Kurteisu börnin

 

 

 

 

 

 

 

 

  Sú var tíð að fjölskyldan mataðist á sama tíma og á sama stað.  Sat umhverfis matarborðið á matmálstímum.  Einnig í kaffitímum.  Þegar börnin stóðu mett upp frá borði þá þökkuðu þau foreldrunum fyrir matinn.  

  Nú er öldin önnur.  Á mörgum heimilum eru ekki eiginlegir sameiginlegir matmálstímar.  Börn kíkja eins og fyrir tilviljun inn í eldhús þegar þau renna á matarlykt.  Þau skella einhverju matarkyns á disk og fara með inn í stofu. Maula matinn fyrir framan sjónvarpið.  Foreldrar gera það gjarnan líka.  Algengt er að börnin beri mat inn í herbergi sitt.  Kroppa í hann fyrir framan tölvuskjá. 

  Til áratuga hafa fæstir heyrt neinn þakka fyrir matinn.  

  Í fyrra var mér boðið í mat úti á landi.  Glæsilegan veislumat.  Í lok borðhalds stóð heimasætan,  unglingsstelpa,  upp og þakkaði foreldrunum með kossi fyrir matinn.  Það var til fyrirmyndar; undirstrikaði gott uppeldi og fallegt fjölskyldulíf.  Ég hélt fram að því að það væri alveg liðin tíð að börn þakki fyrir matinn.

  Í dag skrapp ég á veitingastað.  Á næsta borði var ungt par ásamt um það bil fjögurra eða fimm ára barni.  Þegar mig bar að hafði það lokið máltíð.  Parið stóð upp.  Barnið spurði hátt og snjallt:  "Við hvern á ég að segja takk fyrir matinn?"

  "Við mig,"  svaraði móðirin.

  Krakkinn skellti upp úr við þetta fráleita svar og mótmælti hæðnislega í hláturskasti:  "Þú bjóst ekki til þennan mat!"

   

Smásagan Veiðiferð. Bönnuð börnum!

  Hvað er betra í heiminum en að vera aleinn uppi í óbyggðum í heila viku;  með veiðistöng og nóg af köldum bjór?  Þetta hugsar Brandur um leið og hann sporðrennur ljúffengri nýgrillaðri bleikju.  Klukkutíma áður synti hún hamingjusöm í nálægum lækjarhyl ásamt nánustu ættingjum og æskuvinum.

  Brandur stendur upp, ropar og skolar mataráhöld í hylnum.  Hann gengur frá grillinu og kemur því fyrir í farangursgeymslu húsbílsins.  Það fer að rökkva innan skamms.  Þrátt fyrir bjór í maga þá sest hann undir stýri og ekur af stað.  Hann verður hvort sem er ekki kominn til byggða fyrr en upp úr miðnætti.

  Ferðin gengur eins og í sögu.  Hann leggur í bílastæðið fjarri húsinu.  Konan er greinilega sofnuð.  Myrkur grúfir yfir.  Hann vill ekki vekja hana.  Læðist hljóðlega inn,  afklæðist og leggst upp í rúm þétt við frúna.  Svefninn sækir strax á.  Hjónarúmið er miklu mýkra og betra en beddinn í húsbílnum.  Í þann mund sem hann er að svífa inn í draumaland þá vaknar lostakústur.  Eftir vikufríið vill hann sitt.  Í svefnrofanum hlýðir Brandur kallinu og bregður sér á bak.  Það er hvorki tölt né brokkað heldur þeysireið á harðastökki með kröftugum rykkjum og hnykkjum í allar áttir.  Hamagangurinn er slíkur að stæðilegt rúmið leikur á reiðiskjálfi.

