Pete Seeger

28.1.2014 | 22:15

Bandaríska söngvaskáldið Pete Seeger kvaddi í gær. Hann var alveg við það að ná 95 ára aldri. Hann hefur verið kallaður faðir bandarísku þjóðlagatónlistarinnar. Það er ónákvæmt. En nálægt því. Woody Guthrie er nær lagi. Woody var 7 árum eldri og fyrri til að stimpla sig inn á markaðinn og leggja línurnar. Þar fyrir utan spilaði Woody á kassagítar og blés í munnhörpu á meðan Pete spilaði á banjó. Kassagítar og munnharpa hafa alla tíð síðan verið einkennishljóðfæri bandarískrar þjóðlagatónlistar. Fáir spila á banjó.

7 ára aldursmunur er mikill þegar menn eru ungir. Pete og Woody spiluðu saman í hljómsveitinni The Almanac Singers um og upp úr 1940. Woody var fyrirmynd og lærifaðir Petes, eins og margra annarra. Woody kunni þann galdur að semja auðlærða einfalda létta söngva sem allir gátu spilað og sungið með án þess að hafa heyrt lagið áður. Söngvar Petes voru ljóðrænni og "dýpri". Lærisveinn þeirra beggja, Bob Dylan, skilgreindi sig síðar sem Woody Guthrie djúk-box. Engu að síður leituðu söngvar hans meira í sama stíl og söngvar Petes.

The Almanac Singers breyttist í hljómsveitina The Weavers. 1950 sló sú hljómsveit rækilega í gegn með lagi Leadbellys, Goodnight Irene.

Þetta lag sat í 1. sæti bandaríska vinsældalistans í 13 vikur, seldist í 2 milljónum eintaka. Það sölumet stóð árum saman. The Weavers átti annað topplag, Tzena, Tzena, Tzena.

Bakslag kom þegar leið á sjötta áratuginn. Pete Seeger hafði undarlegar skoðanir sem töldust vera hættulegar. Hann var friðarsinni, studdi mannréttindabaráttu blökkumanna og verkafólks, var andvígur fátækt og umhverfisverndarsinni. Hann var - ásamt Chaplin og fleirum - settur á svartan lista vænisjúka fasíska drykkjuboltans McCarthys. Það þýddi að flestar dyr lokuðust á Pete. Hann var útilokaður frá útvarpi, sjónvarpi, tónleikastöðum og svo framvegis. Bannfærður. Það var til margra ára skrúfað fyrir tjáningafrelsi, skoðanafrelsi, atvinnufrelsi...

Söngvar Petes Seegers voru það öflugir að þeir fundu sér farveg í flutningi annarra (sem voru ekki á svarta listanum). 1962 náði Kingston Tríó 1. sæti bandaríska vinsældalistans með lagi Petes Seegers, Where Have All The Flowers Gone?

Þetta er einn af þeim skaðlegu söngvum sem setja spurningarmerki við tilgangsleysi hernaðar - þegar upp er staðið. Lagið naut vinsælda hérlendis með íslenskum textum í flutningi Ragnars Bjarnasonar, Ellýjar Vilhjálms og Savanna Tríós. Á íslensku heitir það ýmist Hvert er farið blómið blátt? eða Veistu um blóm sem voru hér?

Marlene Dietrich söng sama lag inn á plötu sama ár. Það varð vinsælt í hennar flutningi bæði í Evrópu og Bandaríkjunum.

1962 negldi tríóið Peter, Paul & Mary sönglag Petes Seegers, If I Had a Hammer, í 1. sæti víða um heim.

Ári síðar endurtók Trini Lopez leikinn með sama lag:

1965 sendi fyrsta bandaríska bítlahljómsveitin, The Byrds, frá sér smáskífulag eftir Pete Seeger, Turn, Turn, Turn. Það flaug í 1. sætið. Og var fylgt eftir með öðru sönglagi eftir Pete Seeger, The Bells of Rhymney.

