Söluhrun - tekjutap

 

 Sala á geisladiskum hefur hrunið,  bæði hérlendis og erlendis.  Sala á geisladiskum hérlendis var 2019 aðeins 3,5% af sölunni tíu árum áður.   Sala á tónlist hefur þó ekki dalað.  Hún hefur að stærstum hluta færst yfir á netið.  

  98% af streymdri músík á Íslandi kemur frá sænska netfyrirtækinu Spotify.  Alveg merkilegt hvað litla fámenna 10 milljón manna þorp,  Svíþjóð,  er stórtækt á heimsmarkaði í tónlist.

  Tæpur þriðjungur Íslendinga er með áskrift að Spotify.  Þar fyrir utan er hægt að spila músík ókeypis á Spotify.  Þá er hún í lélegri hljómgæðum.  Jafnframt trufluð með auglýsingum. 

  Annar stór vettvangur til að spila ókeypis tónlist á netinu er youtube.com.  Þar eru hljómgæði allavega.    

  Höfundargreiðslur til rétthafa eru rýrar.  Það er ókostur.  Þetta þarf að laga.  

  Ókeypis músík hefur lengst af verið stórt dæmi.  Ég var í barnaskóla á Hólum í Hjaltadal á sjöunda áratugnum (6-unni).  Þar var líka Bændaskóli.  Nemendur í honum áttu svokölluð real-to-real segulbandstæki.  Einn keypti plötu og hinir kóperuðu hana yfir á segulbandið sitt.

  Nokkru síðar komu á markað lítið kassettusegulbandstæki.  Flest ungmenni eignuðust svoleiðis.   Einn kosturinn við þau var að hægt var að hljóðrita ókeypis músík úr útvarpinu.  Það gerðu ungmenni grimmt.  

  Með kassettunni varð til fyrirbærið "blandspólan".  Ástríðufullir músíkunnendur skiptust á safnspólum.  Þannig kynntu þeir fyrir hver öðrum nýja spennandi músík.  Síðar tóku skrifaðir geisladiskar við því hlutverki. 

  Sumir rétthafar tónlistar skilgreina ókeypis tónlistarspilun sem tekjumissi.  Það er rétt að sumu leyti.  Ekki öllu.   Þegar ég heyrði nemendur Bændaskólans á Hólum blasta Bítlaplötum þá blossaði upp löngun í Bítlaplötur.  Sem ég síðar keypti.  Allar.  Fyrst á vinyl.  Svo á geisla. 

  Ég veit ekki hvað litla kassettutækið sem hljóðritaði lög úr útvarpinu skilaði kaupum á mörgum plötum.  Þær voru margar.  Sem og blandspólurnar. 

  Stór hluti þeirra sem spilar músík á Spotify og youtube.com kynnist þar músík sem síðar leiðir til plötukaupa.  Eða mætingu á hljómleika flytjenda.  Á móti kemur að mörg lög sem menn spila á Spotify og youtube.com hefði hlustandinn aldrei keypt á plötu.  Fólk tékkar á ótal lögum og flytjendum án þess að heillast af öllu.  Þess vegna er rangt að reiknað tap á höfundargreiðslum sé alfarið vegna spilunar á öllum lögum.   

  Netveiturnar hafa ekki drepið tónlist í föstu formi.  Vinyllinn er í stórsókn.  Svo brattri að hérlendis hefur sala á honum átjánfaldast á níu árum.  Sér þar hvergi lát á. 

    

   

Athugasemdir

[Sigurður I B Guðmundsson, 5.3.2021 kl. 20:27]

Seldi nánast allt plötusafnið mitt fyrir ca. ári síðan og í dag sé mikið eftir því.

[Stefán (IP-tala skráð) 5.3.2021 kl. 20:48]

Ég er geisladiskasafnari og kaupi eingöngu remasteraða diska. Sumir kvarta yfir hörðum hljómi á geisladiskum, en mér finnst tónlist hvergi hljóma betur en þar. Svo er oft aukaefni á geisladiskum, sumt áður óútgefið sem er plús. Ég var líka orðinn leiður á því að snúa plötum við. Spotify er bara snilld. Þar hlusta ég mikið á efni sem ég hef aldrei átt og var t.d. nýlega að rúlla í gegn um alla tónlist Sly and the Family Stone. Það leynir sér ekki þegar maður hlustar á þá snilldar hljómsveit, að meðlimir hljómsveitarinnar Eik hafa klárlega hlustað á þá, áhrifin leyna sér ekki, bæði á plötunum Speglun og Hríslan og Straumurinn, sem eru virkilega skemmtilegar báðar. Ég á Hríslan og Straumurinn á CD frá Japan. Það eru nokkrar íslenskar plötur sem hefðu klárlega átt að koma út á CD hérlendis en gerðu ekki. Ég nefni t.d. þessar Eikar plötur, fyrstu plötu Gunna Þórðar, og fyrri plötuna með Júdas, en sem betur fer er Magic Kay með hljómsveitinni komin út erlendis á bæði vinyl og CD, sem ég á. Einnig á ég plötur hljómsveitarinnar Pelican á CD frá Englandi og Icecross á CD frá Bandaríkjunum. Frábær hljómur á öllum þessum geisladiskum. 

[Stefán (IP-tala skráð) 5.3.2021 kl. 21:54]

,, Magic Kay með hljómsveitinni Náttúra ,, átti að standa þarna. Alltaf gaman að hlusta á þá gæða prog plötu.  

[Jens Guð, 5.3.2021 kl. 23:25]

Sigurður I B,  ég henti 5000 vinylplötum þegar ég þurfti að flytja í lok síðustu aldar.  Ég var alveg fullviss um að geisladiskurinn væri tekinn við.   Þvílíkt klúður.  Mér til afsökunar er að ég átti plötubúð sem tók fullan þátt í að færa sig frá vinyl yfir í geisladisk.    

[Jens Guð, 5.3.2021 kl. 23:32]

Stefán.  þegar ég keypti mína fyrstu diska - um 1986 að ég held - þá fann ég fyrir þessum harða og kalda hljómi.  Svo vandist ég honum.