Litríkt samfélag

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Eitt af mörgu skemmtilegu við fjölmenningu er gott úrval fjölbreytilegra veitingastaða.  Vissulega er alltaf gaman að snæða á veitingastöðum sem selja kæsta skötu, kjötsúpu og plokkfisk. Mörgum þótti góð tilbreyting þegar bættust við matsölustaðir sem seldu þýskar kjötsamlokur (hamborgara), ítalskar fátæklinga-flatbökur með matarafgöngum og arabískar pítur.

  Á allra síðustu áratugum hafa bæst við allra handa asískir matsölustaðir.  Þar á meðal kínverskir, thailenskir, víetnamskir og filippseyskir.  Líka mið-austurlenskir kebab-staðir,  svo fátt eitt sé nefnt.  

  Einn margra Asíustaða er á Grensásvegi.  Hann heitir Tían.  Þar er boðið upp á klassískt kínverkst hlaðborð á 1790 kr. í hádeginu. Einnig er hægt að velja tvo rétti úr borði á 1590 kr. eða þrjá á 1690.  

  Allt starfsfólk er af asískum uppruna.  Það talar íslensku og er alveg sjálfbjarga.  Á öllum borðum er plaststandur með fallegri litprentaðri auglýsingu.  Þar segir:

Eftirrétt eftir matinn

Kínverskt djúpsteiktar bannani með ís

  Þetta er skemmtilega krúttlegt. 

  Íslenska býður upp á margt broslegt.  Til dæmis að taka orðatiltækið um að setja kíkinn fyrir blinda augað.  Það er ljóðræn myndlíking;  lýsir þeim sem veit af broti en ákveður að þykjast ekki vita af því.

  Rammíslensk þingkona tók snúning á þessu orðatiltæki í útvarpsviðtali í vikunni.  Þar sakaði hún seðlabankastjóra um að hafa látið hjá líða að stöðva saknæmt athæfi þáverandi ráðherra.  Hann setti höndina fyrir blinda augað,  sagði hún.

  

Rándýr athyglisþörf

  Ljúflingnum Dónaldi Trump,  frambjóðanda til embættis forseta Bandaríkja Norður-Ameríku, er margt til lista lagt.  Hann er laginn við að vekja á sér athygli.  Það er kostur fyrir manneskju sem þráir athygli meira en allt annað.  Hitt er verra;  að hann skortir viðskiptavit.  Eftir hann liggur löng slóð gjaldþrota fyrirtækja.  Fjöldamargir sem hafa unnið fyrir hann sitja eftir með sárt enni.  Jafnvel svo að þeir hafa sjálfir orðið gjaldþrota.

  Hann hefur þar fyrir utan svínað sem mest hann má á allflestum verktökum og öðrum sem hann á viðskipti við.  Það er honum skemmtilegur leikur að trampa sem rækilegast á þeim. 

  Dónald erfði ógrynni fjár eftir föður sinn.  Sá var óvandaður pappír en hafði það umfram forsetaframbjóðandann að kunna að ávaxta sitt pund.  Þegar hann féll frá var hann auðmaður á heimsvísu.  Framreiknað á núvirði hefur forsetaframbjóðandanum tekist að tapa um það bil helmingnum af föðurarfinum.  Það er lofsvert afrek.  Sér þar hvergi fyrir enda á.  

  Athyglissjúki forsetaframbjóðandinn hefur í kosningabaráttunni stórskaðað fyrirtæki sín fjárhagslega.  Með glannalegum yfirlýsingum,  ruddaskap og allskonar hefur hann fælt frá sér viðskiptavini í svo ríkum mæli að telur.  Tekjutapið er að meðaltali 1/7 á degi hverjum.  

  Fyrrum innanbúðarfólk Dónalds segir þetta vera þvert á áform hans.  Uppskriftin var sú að framboðið yrði Trumps-veldinu ódýr auglýsing.  Kallinn situr uppi með ranghugmyndir um markaðslögmálin.  Góðu fréttirnar eru þó þær að hann fær eitthvað af athyglinni sem hann þráir meir en allt annað.  Háar fjárupphæðir mega tapast í skiptum fyrir hana.