Pete Seeger spilaði stóra rullu í mannréttindabaráttu Marteins Luther Kings og annarra blökkumanna á sjöunda áratugnum. Sönglag hans (byggt á eldra sönglagi) varð baráttusöngur í mannréttindabaráttu blökkumanna í Bandaríkjanna, We Shall Overcome.

Víkur þá sögu að systur Petes, söngkonunni Peggy. Hennar kall var skoskur söngvahöfundur, Ewan McCall. Um hana samdi Ewan sönglag sem Elvis Presley, George Michael og fleiri hafa sungið inn á plötu. Roberta Flack fór með það í 1. sæti vinsældalista víða um heim.

Ewan McCall kynnti Bretum og Evrópu fyrir blús (sem náði hámarki með The Rolling Stones). Það er önnur saga. Hans frægasta lag er Dirty Old Town. Það hefur komið út á íslenskum plötum með Pöpunum og PKK.

Dóttir Ewans, Kirsty McCall, söng þekktasta lag The Pouges:

Svo sigldi blindfullur auðmaður á snekkju yfir Kirsty útifyrir Mexicó og drap hana. Það var refsilaust. Morðinginn var fínn kall með góð sambönd.

Kirsty kippti í kynið. Var góður lagahöfundur. Hennar frægasta lag var sungið af bresku leikkonunni Tracey Ullman.

Kirsty sjálf náði hæstum hæðum á vinsældalistum með lagi eftir breska vísnapönkarann Billy Bragg, A New England.

Billy Bragg tilheyrir yngstu kynslóð lærisveina Petes Seegers. Billy náði 1. sæti breska vinsældalistans með lagi eftir Bítlana, She´s Leaving Home.

Hér syngur Billy Bragg lag Seegers, If I Had a Hammer. Myndbandið er skreytt ljósmyndum af Pete.

Meginflokkur: Tónlist | Aukaflokkar: Lífstíll, Menning og listir, Útvarp | Breytt 29.1.2014 kl. 12:58 | Facebook

Athugasemdir

Vissi fyrst ekkert hver þessi maður var, en lög eins og Where Have All The Flowers Gone, Turn, Turn, Turn og What Did You Learn In School Today, þekkja flestir, þó þau séu þekkt í flutningi annarra. Að vísu samdi Tom Paxton það síðastnefnda, þó það sé talið upp sem YouTube tengill í frétt á vefsíðu RÚV. Eddie Skoller gerði það síðan ódauðlegt, með óborganlegu gríni.

Theódór Norðkvist, 28.1.2014 kl. 23:19

Þegar Bob Dylan rafmagnaði upp hljómleika sína af miklum krafti á Newport Folk Festival árið 1965, þá varð Peta Seeger svo reiður að hann sagði ,, Damn it, if I had an ax, I would cut the cable " !!! En svo græddi Seeger karlinn klárlega helling á frábærum, rafmögnuðum flutningi The Byrds á lagi hans Turn Turn Turn.

Stefán (IP-tala skráð) 29.1.2014 kl. 08:26

Seeger var gefið færi á að sverja af sér skoðanirnar en neitaði og var "bannfærður" í kjölfarið.

Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 29.1.2014 kl. 08:48

Þegar Seeger var bannfærður sem guðlaus kommúnisti, svaraði hann fyrir sig með því að semja "Turn, Turn, Turn" með texta beint upp úr Prédikaranum í Gamla testamentinu, Öllu er afmörkuð stund. Hatrinu gegn honum var afmörkuð stund - og svo leið hún hjá.

Ár & síð, 29.1.2014 kl. 11:22

Bandaríski vænisjúki fasistinn hann Joseph McCarthy var miklu meira en ,, óhefðbundinn stjórnmálamaður " eins og furðulegir Framsóknarmenn eru kallaðir í dag. McCarthy var illmenni og svartur blettur á bandarískri stjórnmálasögu. Hann og hans tímabil ,, McCarthyism " minnir helst á það sem er að ske í Norður-Kóreu í dag.

Stefán (IP-tala skráð) 29.1.2014 kl. 13:07