Sama platan keypt aftur og aftur

  Þegar ég dett um plötusafnið mitt tek ég stundum óvænt eftir því að sama platan hefur verið keypt aftur og aftur.  Eintökin eru ekki í öllum tilfellum alveg eins.  Ferli margkeyptustu (nýyrði sem nær vonandi ekki útbreiðslu) platnanna getur verið eftirfarandi:

-  78 snúninga plötur.  Fyrstu plöturnar sem ég kynntist voru 75 snúninga.  Þær voru úr hörðu plasti og brothættar.  Enda brotnuðu þær allar áður en ég náði fullorðinsaldri. 

-  Smáskífur.  Hitað var upp fyrir útgáfu stórra platna,  Lp,  með því að gefa út á 2ja - 4ra laga plötum útvarpsvænstu lögin.  Þetta var lengi regla.  Það eimir enn eftir af henni.  Stundum voru gefnar út allt upp í 6 smáskífur með lögum sem síðan enduðu öll á einni stórri plötu.  Ástæðan fyrir því að fólk keypti smáskífurnar vitandi að lögin kæmu fljótlega út á stórri plötu var bæði óþolinmæði og þó ennþá frekar hitt;  að aukalög á smáskífu voru oftast uppfyllingarefni sem aldrei kom út á stórri plötu.  Aðdáendur flytjandans vildu samt heyra og eiga aukalögin.

-  Lp mono.  Lengi vel voru allar plötur,  litlar sem stórar,  einóma (mono). 

-  Lp steríó.  Um og upp úr miðjum sjöunda áratugnum var farið að gefa út tvíóma (steríó) plötur.  Það voru mikil viðbrigði að hlusta á músík í steríó,  samanborið við mono.  Margar vinsælar eldri plötur voru þá endurútgefnar í steríó.

-  Amerískar útgáfur.  Fram eftir sjöunda áratugnum var algengt að plötur væru gefnar út í evrópskri útgáfu annarsvegar og amerískri hinsvegar.  Þetta gerist ennþá en var nánast regla á sínum tíma.  Ólíkur músíksmekkur var ástæðan.  Lögunum var raðað ólíkt upp.  Oft var ekki um öll sömu lög að ræða.  Stundum var umslagshönnunin ólík.  Fyrst komu plöturnar út í Evrópu.  Síðan í Ameríku.  Löngu síðar fengust amerísku útgáfurnar í Evrópu.  Alvöru Bítla-aðdáandi,  svo að dæmi sé tekið,  varð að eiga báðar útgáfurnar. 

-  Surrounding quadraphonic.  Þegar leið á hippaárin var farið að gefa út víðóma (surrounding quadraphonic) plötur.  Hátalarar þurftu þá að vera 4 í stað 2ja.  Það var áhrifamikið að hlusta á Pink Floyd plöturnar í þessu kerfi. 

-  8 rása segulbönd.  Á fyrri hluta áttunda áratugarins var enginn maður með mönnum nema vera með 8 rása segulbandstæki í bílnum.  Hljómurinn í 8 rása segulböndum var töluvert betri en í litlu kassettunni.  Gallinn við 8 rása segulböndin var að ekki var ekki hægt að taka músík upp á þau,  öfugt við litlu kassettutækin.  Þegar heilu kvöldin og helgarnar fóru í að rúnta um á Ford Torino GT Super Sport var ekki hjá því komist að kaupa uppáhalds plöturnar í 8 rása segulbandsforminu.   

-  Remasterað.  Þegar leið á áttunda áratuginn var farið að endurhljóðblanda helstu plötur rokksögunnar.  Ný "half-speed" hljóðblöndunar aðferð bætti hljóminn verulega.

-  DAT.  Um miðjan níunda áratuginn kom á markað hið byltingarkennda stafræna segulband,  Digital Audio Tape.  Spólurnar áttu að endast óbreyttar um aldur og æfi.  Hljómgæðin voru fín.  DAT var bannað með lögum í Bannríkjum Norður-Ameríku.  Þar í landi óttuðust menn að frelsi á þessu sviði kæmi niður á plötubransanum.  DAT náði sér á skrið í Evrópu en vék snögglega fyrir næstu bylgju. 

-  Geisladiskar.  Í kjölfar DAT kom geisladiskurinn á markað.  Japanska hljómtækjafyrirtækið Sony keypti þá bandaríska plöturisann CBS.  Kom þannig í veg fyrir geisladiskurinn yrði líka bannaður í BNA.  Þó tókst að hindra að geisladiskar kæmust inn á bandarískan markað í 2 ár. 

-  ADD geisladiskar.  Fyrstu árin voru geisladiskar hráar afritanir af vinylplötum (AAD).  Síðar var farið að yfirfæra á stafrænt form grunnuptökur af segulböndum og hljóðblanda starfrænt (ADD).  Við það bötnuðu hljómgæði. 

-  Digital Remasterað.  Það sem kallast digital remasterað í dag er miklu betur unnið en það sem á sínum tíma var skráð ADD.  Allt hljóð er dauðhreinsað af öllu segulbandshljóði og hver einasti tónn skoðaður með hliðsjón af fullkomnustu hljómgæðum.  Margar þessara digital remasteruðu platna eru DDD (stafrænt unnar frá A - Ö).

