Jólaskip

  Sinn er siður í landi hverju.  Það kemur glöggt í ljós varðandi siði tengdum sólrisuhátíðinni jólum,  hátíð ljóss og friðar.  Jólasveinar leika stórt hlutverk ásamt ljósaskreytingum.  Íslendingar búa svo vel að eiga þrettán nafnkennda jólasveina,  svo og ófrýnilega foreldra þeirra,  Grýlu og Leppalúða.  Jólakötturinn er á hröðu undanhaldi.  Kannski blessunarlega.  Skepna sem étur börn er óvelkomin.

  Erlendis er jólasveinninn iðulega skilgreindur með ákveðnum greini.  Hann er einn.  Hann er jólasveinninn.  Oft nýtur hann liðsinni hjálpsamra jólaálfa,  svokallaðra nissa.  Þeir setja til að mynda glaðning í skóinn.

  Það skrýtna er að þrátt fyrir að jólasveinninn í útlandinu sé aðeins einn þá má engu að síður rekast á fjölda slíkra sveina samankomna á einum stað.  Það er ruglingslegt.  Eða hvað?  Skemmtilegt, jú.  

  Þannig er það í Færeyjum.  Einn jólasveinn og margir nissar.  Líka samt margir jólasveinar.  Um og upp undir miðjan desember sigla ljósum prýddir bátar í höfn í þorpum.  Um borð eru margir kátir jólasveinar.  Þeir gleðja börnin með söng og og leik og nammi.  Þetta mættu íslenskir jólasveinar taka upp.

   

   

Geislaskreytingar færast í aukana

Vinyllinn slær í gegn

  Geisladiskurinn kom á markað á níunda áratugnum.  Hann náði eldsnöggt að leggja undir sig plötumarkaðinn.  Vinylplatan hrökklaðist út í horn og lyppaðist þar niður.  Einnig kassettan.  Framan af þráuðust ráðamenn í tónlistariðnaðinum í Bandaríkjum Norður-Ameríku við.  Neituðu að taka þátt í geisladisksvæðingunni.  Rökin voru ágæt.  Ótti við að sala á tónlist myndi hrynja við innkomu disksins.

  Annarsvegar vegna þess að tilfinningin fyrir því að halda á geisladisk væri lítilfjörleg í samanburði við að halda á 12" vinylplötu.  Geisladiskurinn er aðeins fjórðungur af stærð vinylplötunnar.  Textinn hálf ólæsilega smár.  Myndefni ræfilslega smátt.  

  Hinsvegar var og er hljómplatan vinsæl gjafavara.  Vinylplatan var og er í veglegri stærð.  Myndarlegur pakki.  Til samanburðar er geisladiskurinn aumari en flest annað.  Minni en bók til dæmis að taka.  Disknum er troðið í vasa.

  Þegar Kaninn gafst upp fyrir þrýstingi - seint og síðar meir - og hleypti disknum inn á markaðinn þá brá hann á snjallt ráð:  Pakkaði disknum inn í glæsilegan og myndskreyttan pappahólk af sömu hæð og umslag vinylplötu og þrefalt þykkri.  Þetta virkaði.  En fjaraði út hægt og bítandi.  Markaðurinn vandist disknum og pappahólkurinn var einnota.

  Með tilkomu tónlistar á netinu, USB-lykilsins, niðurhals og allskonar hefur diskurinn hopað hraðar en Grænlandsjökull.  Á sama tíma hefur vinyllinn sótt í sig veðrið.  Ástríðufullir tónlistarunnendur upplifa gömlu góðu tilfinninguna við að handleika 12" hlunkinn;  vanda sig við að setja grammafónnálina niður á réttan stað á plötunni;  skynja plötuna í aðgreindri hlið 1 og hlið 2;  standa upp og snúa plötunni við. Það er alvöru skemmtun.  

  Nú er svo komið að á Bretlandi er sala á vinyl orðin stærri en niðurhal tónlistar.  Hvergi sér fyrir enda á þeirri þróun.  Vinylplötuspilarar seljast eins og heitar lummur.  Plötubúðir eru aftur orðnar að gömlu góðu hljómplötubúðunum.  

 

Vínyll vinsæll í Bretlandi

Hugmyndafræði pönksins

  Pönkbyltingin á seinni hluta áttunda áratugarins var uppreisn gegn ráðandi öflum í dægurlagaiðnaðinum:  Plöturisunum,  umboðsmönnum sem stýrðu dæminu,  stóru prog-hljómsveitunum,  þreytta hippaliðinu með löngu gítarsólóin, taktskiptingar og svo framvegis.  Pönkið var afturhvarf til einfalda rokksins.  Líka áskorun til þess að rokkarar "kýldu á það",  gerðu hlutina sjálfir (Do-It-Yourself).  Allir máttu vera með:  Að gera þó að eitthvað vantaði upp á að geta.  Það útilokaði samt ekki flinka tónlistarmenn frá því að vera með.  Allir máttu vera með.  

