Jól - og styttist í Þorra

  Heims um ból halda menn jól;

heiðingjar, kristnir og Tjallar.

  Uppi í stól stendur í kjól

stuttklipptur prestur og trallar.

Ný plata

  Einn margra skemmtilegra fastra þátta á Útvarpi Sögu er "Meindýr og varnir".  Þar fer Guðmundur Óli Scheving á kostum.  Á auðskilinn hátt fræðir hann um allskonar pöddur,  svo sem silfurskottur og veggjalýs.  Líka rottur og myglusvepp.  Fróðleikinn kryddar hann með gamansemi, skemmtisögum og frumsaminni tónlist.  Frábærir þættir.

  Að undanförnu hef ég verið að hlusta á tvær hljómplötur Guðmundar Óla.  Listamannsnafn hans er Góli (stytting og samsláttur á nöfnunum Guðmundur Óli).  Plöturnar heita "Sporin í sálinni" og "Spegillinn í sálinni".  Sú fyrrnefnda kom út 2014. Hin 2015.  

  Töluverður munur er á þeim.  Sú fyrri er hrárri og einfaldari í alla staði.  Undirleikur er að uppistöðu til kassagítar.  Ýmist plokkaður eða sleginn.  Músíkina má skilgreina sem vísnasöngva eða þjóðlagatónlist (á ensku "folk").  Á hinni er meiri hljómsveitarbragur og popptónlist:  Með hljómborðum, bassa og trommum.  Jafnframt er meira lagt í útsetningar.  Jafnvel svo mjög að þær lyfta vel undir lögin.  Dæmi um það er bjöllukennt hljómborð í viðlagi "Þú ert mín ást".  Hljómurinn (sándið) er sömuleiðis hreinni og tærari.

  Öll lögin eru frumsamin.  Þau eru aldeilis ágæt.  Mörg hver grípandi og öll vel söngræn.  Einföld og notaleg.  Ég veit ekki hvort að ég meti það rétt en mér finnst eins og laglínur seinni plötunnar flæði liprar og áreynslulausar.  Kannski vegna útsetninga.  Kannski vegna þess að þar er meira kántrý.  

  Textarnir/ljóðin gefa tónlistinni drjúga vigt.  Eru safaríkt fóður út af fyrir sig.  Unun á að hlýða.  Þeir/þau eru mörg sótt í smiðju úrvalsljóða Davíðs Stefánssonar, Steins Steinarr, Tómasar Guðmundssonar,  Arnar Arnarssonar, Hannesar Hafsteins, Vilhjálms frá Skáholti og sjálfan margverðlaunaðan Guðmund Brynjólfsson.  Í bland eru frumsamin ljóð.  

  Á "Speglinum í sálinni" er þetta ljómandi jólalag sem heyra má hér fyrir neðan.  

  Flottar plötur.  Nú er komin út ný plata fá Góla.  Hún heitir "Hvíslið í sálinni".

  

   

  

Vinyllinn slær í gegn

  Geisladiskurinn kom á markað á níunda áratugnum.  Hann náði eldsnöggt að leggja undir sig plötumarkaðinn.  Vinylplatan hrökklaðist út í horn og lyppaðist þar niður.  Einnig kassettan.  Framan af þráuðust ráðamenn í tónlistariðnaðinum í Bandaríkjum Norður-Ameríku við.  Neituðu að taka þátt í geisladisksvæðingunni.  Rökin voru ágæt.  Ótti við að sala á tónlist myndi hrynja við innkomu disksins.

  Annarsvegar vegna þess að tilfinningin fyrir því að halda á geisladisk væri lítilfjörleg í samanburði við að halda á 12" vinylplötu.  Geisladiskurinn er aðeins fjórðungur af stærð vinylplötunnar.  Textinn hálf ólæsilega smár.  Myndefni ræfilslega smátt.  

  Hinsvegar var og er hljómplatan vinsæl gjafavara.  Vinylplatan var og er í veglegri stærð.  Myndarlegur pakki.  Til samanburðar er geisladiskurinn aumari en flest annað.  Minni en bók til dæmis að taka.  Disknum er troðið í vasa.

