Hvaða Bítlar voru nánastir?

 

  Svarið við spurningunni er ekki augljóst í fljótu bragði.  Bítlarnir voru allir afar nánir lengst af.  Þeir voru bestu vinir hvers annars.  Hnífur gekk ekki á milli þeirra.  Þeir heldu hópinn í frítímum;  héngu saman öllum tímum.  Á hljómleikaferðum - eftir að þeir slógu í gegn - fengu þeir sitthvert hótelherbergið en söfnuðust alltaf saman í eitthvert eitt herbergið.  Þar var mikið grínast og mikið hlegið. 

  1957 hélt þáverandi hljómsveit Johns Lennons,  The Quarrymen,  hljómleika í Liverpool.  Hann var 16 að verða 17 ára.  Paul McCartney var nýorðinn 15 ára.  Hann heilsaði upp á John og spilaði fyrir hann nokkur lög.  John hreifst af og bauð honum í hljómsveitina.

  Þeir smullu saman;  urðu samloka.  Hófu þegar að semja saman lög og texta.  Þeir vörðu flestum frítímum saman.  Ýmist við að semja eða til að hlusta á plötur.  Þeir voru mestu aðdáendur og fyrirmynd hvors annars.   Áreiðanlega taldi Paul þá vera nánasta.  Sennilega John líka.

  Áður en Paul gekk í The Quarrymen var besti vinur hans George Harrison.  Hann var ári yngri og í sama skóla.  Paul suðaði í John um að fá George í hljómsveitina.  Lengi vel án árangurs.  George fékk þó að djamma af og til með.  Þeir John kynntust,  urðu miklir mátar og hann var fullráðinn í hljómsveitina vorið 1958.

  Innkoma Pauls og George kallaði á mannabreytingar.  1962 gekk Ringo Starr í hljómsveitina.  Þá hét hún The Beatles. 

  Ringo yfirgaf vinsælustu þáverandi hljómsveit Liverpool er hann gekk til liðs við Bítlana.  Þetta var áður en þeir urðu þekktir og vinsælir.  Ringó elskaði að umgangast þá og þeir elskuðu glaðværð hans, húmor og trommuleik.

  Af Bítlunum áttu John og Paul mest saman að sælda.  Þeir sömdu og sungu söngvana,  útsettu tónlistina og réðu ferðinni.  Paul er stjórnsamur, ofvirkur og óþolinmóður.  Það pirraði George og Ringo er á leið og stjórnsemi Pauls óx.  Hann vildi semja gítarsóló George og átti til að spila sjálfur á trommurnar.  1968 gekk Ringo á fund Johns og tilkynnti úrsögn.  Hann upplifði sig sem utanveltu.  Það tók John tvær vikur að dekstra hann aftur í bandið.  

  Vinátta getur birst í örfínum smáatriðum.  Á myndum standa Bítlarnir jafnan þétt saman.  Iðulega snertast þeir með höndunum.  Algengast er að John og George séu hlið við hlið.  Svo sem ótal undantekningar þar á.  En við bætist að þegar Bítlarnir ferðuðust þá sátu John og Paul jafnan saman,  hvort sem var í flugvél, lest eða bíl.  Er Bítlarnir gistu í 2ja manna hótelherbergjum þá deildu John og George alltaf saman herbergi.  Eftir að Bítlarnir hættu voru John og George í mestum samskiptum.  Meðal annars spilaði George á plötu Lennons Imagine.  Hann lýsti yfir löngun til að þeir John myndu stofna nýja hljómsveit og svo framvegis.

Dauðateygjur sekkjapípunnar

  Hljóðfærið sekkjapípa á sér langa og flókna sögu.  Hún nær aftur um aldir.  Í dag er hún einskonar þjóðarhljóðfæri Skota.  Skotar eru um hálf sjötta milljón.  Aðeins sex þúsund þeirra kann að spila á sekkjapípu.  Þeim fækkar hratt.  Svo hratt að reiknað hefur verið út að eftir örfáa áratugi heyri sekkjapípan sögunni til.  Til að viðhalda þekkingu á sekkjapípuspili þurfi 350 þúsund manns að kunna á hljóðfærið og kenna komandi kynslóðum á það.  

  Skotar geta tekið Grænlendinga sér til fyrirmyndar.  Fyrir nokkrum áratugum kunni aðeins einn Grænlendingur grænlenska trommudansinn.  Hann var sendur þvers og kruss um Grænland til að endurvekja trommudansinn.  Með einstaklega góðum árangri.  Áhugi grænlenskra barna var til staðar.  Í dag blómstrar grænlenski trommudansinn.   

Gleðilegar vetrarsólstöður, jól og áramót!