  Ég set spurningamerki við það að njörva pönkið niður í bás hugmyndafræðinnar.  Pönkið táknar frelsi.  Frelsi til að gera það sem þér dettur í hug.  Vera þátttakandi í pönki án þess að þurfa að uppfylla alla reiti uppskriftar pönksins.

  Það er ekkert nema gaman að sonur þeirra sem hönnuðu pönkið,  Malcolms McLarens og Viviennar,  skuli gera róttæka uppreisn gegn fortíðarhyggju gagnvart pönki.  Allt svona mætir mótsögn.  Þetta beinir athygli að pönki og rifjar upp pönkbyltinguna.  Gróflega.  

  Eftir stendur að fátt er skemmtilegra en pönk.  Það er góð skemmtun.    

 

  

Alvöru pönk hér á ferð

Aukasýning - aðeins í þetta eina skipti!

  Nýverið kom út ný heimildarmynd um Bítlana,  "Eight Days a Week".  Í henni er fjöldi viðtala,  m.a. við alla liðsmenn.  Þar á meðal ný viðtöl við Paul McCartney, Ringo Starr og samstarfsmenn.  Einnig áður óbirt viðtöl við John Lennon og George Harrison.  Myndin dregur upp áhugaverða og skýra drætti af því hvaða áhrif velgengnin og síðan ofurfrægðin hefur á sálarlíf þeirra og þroska.

  Að sjálfsögðu skipar tónlistin háan sess.  

  Sem kunnugt er komu öskur í áheyrendum iðulega illa niður á hljómleikaupptökum með Bítlunum.  Hljóðkerfi sjöunda áratugarins voru ekki nógu öflug til að yfirgnæfa öskrin.  Einmitt þess vegna gáfust Bítlarnir upp á hljómleikahaldi 1966.  Þeir heyrðu ekki í sjálfum sér.

  Með nýjustu stafrænu tækni tókst framleiðendum myndarinnar að dempa svo mjög niður áheyrendaöskrin að tónlistin heyrist hvellskýr.  Við það opinberast Bítlaunnendum nýr heimur.

  Myndin hefur hvarvetna hlotið einróma lof,  jafnt gagnrýnenda sem almennings.  Í Rotten Tomatoes fær hún meðaleinkunnina 95% (af 100).

  Á morgun,  sunnudaginn 27.nóv, er aukasýning á myndinni í Háskólabíói klukkan 18.00.  Aðeins i þetta eina sinn.  DVD útgáfa er ekki í sjónmáli vegna þess að höfundarrréttarsamningar fóru í hnút.  Þar fyrir utan er meiriháttar upplifun að heyra tónlistina í hæstu hljómgæðum.  Það er nánast eins og að sitja hljómleika með Bítlunum.  

  Aukasýningin er hvergi auglýst sérstaklega.  Vinsamlegast deilið þessum upplýsingum á Fésbók og bloggi.  

   

       

Leyndarmál Bowies

 

  Breski fjöllistamaðurinn Davíð Bowie var um margt sérkennilegur náungi.  Það er að segja fór ekki alltaf fyrirsjáanlega slóða.  Opinskár um sumt en dularfullur um annað.  Hann féll frá fyrr á þessu ári.  Varð krabbameini að bráð.  Þrátt fyrir vitneskju um um dauðadóm sinn sagði hann engum frá.  Þess í stað hljóðritaði hann í kyrrþey plötu,  Blackstar,  með djasstónlistarmönnum.  Platan kom út í kjölfar dauða hans. Flott plata.  Um margt ólík fyrri plötum hans.

  Aðdáendur kappans fóru þegar að lesa út úr textum plötunnar ýmis skilaboð.  Hann var ekki vanur að kveða þannig.  Það skiptir ekki máli.  Vitandi um dauðdaga sinn hugsar manneskjan öðruvísi en áður.  

  Nú hefur komið í ljós að umbúðir plötunnar eru margræðari en halda má í fljótu bragði.  Ef umslagið er skoðað frá hlið í tiltekinni birtu sést móta fyrir mynd af vetrarbrautinni.  Ef ljós fellur á sérstakan hátt á sjálfa vínylplötuna þá varpar hún stjörnu á nálægan vegg.