  Framan af var frjálshyggju- og tepokalið - ásamt Ku Klux Klan, Putin og Kim Jong-Un - hliðhollt framboði Trumps. Munaði þar nokkru um að hin knáa Sara Pálína lýsti yfir eindregnum stuðningi við kauða og áform hans um að einangra Bandaríkin;  múra þau inni með tollamúrum og steinsteyptum vegg.  Nú er öldin önnur.  Þekktir frjálshyggjufulltrúar snúa við honum baki.  Hérlendis hafa Hannes Hólmsteinn og Áslaug Arna fordæmt kallinn.  Meiri athygli vekur að bandaríski frjálshyggjupönkarinn Mojo Nixon sendir kaldar kveðjur.  Meint kynferðisbrot Trumps hafa einhver áhrif á viðhorf til hans.  Um þau má lesa H É R    

 

     

Baráttan bitnar á eignunum

Missti af Herjólfi

  Þeir kalla ekki allt og alla ömmu sína í Vestmannaeyjum.  Enda yrði það fljótlega ruglingslegt.  Vestamannaeyingar eru harðgerðir afkomendur víkinga og þræla.  Í gærkvöldi bar svo við að lögreglumaður Eyjanna missti - fyrir hlálegan misskilning - af fari með bátnum Herjólfi.  Hann gerði sér þá lítið fyrir og synti frá Eyjum til lands.  Lagði af stað laust fyrir miðnætti og náði landi við Landeyjahöfn um hálf sjö í morgun.   

  Þegar þangað var komið uppgötvaðist að hann hafði sparað sér 1320 króna fargjald.  

 

Synti 11 km leið frá Eyjum

Heitt íste

  Ég kom við í kaffihúsi í miðbæ Reykjavíkur.  Þangað kom líka par sem talaði - að ég held - frönsku áður en það fór að skoða matseðilinn.  Svo pantaði það sér drykki í hálfgerðum tungumálaörðugleikum.  Strákurinn spurði á bjagaðri ensku hvort að hægt væri að fá heitt íste (Ice Tea).  Þetta hljómar eins og mótsögn.  Ég er ekki nógu mikill heimsborgari né vel að mér í tedrykkju til að átta mig á því hvort að tedrykkjufólk tekur almennt svona til orða.

 

Allt samfélagið hagnast á rokkhátíðinni G!Festivali

   Þriggja daga útirokkshátíðin G!Festival er gríðarleg innspýting í hagkerfi Götu í Færeyjum.  Eða eiginlega fjögurra daga.  Hún hefst á fimmtudegi og stendur yfir fram til klukkan fjögur að morgni sunnudags.  Þessa daga breytist litla 1000 manna Götuþorpið í glaðværan 4500-7500 manna kaupstað.  Iðandi mannlíf hvert sem litið er.  Hópurinn þarf að nærast.  Allan tímann er stappað af viðskiptavinum í litlu bensínsjoppunni, matvörubúðinni og í fjölda sölutjalda sem setja sterkan svip á hátíðarsvæðið.  Í þeim eru seldar hljómplötur,  bækur,  fatnaður,  minjagripir og ýmislegt matarkyns.  

  Ætla má að hver gestur versli mat og drykk fyrir að minnsta kosti 30-40 þúsund kall.  Við það bætist miðaverð, gisting og sitthvað fleira.  Til að mynda bensín,  hljómplötur og leiga á sundfötum og handklæðum.  Þegar allt er saman talið eru heildarútgjöld gests farin að slaga í 100 þúsund kallinn.  

  Hátt hlutfall þorpsbúa fær launaða vinnu festivalsdagana og margir dögum og vikum saman fyrir og eftir.  Það þarf að smíða og taka niður svið,  sölutjöld,  heitapotta og allrahanda aðstöðu.      

  Hluti af heildarveltunni fer til sveitarfélagsins í formi útsvars og til ríkissjóðs í formi skatta.  

  Stærsti ávinningurinn eru ruðningsáhrifin.  Reynslan hefur sýnt að erlendu skemmtikraftarnir eru öflug auglýsing fyrir Götu og Færeyjar.  Milljónir aðdáenda út um allan heim fylgjast með póstum þeirra á samfélagsmiðlum á borð heimasíður,  blogg,  Fésbók, Twitter, Instigram og hvað þetta allt heitir.  Í næstu fjölmiðlaviðtölum segja poppstjörnurnar frá ánægjulegri upplifun á G!Festivali.  