  Þegar Kaninn gafst upp fyrir þrýstingi - seint og síðar meir - og hleypti disknum inn á markaðinn þá brá hann á snjallt ráð:  Pakkaði disknum inn í glæsilegan og myndskreyttan pappahólk af sömu hæð og umslag vinylplötu og þrefalt þykkri.  Þetta virkaði.  En fjaraði út hægt og bítandi.  Markaðurinn vandist disknum og pappahólkurinn var einnota.

  Með tilkomu tónlistar á netinu, USB-lykilsins, niðurhals og allskonar hefur diskurinn hopað hraðar en Grænlandsjökull.  Á sama tíma hefur vinyllinn sótt í sig veðrið.  Ástríðufullir tónlistarunnendur upplifa gömlu góðu tilfinninguna við að handleika 12" hlunkinn;  vanda sig við að setja grammafónnálina niður á réttan stað á plötunni;  skynja plötuna í aðgreindri hlið 1 og hlið 2;  standa upp og snúa plötunni við. Það er alvöru skemmtun.  

  Nú er svo komið að á Bretlandi er sala á vinyl orðin stærri en niðurhal tónlistar.  Hvergi sér fyrir enda á þeirri þróun.  Vinylplötuspilarar seljast eins og heitar lummur.  Plötubúðir eru aftur orðnar að gömlu góðu hljómplötubúðunum.  

 

Vínyll vinsæll í Bretlandi

Hugmyndafræði pönksins

  Pönkbyltingin á seinni hluta áttunda áratugarins var uppreisn gegn ráðandi öflum í dægurlagaiðnaðinum:  Plöturisunum,  umboðsmönnum sem stýrðu dæminu,  stóru prog-hljómsveitunum,  þreytta hippaliðinu með löngu gítarsólóin, taktskiptingar og svo framvegis.  Pönkið var afturhvarf til einfalda rokksins.  Líka áskorun til þess að rokkarar "kýldu á það",  gerðu hlutina sjálfir (Do-It-Yourself).  Allir máttu vera með:  Að gera þó að eitthvað vantaði upp á að geta.  Það útilokaði samt ekki flinka tónlistarmenn frá því að vera með.  Allir máttu vera með.  

  Ég set spurningamerki við það að njörva pönkið niður í bás hugmyndafræðinnar.  Pönkið táknar frelsi.  Frelsi til að gera það sem þér dettur í hug.  Vera þátttakandi í pönki án þess að þurfa að uppfylla alla reiti uppskriftar pönksins.

  Það er ekkert nema gaman að sonur þeirra sem hönnuðu pönkið,  Malcolms McLarens og Viviennar,  skuli gera róttæka uppreisn gegn fortíðarhyggju gagnvart pönki.  Allt svona mætir mótsögn.  Þetta beinir athygli að pönki og rifjar upp pönkbyltinguna.  Gróflega.  

  Eftir stendur að fátt er skemmtilegra en pönk.  Það er góð skemmtun.    

 

  

Alvöru pönk hér á ferð

Íslensk tunga

  Í dag er dagur íslenskrar tungu.  Honum er fagnað um land allt.  Eðlilega.  Í dægurmálaþáttum ljósvakamiðla er rætt um íslenska tungu,  stöðu hennar í dag og í áranna rás.  Ljóðskáld sem fara vel með íslenskt mál eru verðlaunuð ásamt kjarnyrtum rithöfundum.  Dagur íslenskrar tungu veitir aðhald.  Knýr okkur til að staldra við og líta í eigin barm.  Velta fyrir okkur íslenskri tungu.

  Hvaða tunga er íslenskari en sú sem sleikir íslenskt gras alla daga?  Nagar Ísland af áfergju?  Blæs út af íslenskum gróðri frá því að vera smátt lamb upp í að verða stór og stæðilegur gemlingur?  Það er rammíslensk tunga.

Sigurður hlýtur verðlaun Jónasar

Eindregin ósk um forsætisráðherra

 

  Mér er að mestu sama um það hvernig ný stjórn verður sett saman.  Það er að segja hvaða stjórnmálaflokkar mynda meirihluta og þar með ríkisstjórn.  Eða hvort að það verður minnihlutastjórn varin af utanstjórnarflokki.  Þetta eru hvort sem er allt kratar.  Það sem skilur á milli er smotterí sem er ekki á dagskrá næstu árin.  Til að mynda upptaka nýs gjaldeyris eða umsókn um inngöngu í Evrópusambandið.