  Með því að telja og leggja saman stjörnur í plötubæklingi, blaðsíðutal og eitthvað svoleiðis má fá út fæðingarár Bowies, ´47 (blaðsíðutal blaðsíða með mynd af stjörnu), og aldur á dánardægri, 69.  

  Sumir teygja sig nokkuð langt í að lesa út úr plötuumbúðunum.  Einhverjir telja sig sjá augu Bowies þegar stjörnurnar eru speglaðar til hálfs.  

 

Íslensk tunga

  Í dag er dagur íslenskrar tungu.  Honum er fagnað um land allt.  Eðlilega.  Í dægurmálaþáttum ljósvakamiðla er rætt um íslenska tungu,  stöðu hennar í dag og í áranna rás.  Ljóðskáld sem fara vel með íslenskt mál eru verðlaunuð ásamt kjarnyrtum rithöfundum.  Dagur íslenskrar tungu veitir aðhald.  Knýr okkur til að staldra við og líta í eigin barm.  Velta fyrir okkur íslenskri tungu.

  Hvaða tunga er íslenskari en sú sem sleikir íslenskt gras alla daga?  Nagar Ísland af áfergju?  Blæs út af íslenskum gróðri frá því að vera smátt lamb upp í að verða stór og stæðilegur gemlingur?  Það er rammíslensk tunga.

Sigurður hlýtur verðlaun Jónasar

Leon Russell - persónuleg kynni

  Á fyrri hluta áttunda áratugarins lagði ég stund á svokallað gagnfræðinám á Laugarvatni.  Einn af skólabræðrum mínum var ákafur aðdáandi bandaríska tónlistarmannsins Leons Russells.  Við vorum (og erum enn) báðir með tónlistarástríðu á háu stigi.  Þess vegna urðum við góðir vinir til lífstíðar og herbergisfélagar.  

  Ég man ekki hvernig við afgreiddum tónlistarval herbergisins.  Báðir með sterkar og öfgakenndar skoðanir á músík. Okkar gæfa var að vera með afar líkan tónlistarmekk.           

  Leon Russell var iðulega spilaður undir svefninn.

  Um miðjan áttunda áratuginn átti ég erindi til Amarillo í Texas.  Sex vikna heimsókn til tengdafólks.  Þá hélt Leon Russell þar hljómleika.  Útihljómleika. 

  Tengdapabbi þekkti hljómleikahaldarann.  Bað hann um að passa vel upp á okkur turtildúfurnar frá Íslandi.  Hann staðsetti okkur fyrir miðju fremst við sviðið.  Þetta var mín fyrsta utanlandsferð og allt mjög framandi.  Áhorfendur sátu á grasinu.  Margir höfðu teppi eða púða til að sitja á.  Þétt var setið fyrir framan sviðið.  Margir - mjög margir - reyktu gras og létu vindlingana ganga til næsta manns.  Þetta var hippastemmning.

  Þegar Leon Russell mætti á svið ávarpaði hann áheyrendur.  Tilkynnti að á hljómleikana væri mættir aðdáendur alla leið frá Íslandi.  Í sama mund var ljóskösturum beint að okkur kærustuparinu. Við stóðum upp og veifuðum undir áköfu lófaklappi áhorfenda.  Hann bauð okkur velkomin.  

  Þetta var skrítin og skemmtileg upplifun.  Góð skemmtun fyrir tvítugan sveitastrák úr Skagafirði að vera á hljómleikum hjá æskugoði í Amarillo í Texas 1976.

  Áreiðanlega hefði verið minnsta mál í heimi að heilsa upp á Leon fyrir eða eftir hljómleikana. Ég hef hinsvegar hvorki þá né síðar haft löngun til að hitta útlendar (eða íslenskar) poppstjörnur til þess eins að heilsa þeim.  Það er miklu skemmtilegra að hitta gamla vini. Ég átti aldrei orðastað við Leon.  En hann afrekaði það að kynna mig (samt ekki með nafni, vel að merkja) fyrir aðdáendum sínum og bjóða mig velkominn á hljómleika sína.  Það var til fyrirmyndar á hans ferilsskrá.         

          

        

Tónlistarjöfur fallinn frá

 

  Tónlistarstjörnur sem hófu feril á sjötta og sjöunda áratugnum eru margar komnar uppundir og á aldur meðalævilengdar.  Þeim fjölgar ört sem hverfa yfir móðuna miklu.  Kanadíska söngvaskáldið Leonard Cohen, breska kamelljónið David Bowie og nú Suðurríkjarokkarinn Leon Russell.  Sá síðastnefndi féll frá fyrr í dag.  Hann á merkilegri feril en margur gerir sér grein fyrir.  Hann var ekki áskrifandi að toppsætum vinsældlalistanna.  Samt var hann ekki ókunnugur vinsældalistum.  Ekki svo oft undir eigin nafni heldur í slagtogi með öðrum.  Hann spilaði með Bítlum (öllum nema Paul), Stóns, Dylan, The Byrds, Eric Clapton og Elton John, svo örfáir meðreiðarsveinar séu nefndir af ótal.