  Fjölþjóða festival á borð við þetta laðar að tugi ef ekki hundruð fjölmiðlafólks og útsendara annarra tónlistarhátíða.  Athyglin beinist að færeysku flytjendunum.  Þetta er stóra tækifæri þess.  Tónlist þeirra er lýst í erlendum tónlistarblöðum og stórum dagblöðum.  Útvarps- og sjónvarpstöðvar taka viðtöl og spila músíkina.  Í kjölfar tekur sala á tónlist þess kipp svo og spilun á henni á þútúpunni.  Þetta skilar sér í fjölgun ferðamanna til Færeyja og bókunum á færeyskum tónlistarmönnum á tónlistarhátíðir ðí útlöndum.

  Bara svo eitt dæmi sé nefnt:  Útsendari Airwaves uppgötvaði þarna færeysku tónlistarkonuna Konni Kass og réði hana þegar í stað til að spila á Airwaves í haust.  Í dag þekkja Íslendingar ekki Konni Kass.  Í haust munu margir Íslendingar kynna sér músík hennar - og kunna vel að meta.  

  Ég þurfti ekki að hafa neitt fyrir því að finna umfjöllun um G!Festival 2016 utan Færeyja.  Sjá:  H É R  og  H É R  og  H É R  og  H É R  og  H É R 

Hættuleg þróun

  Gríðarmikill vöxtur er í neyslu metamfetamíns á Íslandi.  Það kemur glöggt fram í dómum.  Á síðustu tíu árum hefur metamfetamín komið fyrir 76 sinnum.  Þar af þriðjungur á síðasta ári.  Dómarnir hlaðast bratt upp á þessu ári.

  Þetta bendir sterklega til þess að metamfetamínið sé framleitt hérlendis.  Nokkur dæmi hafa komið upp þar sem augljóst er að menn lögðu drög að því að hefja framleiðslu.  

  Flestir sem neyta metamfetamíns hérlendis sniffa jöfnum höndum amfetamín.  Þeir þekkja ekki muninn.  Vita ekki einu sinni af honum.  Efnin,  metamfetamín og amfetamín,  eru ekki nefnd á nafn í dópheimi heldur kölluð samheitinu "speed" (framborið "spítt").

  Megin ástæðuna fyrir þróuninni má rekja til tískufyrirbæris sem kallast "Speed dating".  Það gengur þannig fyrir sig að hópi karla og kvenna er stefnt saman.  Hópurinn er svo ör ("speed" er rosalega örvandi) að hver karl "deitar" dömu í fimm mínútur.  Þá snýr hann sér að þeirri næstu.  Þannig koll af kolli.  Af þessu er dregið orðið skyndikynni.

    

Túrhestarnir bjarga sér

  Ljósmyndir sem Garðar Valur Hallfreðsson tók á bílaþvottaplani á Egilsstöðum hafa vakið athygli.  Þær hafa farið eins og hvítur stormsveipur um netheima.  Á þeim sjást kviknaktir erlendir ferðamenn skola af sér ferðarykið,  gestum og gangandi til skemmtunar og nokkurrar undrunar.  

  Fyrir nokkrum dögum átti ég erindi að bensínstöð Neins í Fossvogi.  Ég þurfti að yfirfara loftþrýsting í dekkjum.  Á bílaþvottaplaninu birtist bíll eins og þruma úr heiðskýru lofti.  Út snöruðust tveir ungir menn.  Þeir töluðu útlensku.  Þeir báru út á planið handfylli af óhreinum borðbúnaði:  Djúpum og grunnum glerdiskum, skálum í ýmsum stærðum,  glös,  bolla,  hnífapör,  ausur, sleifar,  sax og sitthvað fleira.  Jafnframt stóran tóman bala.  Svo hófust þeir handa:  Tóku bílaþvottaburstana og skrúbbuðu leirtauið hátt og lágt.  Balann fylltu þeir af vatni og sprautuðu uppþvottasápu í.  Þangað stungu þeir uppvaskinu að þvotti loknum.  Að endingu skoluðu þeir allt og þurrkuðu samviskusamlega.  

  Túrhestarnir bjarga sér.  Þeir þurfa ekki uppþvottavél.

  Einn kom inn í kaffihús á dögunum og pantaði heitt íste (Can I have a hot ice tea?). 

   

Áríðandi að hafa í huga

  Margir kunna ekki fótum sínum forráð.  Þeir kaupa skó á kolvitlausum tíma.  Til að mynda þegar haldið er í sumarfrí til útlanda eða hringinn í kringum Ísland.  Eða hitt:  Að fólk fer til útlanda í ónýtum skóm til að láta sitt fyrsta verk í útlandinu vera að endurnýja skóbúnað.