  Kannski fæ ég kökusneið;

komin eru jólin!

  Nú er allt á niðurleið

nema blessuð sólin.

  Heims um ból höldumn við jól;

heiðingjar, kristnir og Tjallar.

  Uppi á stól stendur í kjól

stuttklipptur prestur og trallar.

Sýnishorn úr bráðfyndinni bók

  Bókin heitir "Hann hefur engu gleymt ... nema textunum!"  Gamansögur úr íslenska tónlistarheiminum.  Guðjón Ingi Eiríksson safnaði sögunum saman úr ýmsum áttum og skráði.  Þær eru eins fjölbreyttar og þær eru margar.  Í formála segir meðal annars:  "Farið er yfir holt og hæðir og beygjur teknar - sumar ansi krappar - með óteljandi hliðarsporum yfir drullupytti og aðrar vegleysur." 

  Hér eru dæmi:

  Eftir að hljómsveitin Upplyfting hafði verið að spila á dansleik í Miðgarði fór Kristján Björn Snorrason,  harmóníkuleikari hennar,  út baka til og sá þar ungan sveitapilt,  sem greinilega hafði skemmt sér fullvel þá um nóttina, liggja á grúfu úti undir vegg.

  "Hvern andskotann ertu að gera þarna?"  spurði Kristján Björn. 

  Eitthvað lífsmark var greinilega með pilti sem svaraði þvoglumæltur: 

  "Ég er að rannsaka íslenskan jarðveg."

  *

  Skúli Ágústsson,  bóndi í Auðholti og Birtingaholti,  en lengst af verslunarstjóri hjá Sláturfélagi Suðurlands í Reykjavík,  var góður bassi og söng lengi með Karlakór Reykjavíkur.  

  Á efri árum Skúla fékk hann eitt sinn boð á árshátíð kórsins.  Hann var þá hættur í kórnum og svaraði boðinu með eftirfarandi vísu:  

Ég held ég láti hófið bíða,

mér hentar ekki þvílíkt rall.

Hættur að drekka, dansa og ríða.

Hvern djöfulinn á ég að gera á ball? 

*

  Magnús Þór Sigmundsson söng:

  "Eru álfar kannski menn?"

  Eitthvað var um að þetta tæki breytingum og yrði:

  "Eru álfar danskir menn?"

*

  Óskar Pétursson var gestur á hljómleikum Þuríðar Sigurðardóttur og fór að vanda á kostum.  Þau spjölluðu og grínuðust heilmikið á milli laga og meðal annars kom Jesú Kristur til tals.  Þá sagði Óskar:

  "Ég skil ekkert í mönnum að kalla það kraftaverk þegar hann breytti vatni í vín, hérna á sínum tíma.  Heima í Skagafirði kallast þetta nú bara að brugga landa!"

Elífðarunglingar

 

  Flestir fagna því að eldast;  að vaxa upp úr galgopalegu útliti ungrar manneskju.  Öðlast þess í stað útlit virðulegs eldri borgara. 

  Gríðarlega gaman er að fylgjast með jafnöldrum eldast og þroskast.  Fyrir mig - fæddan um miðjan sjötta áratuginn -  hefur verið góð skemmtun að fylgjast með guttunum í The Rolling Stones komast til manns.  Þeir voru vart af unglingsaldri er þeir fylgdu í fótspor Bítlanna við að leggja undir sig heiminn. Ég var 8 ára eða svo.

  Rollingarnir þóttu ljótir,  klæmnir og ruddalegir.  Bítlarnir voru krútt.  Paul þeirra sætastur.  George heillandi dulrænn. Ringo fyndið ofurkrútt.  Lennon bráðgáfaður og leiftrandi fyndinn. 

  Núna,  55 árum eftir að Bítlarnir og The Rolling Stones rúlluðu upp vinsældalistum heims, er forvitnilegt að skoða hvernig strákarnir hafa elst. 

  The Rolling Stones og Bítlarnir fylgdust að í gríðarlega mikilli eiturlyfjaneyslu og áfengisdrykkju.  Liðsmenn The Rolling Stones náðu ásjónu virðulegra eldri manna á undan Bítlunum.  Samt eru þeir yngri en Bítlarnir.  Þar af er Ronnie Wood (sjá mynd efst til vinstri) 5 árum yngri en elstu Bítlar og 7 árum yngri en Harrison.   

  Myndin hér fyrir neðan af Harrison er gölluð.  Hún er 18 ára gömul (hann dó 2001). 

  Ringo og Paul er ótrúlega unglegir. Myndin af Lennon er keyrð í gegnum forrit sem uppfærir hana til samræmis við aldur (hann var myrtur 1980). 

