Óskalag þjóðarinnar

  Þjóðin hefur talað.  Hún hefur valið óskalagið sitt.  Niðurstaðan kom ekki á óvart.  Þvert á móti.  Hún blasti við.  Allt benti ótvírætt í þá átt að "Þannig týnist tíminn" eftir Bjartmar Guðlaugsson væri óskalag þjóðarinnar.  Að vísu er óvenjulegt að nýtt lag skáki öllum lögum sem notið hafa ástsældar þjóðarinnar í áratugi og margar kynslóðir eiga hlýjar minningar um. En þetta er ekki lögmál.  Nýtt lag getur búið yfir aðdráttarafli sem trompar eldri og rótgrónari lög.  Það gerir "Þannig týnist tíminn".  Það höfðar jafn sterkt til allra aldurshópa og er tímalaust í stíl.          

 Það var gott uppátæki hjá Sjónvarpinu að hefja leit að óskalagi þjóðarinnar.  Með því var kastljósi beint að sögu íslenskra dægurlaga.  Umsjónarmenn leitarinnar,  píanóleikarinn Jón "Góði" og Ragnhildur Steinunn, stikluðu á stóru í sögunni og komu að mörgum skemmtilegum fróðleiksmolanum.  Allt á léttu nótunum.  Enda mega svona þættir ekki vera annað en lauflétt skemmtun.  

 Það var vel til fundið að taka hvern áratug fyrir í sitthverjum þættinum.  Þannig var fundið óskalag hvers áratugar fyrir sig.  Í lokaþættinum var hið endanlega óskalag valið úr sigurlögum hvers áratugar.  

  Vegna sérvisku minnar og músíksmekks - sem liggur meira í pönki og hörðu rokki en léttpoppi - þá lá ég ekki yfir þáttunum.  En tékkaði á þeim á vod-inu.  Þannig gat ég hraðspólað yfir lögin sem höfðuðu ekki til mín.  Samt var alveg gaman að "hlera" öll lögin.

  Á Fésbókinni sá ég að sumir voru ósáttir við að upprunaútsetningum laga var ekki fylgt út í hörgul.  Þar er ég á öðru máli.  Það var kostur að fá örlítið ferskan flöt á lögin.  Þannig reyndi meira á styrkleika laglínunnar. Líka á styrkleika söngvaranna.  Ekki skal vanmeta að Páll Rósinkranz túlkaði sterkt lag,  vinningslagið, með glæsibrag.   

  Gagnrýnisraddir tapsárra með ofmat á sínum lögum voru fyrirsjáanlegar.  Á síðari áratugum koma fram þúsundir nýrra laga á hverjum áratug.  Á fyrri áratugum eru það hundruð.  Auðvitað er grábölvað að eiga ekki eitt af 5 eða 10 af topplögum tiltekinna áratuga.  Þá er gott að hugga sig við þá ranghugmynd að fyrir klíkuskap hafi vinalög verið valin á kostnað sinna úrvals laga.  Þar fyrir utan er engin ástæða til að taka leitinni að óskalagi þjóðarinnar sem einhverju öðru en skemmtilegum samkvæmisleik.    

 Það þarf ekki að fara mörgum orðum um óskalag þjóðarinnar,  "Þannig týnist tíminn".  Úrslitin segja allt sem segja þarf.  Hinsvegar má segja um höfundinn,  Bjartmar,  að hann hefur ekki aðeins í óskalaginu heldur fjölda mörgum öðrum söngvum sannað einstakan hæfileika til að eiga samtal við þjóðarsálina.  Laglínurnar eru afar grípandi, söngrænar,  einfaldar og fallegar þar sem það á við.  Eða hressilegar þegar sá gállinn er á honum.  Textarnir hitta beint í mark.  Stundum kaldhæðnir.  Stundum ádeilukenndir. Oft broslegir. "Súrmjólk í hádeginu" laðar fram samúð með leikskólabarni.  "Fimmtán ára á föstu" spyrðir rómantík unglingabókmennta saman við heimilisofbeldi og basl. Allir þekkja týpuna Sumarliða (Sumarliði er fullur).  Margir þekkja af eigin raun "Vottorð í leikfimi".  Þannig má áfram telja. "Týnda kynslóðin" (Manna beyglar alltaf munninn...), "Ég er ekki alki" (fyrir 5 aura)...  

  Til hamingju með viðurkenninguna,  kæri vin.  Það er ekki vont hlutskipti að vera höfundur óskalags þjóðarinnar.  

 

Vinsælasta bókin á Íslandi í dag

  Fyrir viku eða svo spáði ég því á þessum vettvangi að jólapakkinn í ár yrði "Árleysi árs og alda".  Annað kom ekki til greina.  Pakkinn samanstendur af frábærri ljóðabók verðlaunahöfundarins Bjarka Karlssonar og hljómplötu með 21 sönglagi.  Þar eru söngvar Bjarka afgreiddir af Skálmöld,  Blaz Roca,  Vinum Dóra,  Megasi,  Steindóri Andersen og svo framvegis.  Frábær plata.  Í pakkanum er einnig hljóðbók á geisladiski.  Ljóðabókin er myndskreytt bráðskemmtilegum teikningum Margrétar Matthildar Árnadóttur.  Hún var aðeins 13 ára þegar hún teiknaði flottu myndirnar.

