Farsælasti lagahöfundur sögunnar - Bítlarnir eftir upplausn Bítlanna

 

. Paul McCartney hefur oftar en aðrir átt lög og plötur í 1. sæti vinsældalista.  Hann er söluhæsti tónlistarmaður sögunnar.  Hann er höfundur þess lags sem oftast hefur verið krákað (cover song) og sér ekki fyrir enda á því.  Þegar  Yesterday  hafði komið út á plötu með 1000 flytjendum var það langt fyrir ofan næstu lög.  Í dag er það til í flutningi yfir 2200 flytjenda.  Paul er farsælasti lagahöfundur heims.

  Þegar sólóferill hans er borinn saman við hina Bítlana er hann áberandi afkastamestur.  Enda ofvirkur.  Hann hefur jafnframt verið þeirra lang ötulastur við hljómleikahald.  Kallinn er hamhleypa.  Ekki síður við reykingar. 

  Áskrift Pauls að 1. sæti vinsældalista vegur drjúgt í að varðveita orðspor Bítlanna - ásamt stöðugu hljómleikahaldi hans.  Þar eru Bítlalög eðlilega áberandi á prógramminu.  Hann hefur einnig haft lög eftir Lennon á prógramminu.   Oftast Give Peace A Chance.  Lennon söng líka og spilaði á gítar  I Saw Her Standing There  eftir Paul inn á plötu með Elton John.  Tók nokkuð flott gítarsóló.  Þetta var í síðasta skipti sem Lennon kom fram opinberlega á sviði.  John kynnti lagið:  "Eftir minn gamla fyrrverandi kærasta."  Lennon var blindfullur,  eins og næstu ár á undan, og búinn að steingleyma illindum á milli þeirra fóstbræðra.  Paul heimsótti John nokkrum sinnum eftir þetta og þeir dópuðu og djömmuðu meðal annars saman með Stevie Wonder.  Samt slettist líka upp á milli þeirra inn á milli.  Þeir spjölluðu stundum saman í síma.  Símtölin enduðu nokkrum sinnum með því að annar skellti á hinn.  Oftar var það Lennon sem skellti á Paul.  Enda Lennon skapofsamaður fram á dauðadag.  En Paul þekkti sinn æskufélaga og vissi að það rauk jafn harðan úr honum.  Næst þegar Paul hringdi í fóstbróður sinn var Lennon búinn að steingleyma næsta símtali á undan.     

.

.

  Paul er óþreytandi að gefa sér tíma til að ræða við fjölmiðla,  óháð því hvort að fjölmiðilinn er smásnepill eða stóru blöðin.  Kallinn er alltaf í stuði fyrir spjall.

.

  Aðrir Bítlar hafa lagt nokkuð af mörkum við að halda orðspori Bítlanna á lofti.  Fyrstu tvær sólóplötur Lennons skora jafnan hátt á lista yfir bestu plötur.  Lennon var valinn "Tónlistarmaður síðustu aldar" í aldamótauppgjöri helstu fjölmiðla. 

  Eins og fram kemur í æviágripi Pauls á allmusic.com þá er Lennon hærra skrifaður hjá gagnrýnendum.  Það var ekki alltaf svo.  Fyrstu sólóplötu Lennons,  Plastic Ono Band,  var á sínum tíma slátrað af gagnrýnendum sem ókláraðu hráu demó dæmi.  Síðar hlaut sú plata uppreista æru.

  Lennon var í náð hjá pönkurum á pönk- og nýrokksárunum.  Pönkararnir krákuðu hans lög á sama tíma og þeir drulluðu yfir flestar "poppstjörnur".  Þar naut Lennon þess að hafa kúplað sig út úr músíkbransanum til margra ára eftir að hafa verið blindfullur í tvö ár og skandalaserað út og suður.  Sem og þess hvað platan  Plastic Ono Band  var hrá og einföld.

.

.

  Er gruggbylgjan (grunge) skall á upp úr 1990 var Lennon hampað af gruggurunum.  Þeir tóku upp á því að kráka hans lög.  Ótal safnplötur hafa komið út með Lennon krákum. 

.

.

  Þegar komið er til Bandaríkjanna verður maður strax var við að George Harrison er hærra skrifaður þar en í Evrópu.  Ekki aðeins sem liðsmanns Travelling Wilburys heldur löngu áður en það dæmi kom til. 

.

.

