Fersk skýring á orsökum íslenska bankahrunsins

 

 

 

 

 

 

 

 

 Friðrik Schram heitir maður.  Hann er prestur hjá Íslensku Kristskirkjunni.  Í gær var hann staddur í Færeyjum og ávarpaði landsþing færeyska Miðflokksins.  Í ávarpinu upplýsti Friðrik Færeyinga um orsök bankahrunsins á Íslandi 2008 og setti það í samhengi við blómstrandi velmegun í Færeyjum.  

  Stóri munurinn liggur í því að Færeyingar eru kristnasta þjóðin í Evrópu á sama tíma og Íslendingar hafa ekki varðveitt trúna.   "Þúsundir Íslendinga töpuðu öllu," sagði Friðrik.  "Bæði eignum, vinnu, peningum og trú á framtíðina."  Allt vegna þverrandi guðsótta og þverrandi virðingar gagnvart náunganum.  "Þetta eru afleiðingar þess að Ísland hefur afkristnast.  Af græðgi og ábyrðarleysi misnotuðu einstaklingar aðstöðu sína til að safna auði."

  Friðrik gleymdi ekki að rifja upp að Færeyingar urðu fyrstir þjóða til að lána Íslendingum gjaldeyri.  Og það af stórhug.  "Íslendingar eru ennþá að tala um það,"  sagði hann.   

  Friðrik fullyrti að eina leið Íslendinga út úr kreppunni sé að fara þá kristnu leið sem byggir á boðorðunum 10. 

  Sérstaklega þetta með að girnast ekki þræl náunga síns.  Ja,  hann tók það reyndar ekki fram.  En það lá í loftinu.  Held ég.    

  Færeyingum þótti mikið til ræðu Friðriks koma.  Enda var hún flott.  Það eina sem vantaði í hana var útskýring á því hvers vegna Færeyingar lentu í bankahruni og kreppu á tíunda áratugnum.  Það var mun harðari skellur en íslenska bankahrunið.  En Færeyingar voru fljótir að hrista hann af sér.  Meðal annars með því að henda kvótakerfinu.  Síðan hefur þeim gengið allt í hag.  

  Hlýðum hér á færeysku hljómsveitina Hamferð,  sigurvegara færeysku Músíktilrauna 2011,  flytja sálminn "Herra Guð þitt dýra nafn og æra".  Frábær hljómsveit sem spilaði á Eistnaflugi á Neskaupstaði 2012.  

 

Bannfært kjöt

  Öldum saman var Íslendingum bannað að borða hrossakjöt.  Það var ekki að ástæðulausu.  Í ævafornum þjóðsögum gyðinga í Mið-Austurlöndum eru skýr fyrirmæli frá drottni himintunglanna um að harðbannað sé að borða kjöt af öðrum dýrum en þeim sem bæði hafa klaufir og jórtra af ákefð hvenær sem því er við komið.  Hesturinn hefur aldrei komist upp á lag með að jórtra.  Að auki hefur hann hófa en ekki klaufir.

  Við kristnitöku á Íslandi var eðlilega rík áhersla lögð á að hér norður í ballarhafi væri farið í hvívetna eftir boðum og bönnum þjóðsaganna frá Arabíu.  Þorgeir Ljósvetningagoði náði með lagni að semja um undanþágu fyrir ásatrúarmenn (sem allflestir Íslendingar voru og eru).  Ásatrúarmönnum var heimilt að blóta á laun.  Þar á meðal að laumast í hrossakjöt svo lítið bar á.  Og það gerðu þeir með góðri lyst.  Enda hrossakjöt flestu öðru kjöti hollara og bragðbetra.  

  Bann kirkjunnar við hrossakjötsáti var málað dökkum litum.  Hrossakjötsát var skilgreint sem jafn mikill glæpur og að myrða nýfædd börn með útburði.  Í aldanna rás magnaðist upp viðbjóður á hrossakjöti.  Bara það að fara höndum um hrossakjöt framkallaði hroll.  Verstu martraðir sem guðhræddan prest dreymdi var að hann snerti í ógáti á hrossakjöti.  Þá vaknaði hann upp með andfælum,  sleginn köldum svita og náðu ekki svefni á ný fyrr en eftir að hafa farið með faðirvorið og maríubæn.