  Leon spilaði á mörg hljóðfæri en var þekktastur sem píanóleikari.  Hann var farsæll söngvahöfundur.  Fjöldi þekktra flytjenda hefur spreytt sig á söngvum hans.  Söngrödd hans var sérstæð.  Að sumu leyti svipuð Willie Nelson nema Leon gaf betur í.

 

  Það er ekki á allra vitorði að hann spilaði á píanó í jómfrúarlagi The Byrds,  "Mr. Tambourine Man".  Það toppaði vinsældalista víða um heim 1965.

  1969 fór Bretinn Joe Cocker mikinn á vinsældalistum með lag Russels, "Delta Lady".  Þeir Joe túruðu saman undir heitinu Mad Dogs and the English man.

  Tónlistarstíll Leons heyrir undir samheitið americana (rótartónlist); hrár og ópoppaður blús,  kántrý,  soul, djass... Þegar hann gekk lengst í kántrý-inu þá var það undir nafninu Hank Wilson.  

  1972 náði plata Russels,  "Carney",  2.sæti bandaríska vinsældalistans.  Var með svipaða stöðu á vinsældalistum annarra landa.  2010 náði platan "The Union" 3ja sæti bandaríska vinsældalistans. Sú plata er dúettplata með Eltoni John.  Hann hafði frá unglingsárum dreymt um að spila með uppáhalds píanóleikara sínum,  Leon Russell.  Fyrir sex árum lét hsnn verða af því að bera draumaóskina undir Leon.  Til óvæntrar ðánægju tók Leon vel í erindið.        

  Á morgun blogga ég um persónuleg samskipti við Leon Russell.      

         

Leon Russell látinn

Eindregin ósk um forsætisráðherra

 

  Mér er að mestu sama um það hvernig ný stjórn verður sett saman.  Það er að segja hvaða stjórnmálaflokkar mynda meirihluta og þar með ríkisstjórn.  Eða hvort að það verður minnihlutastjórn varin af utanstjórnarflokki.  Þetta eru hvort sem er allt kratar.  Það sem skilur á milli er smotterí sem er ekki á dagskrá næstu árin.  Til að mynda upptaka nýs gjaldeyris eða umsókn um inngöngu í Evrópusambandið.

  Næst á dagskrá er endurreisn heilbrigðiskerfisins,  bættur hagur öryrkja og aldraðra,  meiri spilling og meira pönkrokk.  Allir geta náð sátt um það.

  Mín ósk um nýja ríkisstjórn er að Óttar Proppe verði forsætisráðherra.  Hann hefur samið langbestu lögin af öllum sem sæti eiga á Alþingi. Hann hefur ort flottustu og skondustu textana.  Hann syngur töffaðast.  Hann hefur gert bestu myndböndin.  Sjá hér fyrir ofan og neðan.  Hann á flottustu fötin.

   

Vilja Benedikt sem forsætisráðherra

Bestu lög Dylans

  Fyrir röskum hálfum mánuði tilkynnti sænska Nóbelsakademían frá þeim tíðindum að bandaríska söngvaskáldið Bob Dylan fengi Nóbelsverðlaunin í bókmenntum þetta árið.  Frá þessu var skýrt á heimasíðu skáldsins og einnig á Fésbókarsíðu hans.  Nokkrum dögum síðar var fréttin fjarlægð af heimasíðunni en ekki af Fésinu.  

  Ekki náðist á Dylan sjálfum.  Hann var á hljómleikaferð erlendis og sinnti ekki síma.  Vegna þessa óttaðist Nóbelsakademían að hann myndi ekki veita verðlaununum viðtöku.  Taugaveiklun greip um sig í herbúðunum.  

  Bob Dylan er ólíkindatól og ekki fyrirsjáanlegur.  Nú hefur hann komist í síma og hringt í Nóbelsakademíuna.  Hann er snortinn yfir heiðrinum og ætlar að mæta við afhendingarathöfnina.  Akademían andar léttar og hefur tekið gleði sína á ný.  Það er fyrir mestu.

  Í maí varð Dylan hálfáttræður.  Við þau tímamót birti ég á þessum vettvangi vandaða samantekt breska tímaritsins Uncut yfir bestu lög Dylans.  Þetta má sjá með því að smella HÉR   

Dylan var orðlaus