  Það er gaman að skoða og bera saman hvaða lög og plötur Bítlarnir komu í 1. sæti eftir upplausn Bítlanna (USA = Bandaríski vinsældalistinn.  UK = Breski vinsældalistinn): 

    

McCartney

1970

McCartney (plata) USA

1971

Ram (plata) UK

Uncle Albert (lag) USA

1973

My Love (lag) USA

Red Rose Speedway (plata) USA

1973

Band On The Run (plata) USA + UK

1974 

Band On The Run (lag) USA

1975

Listen To What The Man said (lag) USA

Venus And Mars (plata) USA + UK

1976

At The Speed Of Sound (plata) USA

Silly Love Song (lag) USA

1977

Wing Over America (plata)  USA

Mull Of Kintyre (lag) UK

1978

With A Little Luck (lag) USA

1980

Coming Up (lag) USA

McCartney II (plata) UK

1982

Ebony And Ivory (lag) USA + UK

Tug Of War (plata) USA + UK

1983

Say Say Say (lag) USA

Pipes Of Peace (lag) UK

1984

Give Me Regards To Broad Street (plata) UK

Lennon

1971

Imagine (plata) USA + UK

1974

Whatever Gets You Through The Night (lag) USA

Walls And Bridges (plata) USA

1980

Just Like Starting Over (lag) USA + UK

Double Fantasy (plata) USA + UK

1981

Woman (lag) UK

1982

Collection (plata) UK

Harrison

1970

All Things Must Pass (plata) USA

1970/71

My Sweet Lord  (lag) USA + UK

1972

The Concert For Bangla Desh (plata) UK

1973

Give Me Love (lag) USA

Living In The Material World (plata) USA

1987

Got My Mind Set On You (lag) USA

Ringo Starr

1973

Photograph (lag)

.

.

  Ég hef aldrei gert upp á milli Pauls McCartneys og Johns Lennons.  Né heldur vanmetið George Harrison sem allt að því þeirra jafningja.  Þannig lagað.  Harrison átti mörg af flottustu lögum Bítlanna og lagði sitt af mörkum við að gera Bítlana að þeirri stórkostlegu hljómsveit sem hún var.  Ringo átti sömuleiðis góða spretti með Bítlunum. 

.

.

  Margir hafa ranghugmyndir um Bítlana af þeim lögum Bítlanna sem oftast eru spiluð í útvarpi.  Vissulega afgreiddu Bítlarnir ofur létt popplög - allt að því barnagælur - á færibandi.  En Bítlaplöturnar geyma sömuleiðis gullkorn sem ekki heyrast í útvarpi dags daglega.

Athugasemdir

[P.Valdimar Guðjónsson, 14.2.2012 kl. 00:59]

Fyrir mér stendur hvíta albúmið alltaf uppúr.   Bróðir minn 14 árum eldri keypti þá plötu nýja og var hún mikið spiluð.   Hann var annars Rolling Stones fan, og átti allar plötur með þeim (en enga aðra með Bítlunum).

Mér þótti því gaman að heyra og sjá eftir Ringo í viðtali nýlega hvað hann sjálfur heldur mikið uppá þá plötu.  Hann sagði að þó átökin milli þeirra hefðu verið byrjuð að einhverju leyti væri sú plata merki um allan þann fjölbreytileika í stílum sem tónlist þeirra stóð fyrir .     En líka djúpa vináttu.

[Kristín M. Jóhannsdóttir, 14.2.2012 kl. 14:57]

Þú segir: "Fyrstu sólóplötu Lennons, Plastic Ono Band, var á sínum tíma slátrað af gagnrýnendum sem ókláraðu hráu demó dæmi. Síðar hlaut sú plata uppreista æru." Ég er að velta því fyrir mér hvort þær hafi fengið uppreisn æru fyrir eða eftir andlát hans? Og ef eftir, heldurðu að það hafi haft mest áhrif á uppreisnina? Mér hefur annars alltaf þótt þessar fyrstu tvær plötur töluvert betra en það sem á eftir kom. En kannski er það af því að þær hafa fleiri lög sem mér líkar en ekki endilega að þær séu betri heild.