  Á 18. öld léku harðindi Íslendinga grátt.  Til að seðja sárasta hungur átu Íslendingar bækur,  skó og,  já,  þeir allra kærulausustu björguðu lífi sínu og barna sinna með því að laumast í hrossakjöt.  Um og upp úr 1800 neyddist kirkjan til að koma til móts við sársvangan almenning.  Yfirmenn kirkjunnar í Danmörku léttu hörðum refsingum af Íslendingum sem nörtuðu í hrossakjöt - ef forsendan var sár neyð.  

  Sýslumaður í Dalasýslu gaf út yfirlýsingu um að refsilaust væri í hans umdæmi að nota hrossafitu sem ljósmeti (í kertagerð eða í lampa).  Það þótti kúvending,  róttæk og byltingarkennd afstaða til hins forboðna hrossakjöts.

  Á 19. öld léku harðindi Íslendinga enn grátt.  Dómsstjóri í Reykjavík heimilaði að fóðra mætti aumingja á hrossakjöti.  Nánar tiltekið tukthúslimi og sveitaómaga.  Allt varð brjálað.  Almenningur hneykslaðist.  Margir náðu sér aldrei eftir það.  Urðu vitleysingar.  Dómsstjórinn varð að athlægi um land allt.  Hvar sem tveir menn eða fleiri komu saman sögðu þeir af honum frumsamda "Hafnarfjarðarbrandara".   

  Fram eftir síðustu öld slaknaði hægt og bítandi á andúð á hrossakjöti.  Þó var lífseig sú skoðun að vond hrossataðslykt loddi dögum og vikum saman við þann sem lagði sér hrossakjöt til munns.  Alveg fram á þessa öld var hrossakjöt ódýrt.  Eftirspurn var lítil og hrossakjötið var aðallega notað til að drýgja - undir borði - nautakjöt og kjöthakk.  Það er ekki fyrr en á síðustu 2 - 3 árum sem kílóverð á hrossakjöti hefur nálgast verð á nauta- og lambakjöti.  

  Í dag er hrossakjöt hluti af þorramat.  Það er við hæfi.  Þorri er kenndur við vetrarvætt ásatrúarmanna.  Kirkjan bannaði á sínum tíma þorrablót.  Núna leika þorrablót stórt hlutverk í árlegu skemmtanahaldi Íslendinga.  Ekki aðeins okkar í Ásatrúarfélaginu heldur alls almennings.  Það er gaman.  Verra er að þrátt fyrir ört vaxandi framboð á hrossakjöti þá hefur kílóverðið einnig rokið upp.           

    

Í Lögregluskólanum er nemendum kennt að styðja snyrtilega og virðulega - svo lítið beri á - við húfuna til að hún fjúki ekki.

Hrossakjötsframleiðsla rýkur upp

Kynlíf í eða utan hjónabands

  Í helgarblaði DV er fróðlegt og áhugavert viðtal við nokkrar íslenskar konur sem eru múslímar.  Þær eru giftar og eiginmenn þeirra eru einnig múslímar.  Það er allt hið besta mál.  Það er gott framtak hjá DV að kynna okkur sem erum ekki múslímar viðhorf þessa fólks á sem flestum sviðum. 

  Í viðtalinu kemur fram að konurnar voru hreinar meyjar þegar þær gengu í hjónaband.  Þær eru ánægðar með það og fullyrða að kynlíf í hjónabandi sé betra (en utan þess).  Hvernig vita þær það?  Hvernig fá þær samanburð?  

 

Loksins gift eftir fjögurra ára trúlofun

Undarleg afhommun

 

 

  Fæstir velta fyrir sér kynhneigð annarra.  Ekki fremur en hárlit eða skóstærð.  Einstaka manneskja lætur samkynhneigð trufla sig.  Viðbrögðin brjótast út í yfirlýstri andúð á samkynhneigð.  Þetta getur þróast út í þráhyggju,  löngun til að refsa samkynhneigðum eða afhomma eða reka liðið aftur inn í skápana.  Ótal oft hefur seint og síðar meir komið í ljós að þetta eru varnarviðbrögð manns sem á í örvæntingarfullri baráttu við eigin bælda samkynhneigð.  