  Næst á dagskrá er endurreisn heilbrigðiskerfisins,  bættur hagur öryrkja og aldraðra,  meiri spilling og meira pönkrokk.  Allir geta náð sátt um það.

  Mín ósk um nýja ríkisstjórn er að Óttar Proppe verði forsætisráðherra.  Hann hefur samið langbestu lögin af öllum sem sæti eiga á Alþingi. Hann hefur ort flottustu og skondustu textana.  Hann syngur töffaðast.  Hann hefur gert bestu myndböndin.  Sjá hér fyrir ofan og neðan.  Hann á flottustu fötin.

   

Vilja Benedikt sem forsætisráðherra

Bestu lög Dylans

  Fyrir röskum hálfum mánuði tilkynnti sænska Nóbelsakademían frá þeim tíðindum að bandaríska söngvaskáldið Bob Dylan fengi Nóbelsverðlaunin í bókmenntum þetta árið.  Frá þessu var skýrt á heimasíðu skáldsins og einnig á Fésbókarsíðu hans.  Nokkrum dögum síðar var fréttin fjarlægð af heimasíðunni en ekki af Fésinu.  

  Ekki náðist á Dylan sjálfum.  Hann var á hljómleikaferð erlendis og sinnti ekki síma.  Vegna þessa óttaðist Nóbelsakademían að hann myndi ekki veita verðlaununum viðtöku.  Taugaveiklun greip um sig í herbúðunum.  

  Bob Dylan er ólíkindatól og ekki fyrirsjáanlegur.  Nú hefur hann komist í síma og hringt í Nóbelsakademíuna.  Hann er snortinn yfir heiðrinum og ætlar að mæta við afhendingarathöfnina.  Akademían andar léttar og hefur tekið gleði sína á ný.  Það er fyrir mestu.

  Í maí varð Dylan hálfáttræður.  Við þau tímamót birti ég á þessum vettvangi vandaða samantekt breska tímaritsins Uncut yfir bestu lög Dylans.  Þetta má sjá með því að smella HÉR   

Dylan var orðlaus

Poppstjörnur á Alþingi

  Stjórnmálamenn eru heilt yfir ástríðufullir tónlistarunnendur.  Margir þeirra spila á hljóðfæri og flestir bresta í söng af litlu tilefni.  Nægir að nefna Árna Johnsen, Róbert Marshall og Guðmund Steingrímsson.  Hljómsveitin Upplyfting er skipuð Framsóknarmönnum og Gildran skipuð Vinstri-grænum.  Besti flokkurinn var að uppistöðu til skipaður tónlistarfólki, sem og Björt framtíð.  Ólafur F.  Magnússon,  fyrrverandi borgarstjóri Reykjavíkur,  var að senda frá sér glæsilega plötu með frumsömdum söngvum.

  Fjöldi poppstjarna er í framboði til Alþingis núna á laugardaginn.  Þar á meðal formaður Bjartrar framtíðar,  Óttar Proppé.  Hann leiðir listann í SV-kjördæmi og er söngvari hljómsveita á borð við Ham,  Dr. Spock og Rass.  Hinn söngvari Ham,  Sigurjón Kjartansson, og bassaleikarinn, S. Björn Blöndal borgarfulltrúi,  eru einnig á framboðslista Bjartrar framtíðar.  Aðrir borgarfulltrúar,  Karl Sigurðsson í Baggalúti og Einar Örn "Sykurmoli", eru líka á listanum.  

  Píanóleikarinn og Alþingismaðurinn Illugi Gunnarsson er í heiðurssæti Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík-suður.  Hann hefur setið á Alþingi til margra ára og er menntamálaráðherra.  

  Á framboðslista Vinstri-grænna eru Björn Valur Gíslason, söngvari og gítarleikari Roðlaust og beinlaust;  svo og gítarhetjurnar Gunnar Þórðarson og Björgvin Gíslason, að ógleymdum Ragnari Kjartanssyni og söngkonunni Sigríði Thorlacius. 