  Að leik loknum leggst Brandur á bakið og blæs eins og hvalur.  Hann er alveg búinn á því.  Munnurinn er þurr og þorsti sækir á.  Hann læðist fram í eldhús og fær sér vatnssopa.  Út undan sér tekur hann eftir veikum bláum bjarma í hálflokuðum stofudyrunum.  Hann læðist að og stingur höfði varlega inn um dyragættina.  Við stofuborðið situr eiginkonan.  Hún er með fartölvu fyrir framan sig.  Hún kemur strax auga á Brand, rífur af sér heyrnartól og kallar hálf hvíslandi:  "Hæ, elskan!  Ég heyrði þig ekki koma.  Amma í Kanada kom áðan í heimsókn.  Hún ætlar að vera hjá okkur í nokkra daga áður en hún fer norður.  Hún er orðin svo hrum,  97 ára,  skökk og stirð og bakveik að ég leyfði henni að sofa í hjónarúminu. Við sofum bara í gestaherberginu á meðan." 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_______________________

  Fleiri smásögur HÉR.

   

              

Byrjaði dagurinn illa?

  Sumir eru fæddir hrakfallabálkar.  Allt sem þeir koma nálægt fer úr skorðum og endar með ósköpum.  Allt fer afsíðis sem getur farið afsíðis,  eins og gárungarnir orða það.  Sumir taka ekki eftir þessu sjálfir.  Þeir eru svo vanir þessu ástandi að fyrir þeim er þetta eðlilegt.  Þeir halda að allir aðrir séu að kljást við þetta sama.  

  Vissulega lenda allir í því fyrr eða síðar að eiga vondan mánudag.  Leifur óheppni tekur sér bólfestu í þeim í smástund.  Þá er hægt að hugga sig við að eitthvað álíka eða jafnvel verra hafi hent aðra.

  Hvað gerðist sem olli því að öll þessi egg brotnuðu?  (Ef smellt er á mynd þá stækkar hún og verður skýrari):

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   Annað hvort er skipið illa hlaðið eða ofhlaðið.  Nema hvorugtveggja sé.  

 

 

 

 

 

 

 

 

  

Martröð steypubílstjórans er að ýta á rangan takka á röngum stað - og hrauna yfir dýrasta bílinn í götunni og vænan hluta götunnar.  Þeir lenda allir í þessu.  Misoft.

 

 

 

 

 

 

 

  

Æ, æ, æ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Hver hefur ekki lent í því að hræra í fína afmælistertu,  setja í form og baka.  Næsti dagur fer í að laga krem á tertuna og skreyta í bak og fyrir.  Svo bara missir þú tertuna í gólfið.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Eða þegar kötturinn þvælist fyrir og kvöldmaturinn endar á gólfinu.

     

Furðulegar fjölskyldumyndir

  Sú var tíð að ljósmynd af kjarnafjölskyldunni skipaði háan sess í tilverunni.  Það er ekkert svo langt síðan.  Þá stóð mikið til.  Þetta var heilmikið fyrirtæki.  Fyrst þurfti að panta tíma á ljósmyndastofu.  Þar vann fagfólk;  sprenglærðir ljósmyndarar.  Þeir voru með alvöru ljósmyndagræjur.  Rándýrar og plássfrekar.  Þessu fylgdu allskonar hlutir á borð við ljóskastara,  bakgrunnstjöld og svo framvegis. 

  Tími á ljósmyndastofu lá ekki á lausu samdægurs.  Ekki heldur næstu daga.  Það var allt uppbókað langt fram í næsta mánuð.

  Þegar loks kom að stóru stundinni fóru allir í sitt fínasta skart.  Iðulega keypt sérstaklega fyrir myndatökuna.  Í millitíðinni var einnig farið í klippingu og hárið snurfusað á hárgreiðslustofu.  Síðan fór heilmikill tími í að stilla fjölskyldunni virðulega upp í stúdíóinu.  Mikið var í húfi.  Ljósmyndatakan,  framköllun á filmu og stækkanir á hágæða ljósmyndapappír kostaði sumarhýruna.  Eftirprentanir voru gefnar öðrum í fjölskyldunni í jólagjöf.  