  Gagnkynhneigður maður sem er öruggur með sína kynhneigð veltir ekki fyrir sér kynhneigð annarra manna.  Samkynhneigð heldur aðeins vöku fyrir skápahommum.  

  Í vikunni var prestur í Iowa í Bandaríkjum Norður-Ameríku fundinn sekur um að nauðga ungum drengjum á þeirri forsendu að hann væri að lækna þá af samkynhneigð.  Upphaflega viðurkenndi presturinn fyrir lögreglunni að hafa beitt fjóra drengi þessari afhommunartækni.  Síðar komu átta aðrir drengir fram og ásökuðu prestinn um að hafa níðst á sér.

  Presturinn lýsti fyrir lögreglunni aðferð sinni:  Á meðan hann hefði kynferðislegt samneyti við drengina þá færi hann með kröftuga bæn sem gerði drengina "kynferðislega hreina" í augum guðs.

  Presturinn var dæmdur í 17 ára fangelsi.  Hann þarf þó ekki að sitja inni í einn einasta dag sæki hann sálfræðitíma á 5 ára skilorðstíma.  

  Fórnarlömb prestsins og fjöldi annarra mótmæla útfærslu dómsins.  Þeirra fremst í flokki er eiginkona prestsins og móðir fjögurra barna þeirra.  Henni þykir fórnarlömbum nauðgana sýnd mikil lítilsvirðing með þessum allt að því refsilausa dómi.       

Ruglið um elstu karla

   Á dögunum var því haldið fram í Morgunblaðrinu að elsti karl hafi náð 116 ára aldri.  Ég skil ekkert í mínum kæru vinum,  Doddssyni og Guðna Einars, að hafa ekki rekið þessa fullyrðingu öfuga ofan í blaðamanninn.  Það þarf ekki að leita lengra aftur en í Gamla testamentið til að komast að annarri niðurstöðu: 

Adam var 930 ára.  Þá dó hann.

Set var 912 ára.  Þá dó hann.

Enos var 905 ára.  Þá dó hann.

Kenon var 912 ára. Þá dó hann.

Mahalelel var 895 ára. Þá dó hann.

Jared var 962ja ára.  Þá dó hann. 

Enok var 365 ára.  Þá dó hann.

Metúsala var 969 ára.  Þá dó hann.

Lamek var 777 ára.  Þá dó hann.

Nói var 950 ára.  Þá dó hann.

  Sumir halda því fram að Jesús lifi ennþá.  Það kæmi ekki öllum í opna skjöldu aö rétt sé.  Þá er hann orðinn vel á 3ja þúsund ára gamall.  Hann er þar með sigurvegarinn:  Elsti karl sögunnar.   Minna er vitað og skrásett um elstu konur og elstu börn.

.

Spennandi hljómleikar, kaffi og sölumarkaður 1. júní

 

  Nú verður heldur betur handagangur í öskjunni og fjörlegt í miðbæ höfuðborgar Íslands,  Reykjavík,  um næstu helgi.  Nánar tiltekið á Kirkjustræti 2.  Boðið er upp á glæsilega hljómleikadagskrá,  rjúkandi heitt og ilmandi kaffi,  nýbakað bakkelsi og stóran, fjölbreyttan og spennandi fata- og nytjamarkað. 

  Fjörið hefst klukkan 11.00 laugardaginn 1. júní í Herkastalanum og stendur til klukkan 17.00 sama dag.  Klukkan 14.00 stíga vinsælar poppstjörnur og hljómsveitir á stokk,  ein af annarri.  Þeirra á meðal er júrivisjón-söngvarinn Eyþór Ingi,  hljómsveitin Leaves,  færeyska söngkonan Dorthea Dam,  Steini í Hjálmum,  Sísý Ey og Siggi Ingimars. 

  Hátíðin heitir Hertex dagur 2013.  Tilgangurinn með hátíðinni er að skemmta sér og öðrum,  vekja athygli á og virkja náungakærleika og safna fé til hjálparstarfs Hjálpræðishersins;  fyrst og fremst til reksturs Dagsetursins á Eyjaslóð.  Það er athvarf fyrir útigangsfólk og aðra sem eru bágt staddir í lífinu. 