     

Íslenskt rapp í Færeyjum

  Á morgun,  annað kvöld (laugardaginn 30. nóvember),  verður heldur betur fjör í Þórshöfn,  höfuðborg Færeyja.  Þá verður blásið til stórhátíðar á skemmtistaðnum Sirkusi.  Hún hefst klukkan átta.  Um er að ræða matar og menningar pop-up (pop-up event).  Þar fer fremstur í flokki Erpur Eyvindarson.  Hann rappar á íslensku undir listamannsnafninu Blaz Roca (sló fyrst í gegn er hann sigraði Músíktilraunir sem Rottweilerhundur).  Jafnframt verður boðið upp á spennandi kóreskan götumat (street food).

  Einnig bregða á leik plötusnúðurinn DJ Moonshine, svo og færeysku skemmtikraftarnir Marius DC og Yo Mamas. 

  Um síðustu helgi bauð Erpur upp á hliðstæðan pakka í Nuuk,  höfuðborg Grænlands.  Honum verða gerð góð skil í sjónvarpsþættinum Landanum á RÚV núna á sunnudaginn.  Vonandi verður hátíðin í Færeyjum í Landanum um þar næstu helgi.  Sirkus er nefnilega flottur skemmtistaður (er alveg eins og Sirkus sem var á Klapparstíg í Reykjavík sællar minningar).  Þar er alltaf einstaklega góð stemmning sem Erpur á klárlega eftir að trompa.  

  Þetta er ekki í fyrsta skipti sem hann á samskipti við nágranna okkar.  Á fyrri hluta aldarinnar gerði hann út rappsveitina Hæstu hendina með dönskum tónlistarmönnum (já,  ég veit að hendin er röng fallbeyging,  "slangur" úr pókerspili).  Á dúndurgóðri plötu hljómsveitarinnar frá 2004 eru m.a. gestarapparar frá Færeyjum og Grænlandi.

  

    

Hvers lenskir voru / eru Bítilarnir?

 

  Einhverra hluta vegna er lífseig slúðursaga um að breski Bítillinn Ringo Starr sé af færeysku bergi brotinn.  Þetta hefur aldrei verið staðfest.  Þó hafa verið færð ágæt rök fyrir þessu.  Samt án bitastæðrar innistæðu.  Bestu rökin eru að margir Færeyingar líkjast Ringo (samt enginn eins og smíðakennari á Eiðum).  Ég bæti við þeim rökum að margir Færeyingar spila á trommur og syngja.  

  Hérlendis er oftar talað um bresku Bítlana en ensku Bítlana.  Sem er réttmætt.  Bítlarnir voru / eru nefnilega meiri Bretar en Englendingar.  Vissulega allir fæddir og uppaldir í ensku iðnaðar- og hafnaborginni Liverpool. 

  Oft hefur verið bent á hvað Bítlarnir voru samstíga á flestum sviðum.  Þeir voru um margt eins og eineggja fjórburar.  Þeir höfðu sama smekki fyrir flestu.  Ekki aðeins í tónlist sem þeir framþróuðu gróflega.  Líka varðandi smekk á kvikmyndum,  mat,  stjórnmálum og áhugaleysi á fótbolta (sem er stóra málið í Liverpool).  Fyrst greiddu þeir hár niður enni.  Svo síkkaði hárið og var skipt í miðju.  Um svipað leyti hættu þeir að raka sig. 

  Allir Bítlarnir voru / eru af írskum ættum.  Þar af voru Paul og John meiri Írar en Englendingar.  Eftirnafn Pauls,  McCartney,  ber það með sér.  Paul og John skiptu sér af ískum stjórnmálum í lögunum "Give Ireland Back to the Irish",  "Sunday Bloody Sunday" og "Luck of the Irish". Á Írlandi og Englandi eru málefni Írlands og Englands verukega stórt dæmi.  Paul og John fóru inn á meiriháttar sprengjusvæði mneð því að skipta sér af írska vandamálinu.    

  Um aldamótin spilaði ég á hljómleikum í Skotlandi.  Hitti þar danskan náunga sem sækir allskonar ráðstefnur víða um heim.  Hann sagði mér að Íslendingar og Írar eigi það sameiginlegt að segja sögur.  Spjall við aðra snúist um spurningu og stutt svar.  Írar og Íslendingar skiptast á sögum.  Einkenni seinni ferils Bítla er írska söguhefðin. 

  Allir Bítlanrir nema Ringo áttu ættir að rekja til Weils.  Allir Bítlarnir nema John voru af skoskum ættum.  Paul hefur sterkar taugar til Skotlands.  Hann hefur búið þar í hálfa öld og alið sín mörgu börn þar upp.  Jafnframt hefur hann vitnað til skoskrar tónlistar,  svo sem í laginu "Mull of Kintyre".  