  Hér eru skemmtileg dæmi (myndirnar stækka og verða skýrari ef smellt er á þær):

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Á níunda áratugnum þótti fátt flottara en blásið stutt hár að framan og sítt að aftan.  Flottast þótti að fjölskyldan væri samstíga í þessari hártísku. Takið eftir því hvað bakgrunnstjaldið setur ævintýralegan blæ á.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Sumum þótti of bratt að hella sér í sítt að aftan.  Einkum glam-rokk áhangendur.  Þeir vildu hafa allt hárið eins og úfna heysátu.  Þetta kallaðist hár-metall og hefur ekki elst vel.  Ef pabbinn var fjarri góðu gamni á ljósmyndadaginn þá dró ljósmyndarinn fram trúverðuga dúkku sem staðgengil.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Ljósmyndarinn þurfti að huga að mörgu áður en smellt var af.  Eru ekki allir með sparibros?  Enginn mátti skyggja á annan.  Allt eftir því.  Undir álaginu vildu smáatriði sleppa framhjá rannsakandi augnráði hans.  Einkum ef óöruggur patti greip sig kröftugu hreðjataki í taugaveiklun.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Allra hressasta fólk lét eftir sér að bregða á leik.  Glímukappi undirstrikaði kraftana með því að taka fjölskylduna hálstaki.

 

 

 

 

 

 

 

 

  Ekki eru alltaf allir til í að taka þátt í galgopahætti.  Síst af öllu í útimyndatöku þar sem hópurinn krossleggur vinstri fót á þann hægri.  Amma lætur ekki egna sér út í svoleiðis fíflagang.

Er Júlíus Vífill ekki að snúa til baka í borgarstjórn?

  Nokkru eftir að ég lauk námi í grafískri hönnun mætti Ingvar Helgason á auglýsingastofuna.  Þetta var á níunda áratugnum.  Hann hafði rekið auglýsingaherferð í dagblaðinu Tímanum um skeið.  Spanderað í fjölda heilsíðuauglýsinga.  Án árangurs.  Hann bað mig um að finna út hvað hann væri að gera rangt.

  Því var auðsvarað:  Hann auglýsti kosti bíla sem hann var með umboð fyrir.  Gallinn var sá að í auglýsingarnar vantaði upplýsingar um það hver væri að auglýsa.  Hugsanlegir viðskiptavinir gátu ekki brugðist við auglýsingunum;  sýnt svörun.  Þetta var fyrir daga internets og google.

  Létt verk var að kippa auglýsingaherferðinni í lag.  Salan tók rækilega við sér.  Ingvar Helgason mokaði bílum út á markaðinn.  Ingvar var afskaplega skemmtilegur.  Hann ávarpaði mig aldrei með nafni.  Þess í stað hóf hann setningar gjarna á:  "Heyrðu þú" eða "Þú þarna".  Til að mynda sagði hann: "Heyrðu þú,  finnst þér ekki Trabantinn vera dálítið kubbslegur?  Getur þú teiknað mynd af honum þar sem hann sýnist vera meiri kaggi?"  Jú,  ég gat það.  Ingvar var ekki ánægður fyrr en teikningin sýndi sportlegan fólksbíl.  Hún seldi. Trabantinn mokaðist út.

  Fyrirtækið Ingvar Helgason malaði gull.  Ég yfirgaf auglýsingamarkaðinn. Ingvar féll frá. Það vakti undrun mína þegar í ljós kom að rekstur bílasölunnar virtist taka dýfu.  Það átti ekki að vera hægt.  Öll skilyrði voru fyrir hendi til að reka fyrirtækið áfram með góðum hagnaði.  

 Svo fór krónprinsinn, Júlíus Vífill Ingvarsson, með sína þekkingu á rekstri og peningum í borgarstjórn Reykjavíkur.  Ég sakna hans þaðan.  Er hann ekki að snúa aftur til leiks?  Það þarf að taka fjármál borgarinnar föstum tökum.  Það vantar í borgarstjórn fjölskylduvæna og trygga menn með þekkingu og reynslu úr atvinnulífinu.    