  Á framboðslista Samfylkingarinnar eru feðginin Margrét Gauja Magnúsdóttir og Magnús Kjartansson.  Þau eru þekkt fyrir lagið "Sólarsamba".  Það skoraði hátt í Söngvakeppni sjónvarpsins á níunda áratugnum.  Magnús hefur spilað með mörgum þekktustu hljómsveitum landsins.  Þar af Trúbroti, Óðmönnum, Júdas, Brimkló, Haukum og Brunaliðinu.  Meðfram var hann bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði.  Svala Björgvins og Þorsteinn Eggertsson eru ennfremur á framboðslista Samfylkingarinnar.  Svala er í heimsþekktu hljómsveitinni Steed Lord.  Þorsteinn er þekktur rokksöngvari. Var á sínum tíma kallaður "íslenskur Elvis" og söng síðar í hljómsveitinni Rokkbræðrum.  Hann er afkastamesti textahöfundur landsins.  

  Á framboðslista Dögunar er hljómborðsleikarinn og söngkonan Ásthildur Cesil Þórðardóttir. Hún spilaði með ýmsum helstu danshljómsveitum Vestfjarða.  Á landsvísu er hún kunnust fyrir kvennahljómsveitina Sokkabandið.

  Á framboðslista Flokks fólksins eru Inga Sæland,  Þollý Rósmundsdóttir og Sveinn Guðjónsson. Inga sló í gegn í X-factor fyrir nokkrum árum.  Þollý heldur úti skemmtilegri blúshljómsveit kenndri við hennar nafn.  Sveinn hefur spilað á hljómborð og sungið með mörgum hljómsveitum.  Hæst ber Roof Tops.  

  Gítarleikarinn, söngvarinn og söngvahöfundurinn Lýður Árnason er á framboðslista Pírata.

  Leiðtogi Alþýðufylkingarinnar,  Þorvaldur Þorvaldsson,  skemmtir með öguðum söng. Hann er mikill söngvari.        

  Eflaust er ég að gleyma einhverjum sem eiga heima í þessari samantekt.  Ábendingar eru vel þegnar.

  

Sænska Nóbelsakademían áttar sig ekki á Bob Dylan

  Bandaríska söngvaskáldið Bob Dylan hefur aldrei verið fyrirsjáanlegt.  Hann kom fram á sjónbarsviðið á fyrri hluta sjöunda áratugarins.  Hann var til að byrja með Woody Guthrie jukebox.  Síðan sjálfur öflugt söngvaskáld í hans anda.  Söngtextarnir óvenju ljóðrænir.  Þá mátti túlka sem þjóðfélagsgagnrýni.  Einkum í samhengi við aðra sem hann var í slagtogi við í þjóðlagasenunni í New York.  

  Umfram marga í henni var og er Dylan mjög góður lagahöfundur.  Framan af ferli urðu lög hans ofurvinsæl í flutningi annarra:  The Byrds,  Peter, Paul & Mary,  Manfred Mann,  Sonny & Cher, Joan Baez og margra annarra sem ég man ekki eftir í augnablikinu.   

  Dylan varð kóngur bandarísku þjóðlagasenunnar.  Kærasta hans,  Joan Baez var drottningin.  1965 slátraði Dylan þeim titli sínum.  Hann mætti á stærstu árlega þjóðlagahátíðina með rokksveit. Háværa með rafmagnshljóðfærum.  Allt varð brjálað. Dylan var púaður niður.

  Sagan segir að þetta hafi komið honum í opna skjöldu.  Hann kom inn á markaðinn fyrir daga Bítlaæðisins.  Hann heillaðist af bresku Bítlunum og ekki síður af bandarísku Bítlunum,  The Byrds.  Hann samdi fyrsta smáskífulag The Byrds,  "Mr.  Tambourine Man".  Honum þótti rökrétt skref að rokkast.

  Þegar hippabylgjan skall á var Dylan ekki að öllu leyti samstíga.  Og þó.  Samt.  Ekki í háværri gagnrýni á hernað Bandaríkjanna í Víetnam.  En í músík og jákvæðri afstöu til vímuefna.  

  Gamlir samherjar kvörtuðu sáran undan því að Dylan tæki ekki þátt í andófi gegn Víetnamstríðinu.  Síðar upplýsti Dylan að hann hafi tekið meðvitaða ákvörðun um að verða ekki sá hippaleiðtogi sem kallað var eftir. Hann vildi ekki vera leiðtogi.  Hann vildi bara vera tónlistarmaður.  Söngvahöfundur án leiðtogahlutverks.

  Foreldrar Dylans eru gyðingar. Biblíutilvitnanir urðu snemma áberandi í textum hans. Á áttunda áratugnum snérist hann til kristni. Varð mjög upptekinn af því.  Afgreiddi þrjár plötur sem boðberi kristni.  Síðar rjátlaðist sá ákafi af honum.

