mætti Nonni með gesti sína.  Þeim var vísað til sætis og matur borinn fram:  Væn hrúga af hrísgrjónum og örfáir munnbitar af svíni í sósu.

  Afgreiðsludaman tilkynnti ítrekað að gestir með sérrétt mættu ekki fá sér af nálægu hlaðborði.

  Í lok máltíðar grínuðust menn með að vera enn glorhungraðir eftir þennan litla "barnaskammt".  Nonni hnippti í afgreiðsludömuna og spurði hvort möguleiki væri á ábót fyrir þá sem væru ennþá svangir.  Hún tók erindinu vel.  Snaraðist inn í eldhús og sótti stóran hrísgrjónapott.  Spurði hvort einhver vildi aukaskammt af hrísgrjónum.  Einhverjir þáðu það en nefndu að löngun væri meiri í kjötbita.  Það var ekki í boði. 

  Með ólund rétti Nonni afgreiðsludömunni 29000 kall.  "Nei,  pakkinn er 58000 kall,"  mótmælti daman.  "Davíð samdi um 50% afslátt,"  útskýrði hann.  Hún fullyrti á móti að það væri aldrei gefinn afsláttur.  Eftir þref bað hann dömuna um að hringja í Davíð.  Nonni skildi ekki asíumálið en þótti undarlegt að konan hló og flissaði.   Eftir símtalið sagði hún Davíð ráma í að hafa boðið 10% afslátt.Nonni þyrfti því að borga "aðeins" 52200 kall.

  Þungt var í Nonna er hann gekk heim.  Hann er sannfærður um að Davíð hafi sviðsett leikrit.  Ekki síst núna þegar Davíð er opinberlega sakaður um mansal og fleiri glæpi. 

Anna frænka og hraðsuðuketillinn

  Þegar móðir Önnu frænku,  Lára,  féll frá varð hún einstæðingur.  Faðir hennar féll frá einhverjum árum áður.  Hún sló á einmanaleikann með því að hringja oft og títt í innhringitíma Rásar 2.  Fyrir ofan síma hennar voru spjöld með símanúmerum nánustu ættingja.  Eitt spjaldið var tvöfalt stærra en hin.  Símanúmer Rásar 2 fyllti út í það.

  Lára var jörðuð í fjölskyldugrafreit á Hesteyri,  eins og afi minn og amma.  Að jarðarför lokinni fylgdi Anna presthjónunum inn í kaffi.  Þar setti hún hraðsuðuketil í samband.  Rafmagnsnúran var klædd tauefni.  Einhverra hluta vegna hafði hún slitnað í sundur.  Anna splæsti hana saman með álpappír.   

  Anna bauð prestfrúnni að grípa um álpappírinn. 

  "Það er svo gott að koma við hann þegar ketillinn er í gangi,"  útskýrði Anna og skríkti úr hlátri.  "Hí hí hí,  það kitlar!"