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 21:25]

  P. Valdimarsson,  Það er margt frábært á  Hvíta albúminu.  Þar eru nokkur lög sem illmögulegt er að átta sig á hver flytjandinn er ef maður hefur ekki heyrt lögin áður.  Til að mynda  Revolution #9  og  Good Night.  Fjölbreyttari plata er vandfundin.  Uppáhalds Bítlalagið mitt er  Helter Skelter  (sem er í efsta myndbandinu í þessari færslu).  Þarna,  árið 1968,  var þungarokkið ekki orðið til,  hvað þá gruggið (grunge).  Kröftugra og hressilegra blúsrokk lag hafði ekki komið út.  Lagið hljómar ferskt í eyrum ungs fólks í dag.

  Fyrir 15 árum eða svo fór unglingur ljótum orðum um Bítlana.  Sakaði þá um að vera bara barnagælupoppara.  Ég skellti nokkrum vel völdum Bítlalögum á kassettu sem ég spilaði fyrir drenginn.  Lög eins og  Helter Skelter,  Yer Blues o.þ.h.  Ég sagði drengnum að hann ætti að geta giskað á hvaða hljómsveit þetta væri.  Hann var alveg viss um að þetta væri grugg-sveit og giskaði og giskaði.  Hann var hrifinn en rosalega hissa þegar ég upplýsti að þetta væru Bítlarnir.

  Hvíta albúmið  reyndi mjög á hljómsveitina.  John,  sem verið hafði fyrirliði Bítlanna,  stofnandi hljómsveitarinnar og einskonar hljómsveitarstjóri,  var dottinn hálfur út úr heiminum vegna eiturlyfjaneyslu.  Þar fyrir utan kynntist hann Yoko á þessum tímapunkti.  Þau límdust saman og urðu svo upptekin hvort af öðru að Lennon missti mikið til áhuga á Bítlunum.  Umboðsmaður Bítlanna,  Brian Epstein, hálfgerður pabbi þeirra,  var nýlega fallinn frá.  Upptökustjóri þeirra frá fyrstu plötu og allar götur fram að þessu,  George Martin,  var í margra mánaða fríi frá hljóðverinu á meðan platan var hljóðrituð.

  Paul gekk í hlutverk hljómsveitastjórans í óþökk Harrisons og Ringos.  Paul er ofvirkur vinnualki og sýndi þeim tveimur ofríki.  Það olli ólund.  Ringo hætti á tímabili í Bítlunum á meðan á upptökum stóð.  Ég man ekki hvort að Harrison hætti líka í Bítlunum tímabundið þarna eða hvort það var síðar.  Paul kom allt öðru vísi fram við Lennon og Lennon var bara feginn að Paul héldi utan um verkið.  

  Þó að ég haldi upp á  Hvíta albúmið  þá er  Abbey Road  mín uppáhalds Bítlaplata. 

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 21:58]

  Kristín,  Plastic Ono Band  platan fékk uppreista æru í pönkbyltingunni ´76-´77.  Lennon var myrtur 1980.  Pönkið og nýbylgjan sem fylgdi pönkbyltingunni voru afturhvarf til einfaldleikans:  Að kýla á hlutina með 3ja hljóma músík og nánast hljóðritaðri "live" í hljóðveri.  Einmitt þannig var  Plastic Ono Band  platan.  Hún var hljóðrituð nánast "live" í hljóðveri.  Bara Lennon með gítar eða hljómborð + Ringo á trommur og Klaus Voorman á bassa.  Klaus er þýskur bassaleikari sem Lennon kynntist á upphafsárum Bítlanna í Hamborg í Þýskalandi.  Hann var kærasti Astrid,  stelpunnar sem þáverandi bassaleikari Bítlanna,  Stu Sutcliffe,  tók saman við. 

  Neikvæð viðbrögð við  Plastic Ono Band  plötunni 1970 réðust af eftirfarandi:  Síðustu hljóðversplötur Bítlanna einkenndust af miklu nostri hvað varðaði vandaðar raddanir og hljóðfæraleik.  Heilu og hálfu sinfóníuhljómsveitir spiluðu með og allra handa aukahljóðfæraleikarar.  Fólk bjóst við að Lennon héldi áfram á þeirri braut.  Plastic Ono Band  platan kom því eins og þruma úr heiðskýru lofti. Var allt að því pönk þó að lögin væru flest ofur róleg (en ekki hröð og rokkuð eins og pönkið).  Working Clash Hero  er nánast 2ja hljóma lag.  