  Dylan heldur stöðugt áfram að koma á óvart.  Söngrödd hans hefur alltaf verið fagurfræðilega vond.  Á síðustu árum hefur skrækt hæsi bæst við mikla nefmælgi og sérkennilegar áherslur.  Hann var á sínum tíma fyrsti frægi söngvari sem söng illa.  Að auki lélegur gítarleikari og falskur munnhörpublásari.  En bara flott.  

  Fyrir nokkrum árum kom Dylan á óvart með jólaplötu.  Söng (töluvert illa) þekkt gömul jólalög.  Næst kom hann á óvart með plötu sem inniheldur gamla Frank Sinatra slagara. 

  Dylan hefur sjaldnast gefið upp afstöðu til forseta- og alþingiskosninga í Bandaríkjunum.  Undantekningu gerði hann með stuðningi við forsetaframboð Husseins Obama. 

  Nú hefur Dylan verið heiðraður með bókmenntaverðlaunum Nóbels.  Þetta eru frægustu og hæst skrifuðu bókmenntaverðlaun heims.  Svo bregður við að Dylan hefur ekki sýnt nein viðbrögð.  Hann á ekki snjallsíma og er ekkert á samfélagsmiðlum á netinu.  Einu viðbrögð - sem óvíst er hvernig á að túlka - er að fréttatilkynning um verðlaunin birtust á heimasíðu Dylans en var fjarlægð skömmu síðar.    

  Til gamans má geta að þegar Dylan spilaði í fyrra skipti á Íslandi þá reykti hann yfir sig af hassi á Hótel Nordica áður.  Stal reiðhjóli sem hann mætti á í Laugardalshöll (nánast næsta hús). Var illa skakkur og skrækur í fyrstu lögum.       

    

Sakar Dylan um hroka og dónaskap

Kvikmyndarumsögn

  - Titill: Can´t Walk Away

  - Tegund:  Heimildarmynd um tónlistarmanninn Herbert Guðmundsson

  - Framleiðendur/myndatökumenn:  Ómar Örn Sverrisson og Friðrik Grétarsson

  - Sýningarstaður:  Egilshöll Sambíó

  - Einkunn: ****

  Titill myndarinnar,  "Can´t Walk Away",  vísar til vinsælasta lags Hebba (Herbert Guðmundsson).  Lags sem náði ofurvinsældum um miðjan níunda áratuginn.  Varð íslenskt einkennislag "80´s".  Gekk svo í endurnýjun lífdaga um aldarmótin.  Fór á þvílíkt flug að það fer enn með himinskautum.

  Lagið kemur eðlilega við sögu í myndinni.  Hinsvegar snýst myndin ekki um það.  Þess í stað er farið yfir viðburðarríkt lífshlaup Herberts frá barnæsku.  Tónlistarferill hans er rakinn í bland við annað sem á daga hefur drifið.  Í einkalífinu hafa skipst á skin og skúrir:  Brostin hjónabönd, fangelsisvist, eiturlyfjafíkn, eignamissir og gjaldþrot.  Hebbi dregur ekkert undan.  Reynir ekkert að fegra sinn hlut.    

  Myndin er heppilega hrá og látlaus; blanda af gömlu sjónvarpsefni, frásögnum samtíðarmanna og því að kvikmyndatökuvélar fylgdu Hebba eftir eins og skuggi hvert fótmál síðustu fimm ár.  Hún er hröð og þétt.  Hvergi slakað á.  Það er eitthvað í gangi á hverri mínútu. Allt á fullu allan tímann.

  Jákvæðni Hebba er aðdáunarverð.  Hann tekur öllu mótlæti af æðruleysi og vill öllum vel.  Leitar alltaf að björtu hliðunum.  Hann er góð og yndislega manneskja.  Myndin kemur því til skila.     

  Gaman var að fylgjast með viðbrögðum áhorfenda.  Mikið hlegið og undir lokin braust í tvígang út ákaft lófaklapp.  Á leið út úr Egilshöll heyrði ég ungan mann segja:  "Þetta var  þrusu skemmtileg mynd!"  Félagar hans tóku undir það.  Ég geri það líka.  Hvet alla sem tök hafa á að skottast í Egilshöll Sambíó.  Það er góð skemmtun.