  Engin ein manneskja getur allt en allir geta eitthvað.  Nú er lag að hjálpast að við að hjálpa meðbræðrum okkar og -systrum sem hafa fallið utangarðs. 

Sharia lög og þorraþræll

  Dagurinn í dag (laugardag) heitir þorraþræll. Hann er kenndur við Þorra Snæsson,  ágætan norrænan konung sem hafði blót á hverjum vetri.  Þau voru kölluð Þorrablót.  Þess vegna er það haugalygi þegar því er haldið fram að þorrablót séu ný af nálinni.  Fundin upp af presti sem rak veitingastaðinn Naust fyrir örfáum áratugum. 

  Í mörg þúsund ára gömlu þjóðsagnasafni gyðinga í Mið-Austurlöndum er að finna fjölda fyrirmæla um þorraþræl.  Gaman er að rifja örfá þeirra upp.  Ekki aðeins í tilefni dagsins heldur ennþá frekar vegna þess að vaxandi áhugi er fyrir því að á Íslandi verði tekin upp lög sem byggja á þessum fyrirmælum.  Svokölluð sharia lög. 

  Hér eru örfá sharia lög sem nauðsyn er að taka mið af við lagasetningar:

Þú skalt ekki girnast þorraþræl náunga þíns eða ambátt, ekki uxa hans né asna (Exodus 20: 17) 

Sérlega mikilvægt er að girnast ekki asna náunga þíns.  Svoleiðis er asnalegt.

.

Ef maður slær þorraþræl sinn eða ambátt með staf, svo að hann deyr undir hendi hans, þá skal hann refsingu sæta. En sé hann með lífi í einn dag eða tvo, þá skal hann þó eigi refsingu sæta því að þorraþrællinn er eign hans verði keypt. (Exodus 21:20-21)

Þegar maður selur dóttur sína að ambátt, skal hún ekki burt fara á sama hátt sem þrælar. Geðjist hún eigi húsbónda sínum, sem ætlað hefir hana sjálfum sér, þá skal hann leyfa að hún sé leyst. Ekki skal hann hafa vald til að selja hana útlendum lýð, með því að hann hefir brugðið heiti við hana. En ef hann ætlar hana syni sínum, þá skal hann gjöra við hana sem dóttur sína. Taki hann sér aðra konu, skal hann ekki minnka af við hana í kosti eða klæðnaði eða sambúð. Veiti hann henni ekki þetta þrennt, þá fari hún burt ókeypis, án endurgjalds.
(Exodus 21:7-11)

Viljir þú fá þér þorraþræla og ambáttir, þá skuluð þér kaupa þorraþræla og ambáttir af þjóðunum, sem umhverfis yður búa. Svo og af börnum hjábýlinga, er hjá yður dvelja, af þeim skuluð þér kaupa og af ættliði þeirra, sem hjá yður er og þeir hafa getið í landi yðar, og þau skulu verða eign yðar. Og þér skuluð láta þá ganga í arf til barna yðar eftir yður, svo að þau verði eign þeirra. Þér skuluð hafa þau að ævinlegum þorraþrælum. (Leviticus 25:44-46)'

Kristin gildi ráði við lagasetningu

Næsti páfi

  Aðeins einni manneskju tókst að átta sig á því hvað Benedikt sextándi var að muldra þegar hann tilkynnti á blaðamannafundi afsögn sína úr embætti.  Óvíst er hvort að manneskjan heyrði rétt.  Heimsfréttin um afsögnina hefur ekki verið borin til baka af Vatíkaninu.  Það bendir til þess að konan hafi heyrt rétt og sátt ríki um hennar túlkun á fréttinni.

  Meiri ágreiningur ríkir um ástæður afsagnarinnar.  Sumir telja að komið hafi upp ósætti og óyfirstíganlegur ágreiningur á milli páfans og himnaföður hans.  Sá síðarnefndi var með stöðuga hrekki sem lýstu sér þannig að hvert sem páfi fór þá gustaði á kjólinn hans sem vafðist honum um höfuð og byrgði sýn.  Þá fengu ófáar húfur,  pottlok og hattar að fjúka af páfanum út í buskann. 

  Í þau örfáu skipti sem kjóllinn fékk að vera í friði myndaðist gustur páfa yfir höfði og skóp hárgreiðslu kennda við pönkara og hanakamb.