Leita týndra sjóða foreldra sinna

Eins og snýtt úr nösum foreldranna

  Sjaldan fellur eggið langt frá hænunni.  Afkvæmi eru samsett úr erfðaefnum foreldranna;  forrituðum genum.  Fyrir bragðið má oft þekkja afkvæmin af sauðsvip foreldranna.  Þó er allur háttur þar á.  Stundum eru sum afkvæmi lík mömmu sinni á tilteknu aldursskeiði en lík pabba sínum á öðru aldursskeiði.  Eða ömmu sinni eða afa.  

  Hér eru nokkur skemmtileg dæmi af þekktum bandarískum og enskum skemmtikröftum og börnum þeirra. Þeir eru:  Meryl Streep,  Tom Hanks,  John Lennon,  Goldie Hawn,  John Ritter,  Vanessa Paradis og Donald Sutherland.  

Ofbeldi má ekki líða

  Margir skólar - jafnvel flestir - eru blessunarlega lausir við einelti.  Svo eru það hinir,  þessir örfáu skólar,  þar sem einelti er viðvarandi vandamál.  Í sumum þeirra til margra áratuga.  Þar liggur ábyrgðin hjá skólastjórnendum.  Þeir eru vanhæfir.  Það segir sig sjálft.

  Börn búa við skólaskyldu.  Skólastjórnendum ber að tryggja að öllum líði vel í skólanum.  Auðvitað er og verður alltaf til í barnahópum eitthvað sem við getum kallað saklausa stríðni.  Glettni er af hinu góða.  Glaðvær krakkahópur skemmtir sér saman í leikjum og sprelli.

  Ofbeldi er allt annað.  Það er glæpur.  Það á að taka á ofbeldi barna á svipaðan hátt og ofbeldi fullorðinna.  Engum á að líðast að skemma fatnað skólasystkina,  skólatöskur eða annað.  Svoleiðis verður að taka snöfurlega á.  Láta skemmdarvarginn bera ábyrgð á gerðum sínum og bæta að fullu fyrir allar skemmdir.  Láti kvikindið sér ekki segjast er ekki um annað að ræða en fjarlægja skemmda eplið.  Til að mynda með brottvikningu úr skóla.  Eða setja á það nálgunarbann.  Eða hvað sem er annað sem bindur snöfurlega endi á ofbeldið.

   

Eitt sinn stríðni, nú ofbeldi

Jóla- og nýggjársheilsan

Eg ynskir tær og tinum eini gleðilig og hugnalig jól og eitt vælsignað og eydnuberandið nýggjár,  við tökk fyri tað brátt farna.

Níðst á frænku

  Í Bandaríkjum Norður-Ameríku er flóra dómsmála fjölbreytt og skemmtileg.  Hún kryddar tilveruna.  Sum dómsmál virðast vera sérkennileg.  En eru það ekki þegar betur er að gáð.

  Dómur var kveðinn upp í sakamáli drengs sem átta ára faðmaði frænku sína.  Hún mætti í afmæli hans.  Enda uppáhalds frænka.  Guttinn var að hjóla fyrir framan heimili sitt er frænkan birtist.  Ofsakæti greip hann.  Hann stökk af nýja afmælishjólinu með slíkum látum að það datt á hliðina.  Hann flaug í fang frænku gólandi:  Jen frænka!  Jen frænka!  Jen frænka!"  

  Í látunum nuddaðist frænkan á úlnlið.  Hún kippti sér ekki upp við það.  Gleymdi því.  Þangað til móðir drengsins lést.  Í ljós kom að hún var líftryggð upp á tugi milljóna (mig minnir um 60).  

  Við þau tíðindi tók fjögurra ára gamli úlnliðsnúningurinn sig upp að nýju.  Frænkan höfðaði þegar í stað mál á hendur frænda.  Hann - orðinn 12 ára - er hvort sem er vís til að eyða líftryggingunni í óþarfa.

  Frænkunni til undrunar og mikilla vonbrigða hafnaði kviðdómur sanngjarnri kröfu hennar.  Hún fór fram á að fá 15 milljónir af líftryggingu.  Meira var það nú ekki fyrir nudd á úlnlið.  