  Pönkhljómsveitirnar spiluðu aðallega frumsamin lög.  Fyrsta breska pönksmáskífan,  New Rose  með The Damned,  innihélt þó lag Lennons,  Help.  Skömmu síðar krákaði (cover song) Generation X Lennon lagið  Gimme Some Truth.  Í myndbandi í bloggfærslunni er það flutt af skosku hljómsveitinni Primal Scream.  Nafn þeirrar hljómsveitar er dregið af söngstíl Lennons í laginu  Mother  (af  Plastic Ono Band  plötunni). Frumöskur.

  Ég hef ekki tölu á öllum þeim pönk- og nýrokkhljómsveitum sem hafa krákað  Working Clash Hero.  Nefni hér Green Day og Manic Street Preachers. 

  Fyrstu tvær plötur Lennons,  Plastic Ono Band  og  Imagine  eru einu Lennon plöturnar sem ég kann virkilega vel við.  Hann var langdrukkinn og blindfullur (1973 - 1975) þegar hann vann síðustu plötur sínar áður en hann settist á helgan stein (1975 - 1980).      

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 22:04]

  Margorðar og langar athugasemdir mínar ráðast af því að mér þykir svoooo gaman að velta mér upp úr þessum dæmum.  Ef Lennon hefði ekki verið myrtur 1980 og haldið áfram að gera léttar poppplötur er næsta víst að staða hans væri ekki eins sterk í sögu rokksins og hún er í dag.  Ef hann hefði verið myrtur 1971 væri staða hans verið ennþá sterkari.  Það er ljótt að segja þetta.  Og þá hefði Sean Lennon heldur ekki orðið til og margt annað verið öðru vísi en það er í dag. 

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 22:16]

  Það er sömuleiðis nokkuð klárt að Bítlarnir hættu á heppilegasta tíma.  Þeir voru á hápunkti ferils þegar þeir hljóðrituðu sína síðustu alvöru plötu,  Abbey Road,  1969.  Sama ár og Led Zeppelin sendu frá sér sína fyrstu plötu.  Sennilega hefðu Bítlarnir - ef þeir hefðu haldið áfram sem hljómsveit - sent frá sér eina eða tvær plötur sem stóðust samanburð við nýja strauma:  Þungarokkið og það sem merkast var í prog-rokki í upphafi áttundar áratugarins.  En varla mikið lengur.  Liðsmenn Bítlanna voru að eldast og poppast.  Flinkir hljóðfæraleikarar voru að fá æ meira vægi.  Svo kom pönkbyltingin og hvernig hefðu Bítlarnir tæklað það dæmi?  Flestir jafnaldrar þeirrar lentu úti í horni í þeirri bylgju.  

[Grrr (IP-tala skráð) 14.2.2012 kl. 23:05]

Takk fyrir allan þennan fróðleik, mjög skemmtileg lesning

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 23:29]

  Grrr,  mér þykir alltaf gaman að velta fyrir mér Bítlunum.  Þetta var hljómsveit sem ég ólst upp við og fylgdist náið með.  Það var á sínum tíma kallað að menn væru með Bítlaæði.  Ég var með þetta svokallaða Bítlaæði.

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 23:32]

  Ég elska svo margt með Bítlunum.  Til að mynda öskursöngstíl Pauls þegar líður á  Oh Darling.  Þetta var lagið sem maður "vangaði" við á skólaböllum í gaggó,  þó að ég væri alltaf líka plötusnúðurinn á þeim böllum. 

[Jens Guð, 14.2.2012 kl. 23:35]

  Bítlarnir voru alltaf bestir í blúslögunum,  eins og  Helter Skelter,  Yer Blues  og Oh Darling.  Þegar þeir beittu öskursöngstílnum út í eitt.

[Grrr (IP-tala skráð) 15.2.2012 kl. 20:47]

Ég er enginn sérfræðingur en ef Helter Skelter er blús, þá vantar 1000X fleiri svoleiðis blúslög.

Einhver í útvarpinu minntist á að blús sé leiðinlegt lag. Til að tala um hversu einhæfur hann getur verið

[Jens Guð, 18.2.2012 kl. 20:24]

  Grrr,  Helter Skelter  er blús.  Nákvæmari skilgreining er blús-rokk.  Blúsinn er ekki beinlínis einhæfur en hann byggir á fáum og einföldum formum.  Innan síns ramma býður hann upp á fjölbreytni.  Ég er dáldið svag fyrir blús.  Mest er ég fyrir gamla Delta-blúsinn og hart blús-rokk.  Blúsinn á það sameiginlegt með djassi að byggja á því að spilað sé af tilfinningu og innlifun.  Stemmning augnabliksins er fönguð.