-  Endurútgáfa með aukalögum.  Gamla Lp-platan gat ekki með góðu móti rúmað mikið meira en 45 mínútna efni.  Geisladiskurinn er í stöðugri framþróun.  Í dag hýsir hann léttilega 80 mínútur.   Nú er venja að bæta aukalögum á geisladiska þegar þeir eru endurútgefnir.  Oft eru það B-lög af smáskífum,  eitt og eitt lag í hljómleikaútgáfu og eða "remixaðar" útgáfur af vinsælum lögum. 

-  Pakki.  Nýjasta bylgjan í margsölu á sömu plötu er að 2 - 3 plötutitlum með sama flytjanda er smalað saman í pakka ásamt DVD diski.  Oftast fylgir þá greinargóður og yfirgripsmikill bæklingur með.

  Þetta allt saman er til fyrirmyndar.  Virkilega gaman að markaðsstjórar plötufyrirtækja vinna fyrir kaupinu sínu.  Það er líka gaman að hlusta á plötu sem maður hefur keypt mörgum sinnum áður en vera samt með eitthvað nýtt í höndunum.  Þetta er pínulítið eins og að sofa eftir margra ára hlé hjá gamalli kærustu. 

Athugasemdir

[Egill Harðar (IP-tala skráð) 18.4.2007 kl. 16:49]

Ef þú svo bætir MP3 við þá getur þú eignast allt plötusafnið þitt upp á nýtt :)

[Tómas Þóroddsson, 18.4.2007 kl. 18:59]

Jens, þú hefur svo mikinn áhuga á tónlist, tjekkaðu á þessu. Algjör snilld.

[Jens Guð, 18.4.2007 kl. 19:08]

  Á spilaranum á síðunni þinni stendur "Playlist not found".  Ég tékka aftur síðar til að vita hvort spilarinn hjá þér hrekkur í gang. 

[viðar (IP-tala skráð) 18.4.2007 kl. 22:02]

Torino GT, ekki leiðinlegur rúntari. Klikkaði ekki í Festi í den og ekki var hann heldur ónýtur í afmælinu ógurlega  sem við héldum í smáíbúðarkverfinu þegar Siggi sofnaði á þakinu. Það var nú eitthvað annað en "gettaway car" Citroen drusla pabba þíns.

[Steingrímur Helgason, 18.4.2007 kl. 22:30]

Smáinnsuð, því að mig grunar að þú viljir vera nákvæmur í sagnfræðinni.

Mike Oldfield platan Tubular Bells var fyrsta platan sem fékk frægð fyrir að vera gerð fyrir fólk með fjögur eyru, (quadraphonic).

Ég átti 8-track heimatæki með upptöku, þannig að doleiðis var víst til & brúkaðist fínt þó svo að bíltækin væru ekki með upptöku, frekar en kassettubíltækin.

12" sínglar voru líka vinsælir á diskótímanum & eiga að fá að vera með.

DigitalAudioTape er enn notað í hljóðverum víða þó að máske séu fleiri slík tæki notuð til aftritunar tövlugagna enda snilldargræja í slíkt.

En yndisleg sagnfræði að lesa, rifjaði upp skemmtilegar minningar um þessa öru þróun sem að bara hefur átt sér stað á okkar mannsaldri, & við báðir ungir enn.

S.

E.s.  Það er heldur ekkert að því að falla stundum í gamla góða farið, "því að ef að farið er fært, þá er fært að fara..."

[Jens Guð, 19.4.2007 kl. 20:55]

Ég er sammála þér,  Viðar,  að Torinoinn minn var flottari en Citroen-inn hans pabba.   Ég er ekki frá því að Torinoinn hafi verið með allra glæsilegustu bílum landsins þarna á fyrri hluta áttunda áratugarins.

Siggi var ekki kröfuharður varðandi svefnstaði.  Hann sofnaði ekki aðeins ofan á bílum heldur man ég eftir að hann svaf eina nótt á húsþakinu í Heiðargerði.  Var það þó nokkuð bratt og Siggi blindfullur. 

Steingrímur,  ég þakka fróðlegt innlegg.  Ég stóð ranglega í þeirri trú að 8 rása tækin hafi alfarið verið bílatæki. 

Ég man vel eftir 12" singlunum.  Þeir innihéldu yfirleitt extra langar útgáfur af danslögum.  Ég seldi í pönkbúðinni Stuð reiðinnar bísn af "Blue Monday" með New Order á 12".  Ég held að allir plötusnúðar landsins hafi keypt hana.      

[Jón Þór Bjarnason, 19.4.2007 kl. 21:40]

Stórskemmtileg upprifjun, maður fer alveg á nostalgíusnúning... en voru ekki þessar glerhörðu gömlu 78 snúninga, frekar en 75? Þegar ég flutti á Freyjugötuna á Króknum sem gutti var fullt af þessum plötum í kassa á háaloftinu. Það var hægt að nota þær sem frisby (hafði aldrei séð svoleiðis þá) og þær smölluðust skemmtilega í grjótinu niðrí fjöru. Um haustið var kassinn tómur. 

[Jens Guð, 19.4.2007 kl. 22:11]

Það er rétt hjá þér,  Jón Þór,  að glerhörðu plöturnar voru 78 snúninga.  Takk fyrir að benda mér á það.  Ég ætla að leiðrétta það í færslunni svo að þessi villa verði ekki útbreidd.  45 snúninga plöturnar voru klárlega að rugla mig. 

Það var áreiðanlega ekki tjón þó þú smassaðir þessum plötum í fjörunni.  Þær áttu ekki möguleika í samkeppni við vinylplötur.  Hljómgæðin voru afar léleg.