Sex dauðsföll í einni hljómsveit

 

  Frá lokum blóðugrar seinni heimsstyrjaldar á fjórða og fimmta áratug síðustu aldar varð bandarísk tónlist allsráðandi í Evrópu og langt utan Evrópu.  Bandarískir raularar á borð við Frank Sinatra og Bing Crosby fóru mikinn í útvarpsviðtækjum heims.  1955-56 skall yfir heimsbyggðina bylgja bandarískra rokkara:  Bill Haley,  Chuck Berry,  Elvis Presley,  Little Richard,  Fats Domino...  Rokkbylgjan hvarf snögglega um og upp úr 1958.  Við tók bandarískt dú-vúbb og síðan twist,  limbó og eitthvað svoleiðis.  

  1964 gerðust þau undur og stórmerki að ensk unglingahljómsveit,  Bítlarnir,  lagði óvænt undir sig heimsmarkaðinn.  Svo rækilega að í júní 1964 áttu Bítlarnir öll lög í efstu sex sætum bandaríska vinsældalistans.  Í árslok 1964 kom í ljós að 60% af öllum seldum plötum í Bandaríkjunum það árið var með Bítlunum.  Samt voru Bítlarnir óþekkt fyrirbæri í Bandaríkjunum fram að vordögum. 

  Bandaríski markaðurinn brást klaufalega og seint við þessari óvæntu bresku innrás.  Hver markaðsfræðingurinn á fætur öðrum í bandaríska skemmtiiðnaðinum reiknaði dæmið vitlaust.  Til eru ótal bókanir hjá bandarískum plötufyrirtækjum og umboðsskrifstofum frá þessum tíma sem sýna hve illa bandaríski skemmtiiðnaðurinn var tekinn í bóli.  Afneitun var algjör.  Því var haldið fram að Bítlaæðið næði í hæsta lagi fram að hausti 1964.  Í vetrarbyrjun væru Louis Armstrong og Barbra Streisand búin að valta yfir Bítlana.  Það myndi ekki heyrast meira í Bítlunum í Bandaríkjunum. 

  Þessi markaðsgreining gekk ekki eftir.  Ensku Bítlarnir festu sig í sessi í Bandaríkjunum til frambúðar.  Ekki nóg með það.  Bítlarnir opnuðu upp á gátt bylgju breskra rokk- og blúshljómsveita sem toppuðu bandaríska vinsældalistann næstu árin:  The Rolling Stones,  The Who,  The Kinks,  The Animals,  Manfred Man... Listinn er endalaus.

  Það var ekki fyrr en 1965 sem bandaríski tónlistariðnaðurinn játaði sig sigraðan.  Þá var gefið út fyrsta bandaríska lag sem svar við ensku Bítlunum.  Á þessum tímapunkti var vísnatónlist í þjóðlagastíl mjög vinsæl í Bandaríkjunum:  Bob Dylan,  Kingston Trio,  Joan Baez,  Peter, Paul & Mary...

  Skrefið sem var stigið fólst í því að blanda saman vísnasöng eftir Bob Dylan og Bítlarokki.  Blandan var góð og lag Dylans,  Mr. Tambourine Man, í rokkútsetningu fyrstu bandarísku bítlahljómsveitarinna,  The Byrds,  sló rækilega í gegn.  Það kom út vorið 1965.  Til varð nýr tónlistarstíll,  þjóðlagarokk (folk-rock).  Lagið náði 1. sæti vinsældalista víða um heim. 

  Vinsældunum var fylgt eftir með öðru Dylan-lagi,  All I really Want to do.  Það náði ekki flugi.  Þá var leitað í smiðju Petes Seegers,  eins ástsælast vísnasöngvara Bandaríkjanna.  The Byrds náðu aftur að toppa vinsældalista með lagi hans,  Turn, Turn, Turn. 

  Næstu ár á eftir var The Byrds þungavigtarhljómsveit í þróun og sögu rokksins.  Hafði meðal annars mikil áhrif á Bítlana og The Rolling Stones.  Var brautryðjandi í tónlistarstílum á borð við raga (indversk-blönduð músík),  geimrokk (space rock), kántrý-rokk,  sýrurokk,  spunadjassrokk og svo framvegis. 

  Liðsmenn The Byrds sukkuðu.  Dópuðu all svakalega og drukku sterkt áfengi af stút.  Leikar fóru þannig að sex liðsmenn The Byrds féllu frá fyrir aldur fram.  Hljómborðsleikarinn Gram Parson var aðeins 26 ára er hann lauk jarðvist í kjölfar rosalegrar eiturlyfjaneyslu.