  Vandamálið er að oft og tíðum þarf að ganga skó til.  Þó að þeir séu í réttri stærð þá eru fletir á þeim sem þrengja að hér og þar fyrstu dagana;  nuddast á húð og valda særindum.  Við það bólgnar fóturinn.  Þá nuddast hann ennþá meira.  Á faraldsfæti er fátt til ráða annað en láta þetta yfir sig ganga.  Og sumarfríið ónýtt.  Er undirlagt aumum og sárum fótum.

  Kunningi minn átti erindi til Asíu.  10 daga ferðalag.  Hann fjárfesti í nýjum skóm degi áður.  Um nóttina hófst ferðalagið á því að hann ók niður á Umferðamiðstöðina til að taka flugrútuna til Keflavíkur.  

  Skórnir voru strax til vandræða.  Það kostaði illindi að troðast í þá með aðstoð skóhorns.  Kominn í flugrútuna varð hann að taka af sér skóna vegna sársauka. Í flugstöðinni komst hann ekki í skóna.  Hann lét sig hafa það að ganga á sokkunum um hana og út í vél.  Í flugvélinni sofnaði hann skólaus og vær.  Síðla rumskaði hann við það að bornar voru fram veitingar.  Þá stal hann hnífnum;  vitandi að hans þyrfti við til að komast í skóna á áfangastað.  Veitti ekki af.

  Næstu daga tóku við fundarhöld.  Skórnir sem áttu að gangast til gerðu það ekki. Þeir þrengdust með hverjum degi.  Maðurinn sparaði þá.  Gekk á sokkunum meira en góðu hófi gegndi.  Þegar hann neyddist til að troðast í skóna (vegna rigningar) þá varð hann að beita undarlegu göngulagi til að lágmarka sársaukann.  Hann staulaðist á þeim upp á rönd þannig að iljar snéru inn.

  Hann var félaus að mestu.  Þetta var í árdaga greiðslukorta.  Kortið hans virkaði ekki í Asíu þegar á reyndi. Hann var aðeins með lágmarks gjaldeyri meðferðis.  Ekkert svigrúm til að kaupa nýja skó.

  Ferðin sem átti að vera ævintýri í framandi heimsálfu varð kvöl og pína.  Maðurinn var aldrei glaðari en þegar hann loks skjögraði hálf skríðandi inn um útidyrnar heima hjá sér.  Eiginkonan tók honum fagnandi opnum örmum og spurði:  "Af hverju fórstu í mínum skóm?"

   

Hvatt til sniðgöngu

 

 

 

 

 

 

 

 

  Þegar fólki mislíkar við skoðanir,  framkomu eða aðgerðir annarra er sniðganga algeng viðbrögð.  Viðskiptabann af einhverju tagi.  Útfærslan fer eftir því hvort að óánægjan beinist gegn einstaklingum,  fyrirtækjum,  félagasamtökum,  þjóðum eða öðrum.  

  Reynslan hefur sýnt að í flestum tilfellum skilar viðskiptabann engum árangri.  Oft þvert á móti.  Til að mynda kemur viðskiptabann Íslands á Rússa ekki niður á Rússum.  Þess í stað kemur það aðeins niður á Íslendingum sjálfum.  Við töpum tugmilljörðum króna á þessu kjánalega viðskiptabanni.  Þökk sé Gunnari Braga Sveinssyni.

  Íslendingar eru sérlega klaufskir í þessum efnum.  Fyrir nokkrum árum var skipulagt sniðugt viðskiptabann á íslensk olíufélög vegna verðsamráðs þeirra.  Sniðganga átti eitt tiltekið olíufélag í viku,  annað vikuna þar á eftir og þannig koll af kolli.  Sömuleiðis átti að sniðganga algjörlega kaup á öðrum vörum en bensíni á bensínstöðvum.  Þetta misheppnaðist gjörsamlega.  Engin breyting varð á verslun við olíufélögin - þrátt fyrir hávært stríðsöskur og stórkallalegar yfirlýsingar á Fésbók og í bloggheimum.

  Rétt er að halda til haga að viðskiptabann á S-Afríku virkaði og braut á bak aftur aðskilnaðarstefnu þáverandi stjórnvalda.  Sömuleiðis eru viðskiptaþvinganir á Ísrael að bíta.