   

Ólíkt hafast þeir að

  Í Namibíu skemmtir fólk sér við leik og söng. 

Bráðskemmtileg bók

 

  Út var að koma bókin "Hann hefur engu gleymt... nema textunum!"  Undirtitillinn er "Gamansögur úr íslenska tónlistarheiminum".  Höfundur er Guðjón Ingi Eiríksson.  Undirtitillinn lýsir bókinni.  Gamansögunum fylgja áhugaverðir fróðleiksmolar um tónlistarmenn og heilmikil sagnfræði.

  Sögurnar eru fjölbreyttar og skemmtilegar.  Spanna marga áratugi og ná til margra músíkstíla. Örfá dæmi:

  "Hljómsveitin Upplyfting á sér langa sögu og merka og hafa margir velt því fyrir sér hvernig best væri að þýða nafn hennar,  ef hún ákvæði nú að herja á útlönd.  Hinir sömu hafa væntanlega allir komist að sömu niðurstöðunni,  nefnilega... Viagra!

  Karlakórinn Fóstbræður fór í söngferð til Algeirsborgar í Alsír fyrir margt löngu síðan.  Þegar kórinn kom aftur heim varð Bjarna Benediktssyni,  þáverandi forsætisráðherra, að orði:  "Þá er Tyrkjaránsins hefnt!"

  Nokkrum árum eftir að Megas hafði búið á Siglufirði,  eins og fyrr greinir,  hélt hann tónleika þar.  Opnunarorð hans voru:  "Mér er sagt að ég hafi einhvern tímann búið hérna." 

 

 

Bráðskemmtilegt "Laugardagskvöld með Matta".

  Ég var að hlusta á skemmtilegan útvarpsþátt,  "Laugardagskvöld með Matta",  á Rás 2.  Gestur þáttarins var Logi Einarsson,  formaður Samfylkingarinnar og Skriðjökull.  Hann kynnti fyrir hlustendum uppáhaldslögi sín.  Þar rataði hver gullmolinn á fætur öðrum.  Gaman var á að hlýða.  Líka vegna þess að fróðleiksmolar flutu með. 

  Snemma í þættinum upplýsti Logi undanbragðalaust að hans uppáhald sé bítillinn Paul McCartney.  "Minn maður," sagði hann.  Ekki vissi hann af hverju.  Hinsvegar þykir honum vænt um að dóttir hans hefur erft aðdáun á Paul.  Svo spilaði Logi uppáhaldslag sitt með Paul.  Það var "Come Together",  opnulag plötunnar "Abbey Road".

  Er lagi lauk gerði Matti athugasemd.  Hann sagði:  "Þetta er Lennon-legt lag en Paul á það, eða hvað?"   Logi svaraði:  "Ég veit það ekki.  Ég hef aldrei kafað það djúpt í þetta."

  Hið rétta er að lagið er samið og sungið af John.  Höfundareinkenni Johns eru sterk.  Bæði í söng og blúsaðri laglinu.

  Í frekara spjalli um "Abbey Road" upplýsti Logi að John og Paul hafi átt óvenju fá lög á plötunni.  Hún væri eiginlega plata George Harrisons.  Hann eigi þessi fínu lög eins og "Here Comes the Sun" og "Strawberry Fields". 

  Hið rétta er að Lennon-McCartney eiga 14 af 17 lögum plötunnar.  Ringo á 1 og George 2.  Vissulega eru lög George virkilega góð og að mati mínu og Lennons bestu lög plötunnar.  Logi nefndi réttilega "Here Comes the Sun" en hitt lag George á plötunni er "Something".  Ekki "Strawberry Fields".  Það er Lennon-lag sem kom einungis út á smáskífu en löngu síðar á geisladiski með "Sgt. Peppers...".  

  Tekið skal fram að með þessum pósti er ég ekki að reyna að gera lítið úr stjórnmálamanninum Loga Einarssyni.  Stjórnmálamenn þurfa ekki að vera með sögu Bítlanna á hreinu.  Sú hljómsveit starfaði stutt.  Plötuupptökur hennar spönnuðu aðeins 6 ár,  1963-1969.  Þeim mun merkilegra og skemmtilegra er að fólk sé að hlusta á Bítlana 2019.  Hvað varð um allar hinar hljómsveitirnar sem tröllriðu markaðnum á sama tíma og Bítlarnir: Love,  Iron Butterfly,  Crazy World of Arthur Brown,  Soft Machine,  Them,  Strawbs...?