  Ef páfinn nær að setja upp gleraugu er eins og hann sé með það sama kýldur í hausinn;  gleraugun hendast út um allt andlitið og koma aldrei að gagni. Þau hafa ósjaldan endað uppi í túlanum og hann jórtrað á þeim eins og tyggjói.  

 

  Aðrir telja að páfinn sé á leið út úr skápnum,  svo þekktur sem hann er fyrir að vera með tunguna út um allt. 

   Páfa verður minnst fyrir harðorða og skelegga gagnrýni á prjál og pjatt.  Einhverjir hafa af óskammfeilni talað um að páfi kasti glerflöskum úr steinhúsi allur hlaðinn bling-bling glingri og gullslegnum hatti.  Hið rétta er að hatturinn er ekki til skrauts.  Hann er nestispakki páfa.   

  Eðlilega er byrjað að máta ýmsa einstaklinga í páfastól.  Það skiptir máli hver vermir hann.  Páfinn er óskeikull leiðtogi fjölmennasta sértrúarsafnaðar heims.  Þessir þykja taka sig best út sem arftakar Benna - enn sem komið er:

 

Konan sem skildi hvað páfi var að segja

Skemmtilega frumleg kapella

  Í Norður-Karólínu í Bandaríkjum Norður-Ameríku þykir mörgum gott að fá sér hjartastyrkjandi brjóstbirtu.  En alls ekki öllum, vel að merkja.  Þeir sem sækja í hjartastyrkjandi heilsudrykkinn koma sér gjarnan fyrir á bekkjum í tilteknum almenningsgörðum.  Þar sötra menn drykkinn og láta sólina kyssa sig.  Eða einhverja aðra.

  Þegar rökkva tekur rölta menn heim á leið,  án þess að taka tómu flöskurnar með sér.

  Í Norður-Karólínu er fólk trúrækið og sækir sína kirkju undanbragðalaust.  Þessi tvö áhugamál,  sötrið og trúræknin,  eru sameinuð á skemmtilegan máta í kapellu í Norður-Karólínu.  Og vísar um leið á söguna af kappanum sem breytti vatni í vín.  Íslendingar gera einmitt mikið af því núna á tímum samfelldra verðhækkana.  Myndin af kapellunni á erindi til okkar.   

Fátækleg minningarorð um góðan dreng

  Hörmuleg tíðindi bárust frá Færeyjum í gærmorgun.  Gítarleikarinn Rasmus Rasmussen hefur kvatt þennan heim.  Hann skilur eftir sig djúp og varanleg spor í færeyskri tónlist og færeysku samfélagi. 

  Ég kynntist Rasmusi þegar færeyskur tómstundaskóli fékk mig til að kenna skrautskrift í Þórshöfn á tíunda áratugnum.  Rasmus og félagar hans í þungarokkshljómsveitinni Diatribes bönkuðu upp á hjá mér og buðu á óformlega einkahljómleika í æfingarhúsnæði.  Það hafði spurst út að Íslendingurinn væri þungarokksunnandi.  Ég man ekki hvort Rasmus var þá byrjaður með eina þungarokksþáttinn í færeyska útvarpinu,  Rokkstovuna.  Kannski var það aðeins síðar.  Rasmus langaði til að spila íslenskt þungarokk í þættinum og bað mig um að vera sér innan handar við það.  Sem var auðsótt mál.  Jafnframt kynnti hann mig fyrir færeysku þungarokkssenunni.  Það leiddi til þess að ég tók saman vest-norræna þungarokksplötu,  Rock from the Cold Seas.  Hún innihélt færeysk,  grænlensk,  samísk og íslensk lög.

  2002 hafði ég milligöngu um að nýrokkshljómsveit Rasmusar,  Makrel,  tæki þátt í Músíktilraunum Tónabæjar.  Hljómsveitin sigraði á sínu undanúrslitskvöldi og hlaut bronssætið á lokakvöldinu.  Rasmus var kosinn besti gítarleikarinn.  Hann var einnig kosinn besti gítarleikarinn í færeysku tónlistarverðlaununum AME. 