  Gítarleikarinn Clarance White dó sama ár, 1973.  Hann var ekinn niður af ölvuðum ökumanni.  Söngvarinn,  lagahöfundurinn og gítarleikarinn Gene Clark dó fyrir aldarfjórðungi eftir langvarandi gríðarlega drykkju.  Hann fékk hjartaslag og var með ónýtan maga.  Trommarinn Michael Clarke dó tveimur árum síðar.  Næsti trommari,  Kevin Kelley,  dó nokkrum árum síðar.  Bassaleikarinn Skip Batten dó því næst.

  Einn mesti dópisti The Byrds,  gítarleikarinn,  lagahöfundurinn og söngvarinn David Crosby,  er mörgum til furðu ennþá á lífi.  Hann hefur fengið ígrædda splunkunýja lifur.  Og gott ef ekki nýru líka.  Hann hafði gott af því að sitja í fangelsi í Texas í heilt ár vegna gríðarlega mikils magns sem hann lumaði á af dópi á borð við heróíni,  kókaíni og einhverju þannig.  Hann hresstist við það. 

  Ég held - og vona - að engin önnur hljómsveit rokksögunnar hafi tapað sex liðsmönnum yfir móðuna miklu.  Hljómsveitin starfar ekki lengur.  Nema kannski í Valhöll.

 

Athugasemdir

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 5.7.2014 kl. 15:18]

Lynyrd Skynyrd hefur sennilega tapað sex liðsmömnnum ef ekki fleiri... og starfar þó ennþá

[Wilhelm Emilsson, 5.7.2014 kl. 19:52]

Takk fyrir hressilega grein um The Byrds. Þegar þeir eru á góðu flugi jafnast fátt á við þá. Í ár er fimmtíu ár síðan hljómsveitin var stofnuð. David Crosby og Chris Hillman vilja koma saman aftur en Roger McGuinn, sem Crosby segir réttilega að sé 50% hljómsveitarinnar, vill það ekki. Hann er sáttur við að The Byrds sé bara „góð minning".

[Sigurður K Hjaltested (IP-tala skráð) 6.7.2014 kl. 21:10]

Vá, segi ég nú bara.

Takk fyrir. Ég er einn af þessum sem hlusta og nýt tónlistar.

Hins vegar viðurkenni ég það, að ég er ekkert svo mikið að 

kynna mér söguna á bak við viðkomandi hljómsveitir.

Veit eitt og annað um Bítlana en ekki mikið meir.

Eins og alltaf Jens. Þá er alltaf gaman að koma á síðuna

hjá þér. Full af skemmtilegum fróðleiksmolum,

sem maður hafði ekki hugmynd um.

[Jens Guð, 6.7.2014 kl. 21:25]

Bubbi, það er sennilega rétt hjá þér að sex liðsmenn LS hafi fallið frá. Þar af 3 í flugslysi. Aðeins einn af liðsmönnum THe Byrds féll frá af slysförum. Heildarfjðldi Byrds-liða taldi bara 11 manns. Til samanburðar hefur kvarthundrað talist til fullgildra liðsmanna LS.

Það er ekki alveg útséð með það hvort að The Byrds starfi ennþá. Til þess er vilji hjá öllum eftirlifandi nema Roger McGuinn. David Crospy er orðinn rétthafi The Byrds nafnsins (eftir að Michael Clarke hrökk upp af. Hann náðí á sínum tíma nafninu eftir harðvítug réttarhöld). Það er spurning hversu harður RM er harður á því að endurvekja The Byrds. Í áranna rás hefur hann oft tekið upp óvænt samstarf við sína gömlu Byrds-félaga.

[Jens Guð, 6.7.2014 kl. 21:51]

Wilhelm, í gær horfði ég á splunkunýja og afar vel heppnaða heimildarmynd um Gene Clark (framan af aðal lagahöfund The Byrds og söngvara). Vissulega verður ekkert af endurkomu The Byrds án RM. Þessir menn eru komnir á áttræðisaldur. Hafa það gott fjárhagslega og RM hefur í nógu að snúast sem gestur hjá allskonar stórstjörnum; allt frá Bruce Springsteen til Wilco. Þegar Michael Clarke, rétthafi The Byrds nafnsins, féll frá, var RM næsti rétthafi The Byrds nafnsins. RM leyfði hinsvegar David Crosby að eiga nafnið ef hann gæti gert sér eitthvað gott úr því. Þannig að engin óvild er til staðar.

Svo að ég gerist spámaður: Hugsanlega endurreisa Crosby og Hillman hljómsveitina The Byrds og fá RM til þátttöku sem gest.

[Jens Guð, 6.7.2014 kl. 21:52]

Sigurður, bestu þakkir fyrir góð orð.