  Víkur þá sögu að hvalveiðum Færeyinga. Þeir náðu 48 marsvínum í Hvannasundi í dag.  Það er fyrsta uppskera sumarsins í ár.  Í fyrrasumar voru 500 liðsmenn hryðjuverkasamtakanna Sea Shepherd staðsettir í Færeyjum.  Þeir reyndu með ráðum og dáðum að hindra hvalveiðar Færeyinga.  Framganga þeirra varð háðungarför.  Allt klúðraðist sem gat klúðrast. Færeyska lögreglan tók SS-liðana föstum tökum.  Járnaði,  fjarlægði af vettvangi og gerði dýran búnað þeirra upptækan.  Allt frá bátum til rándýrra kvikmyndatökuvéla.  Að auki voru SS-liðarnir dregnir fyrir dómara og sektaðir persónulega hver og einn um hundruð þúsunda króna + greiðslu á málskostnaði sem nam ennþá hærri upphæð.  Síðan var þeim sparkað úr landi með skít og skömm og fá ekki að koma til Færeyja aftur næstu ár.

  Í stuttu máli þá rassskelltu Færeyingar SS-liða svo rækilega að þeir hafa ekki látið sjá sig í Færeyjum í ár.  Hinsvegar hafa þeir farið hamförum á Fésbók og Tísti í dag.  Þar fer fremstur í flokki forsprakkinn,  Páll Watson. Nú hvetur hann heimsbyggðina til sniðgöngu á færeyskum laxi.  Hann segir laxinn vera alinn við vond skilyrði í kvíum í færeyskum fjörðum.  Hann fái hvergi um frjálst höfuð strokið.  Um sé að ræða gróft dýraníð af verstu tegund. Páll skorar á heimsbyggðina við kaup á sushi að spyrja hátt og snjallt í matvöruverslunum og á veitingastöðum hvort að laxinn sé Færeyskur. Ef svarið sé "já" þá skuli samstundis lýsa yfir vanþóknun,  góla um dýraníð og yfirgefa staðinn með formælingar á vör.

          

Veiddu 50 grindhvali í Færeyjum

Hvar er dýrast að búa?

  Hvar er dýrast að dvelja þegar allur helsti kostnaður við það er tekinn saman?  Við erum að tala um húsaleigukostnað,  verðlag á veitingastöðum,  verð í stórmörkuðum,  kaupmátt innfæddra og eitthvað svoleiðis.  Netmiðillinn Numbeo þykir vera sá marktækasti í heiminum þegar kemur að samanburði á þessu.  Á hálfs árs fresti tekur hann saman lista yfir þetta.  Nú hefur birt lista yfir dvalarkostnað í borgum heimsins.  

  Hann spannar 372 borgir í hinum ýmsu löndum.  Eðlilega hrúga sig saman á listann borgir í sama landinu.  Hér hef ég aðeins dýrustu borg hvers lands:

1.  Hamilton,  Bermuda

2.  Zurich,  Sviss

3.  Luanda,  Angóla

4.  Tromsö,  Noregi

5.  Tokyo,  Japan

6.  Reykjavík,  Íslandi

7.  New York,  Bandaríkjunum

8.  Kaupmannahöfn,  Danmörku

9.  Singapore,  Singapore

10. Perth,  Ástralíu

11. Kuweit,  Kuweit

12. Hamilton,  Nýja-Sjálandi

13. Stokkhólm,  Svíþjóð

14. London,  Englandi

15. París,  Frakklandi 

16. Dublin, Írlandi

17. Turku,  Finnlandi

18. Busan,  Suður-Kóreu

19. Linz,  Austurríki

20. Tel Aviv,  Ísrael

  Kostnaður á Bermúda er um það bil 36% hærri en á Íslandi.  Þó að kostnaður í Reykjavík og New York sé nánast sá sami þá er kaupmáttur launa Reykvíkinga aðeins 86% af kaupmætti New York búa.  

  Lægstur er kostnaður á Indlandi.  Þar er kaupmáttur launa lítill.  Sama á við um Úkraínu þar sem kostnaður er næst lægstur og Moldova sem vermir 3ja neðsta sætið. 

  Með því að smella á kortið má betur sjá hvar ódýrast er að hreiðra um sig í sumarfríinu.