  Með Makrel spilaði Rasmus oftar á Íslandi og nokkur lög hljómsveitarinnar nutu vinsælda í íslensku útvarpi.  Makrel var stórt nafn í færeysku rokki. 

  Með útvarpsþættinum  Rokkstovunni  hafði Rasmus mótandi áhrif á tónlistarsmekk Færeyinga.  Einnig sem nýskapandi gítarleikari með flottan og sjálfstæðan stíl.  Hann hafði spilað með flestum helstu þungarokkshljómsveitum Færeyja.  Velgengnin steig Rasmusi ekki til höfuðs.  Hann var rólegur, prúður og hógvær;  brosmildur,  glaðsinna og jákvæður.  Lífið brosti við honum. 

  Þá dundi ógæfan yfir.  2006 varð Rasmus fyrir fólskulegri árás á skemmtistað.  Nokkrir menn gerðu hróp að honum og lömdu hann illa.  Næstu daga var Rasmusi hótað öllu illu í síma.  Lögreglan upplýsti að ekkert væri hægt að gera í málinu vegna þess að ofsóknirnar væru vegna samkynhneigðar Rasmusar.  Það var "tabú" í Færeyjum.  Samkynhneigðir Færeyingar fóru leynt með kynhneigð sína og flúðu til útlanda.  Það átti ekki við Rasmus.  Honum þótti það út í hött.  Í Færeyjum var fjölskylda hans og vinahópur.  Þar vildi hann vera. 

   Barsmíðarnar, hótanirnar og viðbrögð lögreglunnar ollu því að Rasmus fékk taugaáfall.  Hann gerði tilraun til sjálfsvígs og var í kjölfar vistaður á geðdeild.  Hann náði aldrei fullri heilsu eftir það.

  Rannveig Guðmundsdóttir,  þáverandi þingkona,  tók málið upp á vettvangi Norðurlandaráðs.  Færeyska lögþinginu var stillt upp við vegg:  Að breyta lögum eða tapa aðild að Norðurlandaráði annars.  Málið vakti mikla athygli um öll Norðurlönd og víðar í Vestur-Evrópu.  Í Færeyjum var tekist harkalega á um frumvarp til breyttra laga.  Andstæðingar breytinga létu mjög að sér kveða í kirkjum eyjanna.  Þar voru haldnar vikulegar bænastundir með ákalli til guðs um að áfram yrði refsilaust að ofsækja samkynhneigða.  Þegar ný lög voru samþykkt eftir mikið þref var flaggað í hálfa stöng við kirkjurnar.  Prestar lýstu deginum sem þeim svartasta í sögu Færeyja.

  Færeyskt tónlistarfólk og ungt fólk almennt stóð þétt við bakið á Rasmusi og sýndi stuðning í verki á margvíslegan hátt.  Fjöldi Íslendinga gerði það einnig.  Rasmus var þessu fólki eðlilega afskaplega þakklátur.  Það skipti hann öllu máli að finna þennan stuðning.  Ekki síst frá Íslendingum. 

  Hægt og bítandi náði Rasmus heilsu upp að því marki að hann fór að semja tónlist á nýjan leik.  Fyrst með því að senda frá sér sólóplötur.  Þar spilaði hann á öll hljóðfæri og söng.  Hann var einnig byrjaður að vinna með hljómsveitum.  En það vofði svart ský yfir - þó honum tækist stundum að leiða það hjá sér.  Síðustu sólóplötuna sendi hann frá sér undir listamannsnafninu Mjörkaborg (mjörka = mengunarský eða -þoka).  Síðustu hljómsveit sína kallaði hann Hatursvart.  Útgáfu sína gaf Rasmus nafnið Myrkar Records. 

  Rasmus var ekki aðeins frábær gítarleikari og tónlistarmaður heldur einnig listmálari,  ljósmyndari og gerði sín eigin myndbönd.  Hann var afskaplega vinsæll hjá þeim sem kynntust honum;  elskulegur og ljúfur drengur.  Í sumar sendi hann frá sér myndband þar sem hann lýsir andlegri vanlíðan á sinn opinskáa og einlæga máta.  Líkamlegu sárin voru gróin en ekki sárin á sálinni:

   

  Rasmus skilur eftir sig hlýjar minningar.  Þær sem og listaverkin hans lifa.