 

  

   

Vildi skaðabætur fyrir knúsið

Jón Þorleifs fór í hundana

  Jón Þorleifsson,  verkamaður og rithöfundur,  var kappsamur um margt og þrár.  Hann gafst aldrei upp.  Þess í stað spýtti hann í lófana, bretti upp ermar og setti undir sig hausinn þegar hann ætlaði sér eitthvað.  Einu sinni sem oftar heimsótti hann systur mína og hennar fjölskyldu til Svíþjóðar.  Fjölskyldan var komin með hund.  Stóran og mikinn varðhund.

  Jón bauð sig fljótlega fram til að fara með hundinn í reglubundnar gönguferðir.  Því var hafnað.  Fjölskyldan hafði sótt ótal námskeið í öllu sem snýr að umgengni við hunda.  Jón var upplýstur um að hundurinn hlýði einungis fjölskyldunni. Hann virði ekki né taki mark á öðrum.

  Jón maldaði í móinn.  Sagðist vera fæddur og uppalinn í sveit og vanur að umgangast hunda.

  Smalahundur í sveit og risastór varðhundur í borg eru víst ekki alveg sama skepnan.

  Útúrdúr:  Systurdóttir mín gekk úr rúmi fyrir gestkomandi frænku sína.  Sú vaknaði snemma morguns við að hundurinn var að spyrna henni í rólegheitum út úr rúminu.  Hann hafði lagst fyrir innan.  Þar snéri hann baki í hana.  Svo spyrnti hann með fótum í vegginn.  Nautsterkur náði hann nánast að ýta konunni út á gólf er hún vaknaði.  Hún spratt á fætur í tæka tíð.  Í kjölfar ákvað hún að klæða sig.  En fann ekki fötin.  Við nánari athugun kom í ljós að hundurinn var búinn að bera fötin fram í stofu.  Sennilega ætlaði hann konunni að sofa þar fremur en í rúmi heimasætunnar.

  En aftur að Jóni:  Þegar styttist í að komið væri að kvöldgöngu hundsins hvarf Jón sjónum heimilisfólksins.  Varð þeim litið út um glugga.  Blasti þar við Jón með hundinn í bandi. 

  Í skelfingu hljóp fólkið út. Of seint.  Hundurinn tók á sprett niður götuna.  Hann var miklu sterkari en Jón.  Jón sleppti ekki taki á taumnum.  Hraðinn var svo mikill á hundinum að Jón hljóp hraðar en áður á sinni rösklega 90 ára löngu ævi. Hann var eins og spretthlaupari á Ólympíuleikum.  En bara í nokkrar sekúndur.  Fyrr en varði flaug hann láréttur í loftinu áður en hann skall á magann á götuna.  Hundurinn fann ekki fyrir þessu og sló hvergi af hlaupunum.  Heimilisfólkið hrópaði á hundinn.  Þrátt fyrir háværan umferðanið náðu hróp loks til hundsins.  Hann stoppaði og beið eftir því að vera sóttur og fylgt til baka heim á leið.  

  Jón blés eins og hvalur.  Bæði vegna óvæntrar áreynslu og eins því að honum var verulega brugðið.  Aðstæður voru vandræðalegar.  Umferð undrandi gangandi og akandi vegfarenda hafði stöðvast.  Fjöldinn fylgdist áhyggjufullur með Jóni brölta á fætur.  Hann var reikull í spori og ringlaður.  Sparijakkinn hans var fræsaður að framan.  Tölur höfðu kubbast af.  Líka tölur af spariskyrtunni.  Hatturinn fokinn út i buskann og fleira lauslegt.

  Heimilisfólkið skynjaði strax að niðurlútur Jón vildi ekki ræða þetta.  Það var látið eftir honum.  Atvikið lá í þagnargildi.  Hann reyndi ekki aftur að fara í göngutúr með hundinn.  

         

------------------------------

Fleiri sögur af Jóni HÉR