[Wilhelm Emilsson, 6.7.2014 kl. 21:53]

Já, þetta er alveg rétt hjá þér, Jens. Ég vissi ekki að David Crosby væri núna rétthafi nafnsins The Byrds. Það eru merkilega fréttir. Ég veðja samt á að McGuinn standi við orð sín. En það er aldrei að vita.

[Jens Guð, 6.7.2014 kl. 22:38]

Wilhelm, á sínum tíma varð óvild þegar David Crosby var rekinn úr Yhe Byrds. Hann var og er frekjuhundur. Eða svo það sé nefnt með mildara orðalagi; stjórnsamur. Svo sló hann í gegn með Crosby, Stills, Nash & Young. Hann vissi og kunni þegar kom að músík. En var ekki auðveldur í umgengni. Það kom mér á óvart að RM framseldi honum nafnið The Byrds. Það virkar eins RM sé hlynntur því að hljómsveitin verði endurvakin án sín.

[Wilhelm Emilsson, 6.7.2014 kl. 22:55]

Takk fyrir svarið, Jens. Crosby hefur spurt McGuinn mörgum sinnum að endurlífga sveitina, en McGuinn segir alltaf nei. En McGuinn hefur líka sagt að það sé allt í lagi að Crosby endurreisi The Byrds án hans. Crosby veit auðvitað að það yrði ekki svipur hjá sjón. McGuinn og Hillman ráku Crosby úr The Byrds fyrir að vera "óþolnandi" og ef ég man rétt sagði Crosby síðar að hann hafi sennilega verið það :) En upprunalegu Byrds gáfu samt út plötu nokkrum árum síðar.

[Jens Guð, 6.7.2014 kl. 23:48]

Wilhelm, Crosby kom aftur við sögu á plötu undir nafni The Byrds 1973. Það er dapurlega slöpp plata. Allir á kafi í dópi og dómgreind í lágmarki. Ég man ekki alveg hvernig það var þegar þeir gömlu félagarnir túruðu aftur síðar til að reyna að ná nafninu The Byrds af Michael Clark. Ég veit hinsvegar að þeir töpuðu málinu. Að því er mig minnir að MC hafði rænu á því að skrásetja nafnið The Byrds formlega á sig á sínum tíma í tæka tíð. Það þarf mikið til að hnekkja lögformlegri skráningu. Hljómleikaferð hinna Byrdsaranna dugði ekki til.

Crosby hefur alveg fúslega játað að hann sé erfiður í umgengni; Sé frekur og stjórnsamur. En vill þó meina að hann hafi oft rétt fyrir sér upp að því marki að stundum hafi dópneyslan ruglað hann í ríminu. Það viðurkennir hann í heimildarmyndinni frábæru um Gene Clark.

[Wilhelm Emilsson, 7.7.2014 kl. 00:40]

Nákvæmlega, platan The Byrds (1973) er einmitt sú sem ég átti við. Ég varð fyrir miklum vonbrigðum þegar ég heyrði hana fyrst, á níunda áratugnum, þá á kafi í The Byrds. Hún fékk slæma dóma og seldist illa og The Byrds fóru hver í sína áttina. Núna finnst mér platan alls ekki eins slæm og mér fannst þá, en skil vel hvers vegna hún olli vonbrigðum.

Ég þarf endilega að horfa á heimildamyndina um Gene Clark. Er einmitt að hlusta á „No Other" með honum núna í iTunes!

[Jens Guð, 7.7.2014 kl. 23:43]

Wilhelm, það kemur fram í myndinni góðu um Gene Clark að eitthvað fór úrskeiðis við gerð plötunnar The Byrds 1973. Hljómsveitin er sögð hafa hljómað vel á æfingum. Gargandi spilagleði í gangi og það allt. Allir vel dópaðir. Þegar í hljóðver var komið hafði slokknað á neistanum. Í myndinni tekur David Crosby á sig sökina. Segist hafa klúðrað sínu hlutverki. Ég held að sökin liggi hjá þeim hinum líka.

Það er rétt hjá þér að platan er ekki eins vond og manni fannst hún vera á sínum tíma. Í myndinni er talað um að einungis 2 - 3 lög séu frambærileg á plötunni. Þessi plata er ekki svo vond. Nema þegar hún er borin saman við bestu plötur The Byrds og Crosby, Stills, Nash & Young.

[Wilhelm Emilsson, 8.7.2014 kl. 03:36]

Alveg sammála! Og takk fyrir umfjöllunina.

[Jens Guð, 11.7.2014 kl. 02:53]

Wilhelm, takk fyrir spjallið.

[Wilhelm Emilsson, 11.7.2014 kl. 04:36]

Takk sömuleiðis, Jens.