Kvikmyndarumsögn

18.1.2014 | 22:11

- Titill: 12 Years a Slave

- Leikstjóri: Steve McQueen

- Leikarar: Brad Pitt, Michael Fassbinder og fleiri

- Einkunn: **** (af 5)

Bandaríska kvikmyndin 12 Years a Slave er byggð á raunverulegum atburðum. Handritið er ævisaga blökkumanns, Solomons Northups. Hann var fiðluleikari í New York um miðja nítjándu öld. Honum vegnaði vel og var hamingjusamur tveggja barna faðir. Svo dundi ógæfan yfir. Honum var rænt af tveimur mönnum og seldur í þrældóm til Suðurríkjanna. Það var algengt á þeim tíma. Og refsilaust. Líka þó að þannig mál væru rekin fyrir dómsstólum í Norðurríkjunum þar sem þrælahald var bannað.

Sagnfræðingar sem taldir eru þeir fróðustu um þrælahald í Suðurríkjunum votta að engin kvikmynd hafi áður dregið upp jafn raunsanna mynd af þrælahaldinu. Það er ekki ástæða til að efast um það. Þetta er, jú, frásögn manns sem upplifði hryllinginn á eigin skinni - í bókstaflegri merkingu.

Bent hefur verið á að kvikmyndin sé framleidd fyrir hvíta áhorfendur. Það er ekki ókostur út af fyrir sig. Myndin er áhrifarík og situr eftir í huga áhorfandans. Ég tel mig hafa haft þokkalega þekkingu á þrælahaldinu í Suðurríkjunum. Fyrir bragðið kemur ekkert á óvart. Samt er sláandi að sitja undir því hversu óhugnanlegt og ofbeldisfullt þrælahaldið var. Líka hversu ógeðfelld viðhorf þrælahaldara voru. Jafnvel þeirra sem teljast voru - innan gæsalappa vel að merkja - "góðir" í samanburði við illgjörnu hrottana og sadistana.

Ég hvet til þess að þið farið í bíó og sjáið 12 Years a Slave. Það er ekki langt síðan þrælahald í Suðurríkjunum var upprætt. Innan við hálf önnur öld. Svona var þetta á tímum afa okkar og ömmu (eða foreldra þeirra). Enn í dag er fjöldi manns í Suðurríkjunum sem saknar þrælahalds. Enn er fjöldi manns sem heldur því fram í "kommentakerfum" bandarískra netmiðla að þrælar hafi haft það betra en hörundsdökkir útigangsmenn í Bandaríkjunum í dag. Þrælarnir hafi þó haft húsaskjól og verið í fæði. Þeir sem hampa þessari kenningu þurfa að sjá 12 Years a Slave.

Myndin er ekki gallalaus. Hún er of löng (næstum 2 og hálfur tími með hlé). Sumar senur eru langdregnar og hægar. Kannski með vilja gert til að laða fram tilfinningu fyrir því að 12 ár í þrældómi er langur tími. Einnig koma fyrir senur sem gera ekkert fyrir myndina. Hugsanlega skipta þær máli í bók mannsins sem segir söguna. Dæmi: Þrælar ganga fram á hóp Indíána. Í næstu senu eru Indíánarnir að spila á hljóðfæri og syngja. Svo eru þeir úr sögunni.

Fleira slíkt mætti tína til. Eftir stendur: Farðu í bíó. Kíktu á þessa mynd. Kynningarmyndbönd gera ekkert fyrir hana.