  Spá mín um vinsældir pakkans hefur gengið eftir.  Hann er í 1. sæti yfir söluhæstu bækurnar á Íslandi í dag.  Ef pakkinn væri skilgreindur sem hljómplata þá er hann söluhæsta platan í dag.

  Fyrri færslan: 

 http://jensgud.blog.is/blog/jensgud/entry/1517452/

 

   

Jólapakkinn í ár

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Í fyrra kom út mögnuð ljóðabók,  Árleysi alda,  eftir Bjarka Karlsson.  Svo brá við að hún seldist og seldist og seldist ítrekað upp.  Ég veit ekki hvað oft þurfti að endurprenta hana til að svara eftirspurn.  Að mig minnir sjö sinnum.  Í hvert sinn sem ný eftirprentun kom í búðir var togast á um hvert eintak.  

  Fáum kom á óvart þegar bókin hlaut Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar.  Annað kom ekki til greina.

  Nú bætir Bjarki Karlsson um betur.  Heldur betur.  Út er kominn veglegur,  óvenju glæsilegur pakki;  Árleysi árs og alda.  Hann er allt í senn:  Fagurlega myndskreytt ljóðabók,  hljómplata og hljóðbók.

  Pakkinn er á stærð við myndbandsspólu (VHS vídeó). Fyrirferðarmest er 127 blaðsíðna ljóðabókin (ásamt upplýsingum um tónlistina).  Hljómplatan inniheldur 21 sönglag.  Meiriháttar flott safnplata.  Hún hefst á óvenju fallegum og áhrifamiklum flutningi víkingarokkaranna í Skálmöld og Stúlknakórs Reykjavíkur á kvæðinu Helreið afa.  Ég var dolfallinn af hrifningu er ég heyrði það fyrst og elska að endurspila lagið aftur og aftur.  Skálmöld blastar öllum sínum bestu sérkennum af list og Stúlknakórinn bætir um betur.  Setur Skálmaldarrokkið í nýtt hlutverk.  Útkoman er stórkostleg.

  Næsta lag er blús; túlkun blússveitarinnar Vina Dóra á kvæðinu Eitthvað suðrá bæi.  

  Til að gera langa upptalningu á flytjendum stutta stikkla ég á stóru:  Megas,  Erpur,  séra Davíð Þór Jónsson,  Ásgerður Júníusdóttir,  Jón "góði" Ólafsson,  Guðmundur Andri Thorsson,  Steindór Andersen og margir aðrir.  Fjölbreytni er óvenju mikil.  Samt rennur platan lipurlega og eðlilega í gegn sem heilsteypt verk.  Einskonar tónlistarstjóri plötunnar er alsherjargoði Ásatrúarfélagsins, Hilmar Örn Hilmarsson.  Allt sem hann kemur nálægt í tónlist er gæðastimpill af hæstu gráðu.  Hann afgreiddi á sínum tíma bestu plötur Bubba,  Megasar og fleiri.  Og hlaut verðskuldað evrópsku kvikmyndaverðlaunin Felix fyrir tónlistina í Börnum náttúrunnar.

  Ljóðabókinni er lyft á hærri stall með faglegum og skemmtilegum teikningum Matthildar Margrétar Árnadóttur.  Lipur teiknistíllinn kallast á við myndskreytingar Halldórs Péturssonar í Skólaljóðunum (sem við um sextugt munum eftir).  Það er góð skemmtun að skoða líflegar og hugmyndaríkar teikningar Matthildar Margrétar. Þær eru virkilega flottar.   

 Þegar allt er samantekið er pakkinn Árleysi árs og alda óvenju innihaldsríkur og glæsilegur:  Frábær kvæði,  frábær og fjölbreytt tónlist,  frábærar myndskreytingar og frábær gjafapakkning.  Þetta er jólagjöfin í ár.

                    

Leikhúsumsögn

  - Leikrit:  Gullna hliðið  

  - Höfundur:  Davíð Stefánsson frá Fagraskógi

  - Leikhús:  Borgarleikhúsið

  - Uppfærsla:  Leikfélag Akureyrar

  - Leikstjóri:  Egill Heiðar Anton Pálsson

  - Leikarar:  Hannes Óli Ágústsson,  Aðalbjörg Þóra Árnadóttir,  Hilmar Jensson,  María Pálsdóttir,  Sandra Dögg Kristjánsdóttir o.fl.  

  - Tónlist:  Dúettinn Eva

  - Einkunn:  **** 

 

  Í fyrra var leikritið Gullna hliðið eftir Davíð Stefánsson frumsýnt af Leikfélagi Akureyrar á Akureyri.  Það sló rækilega í gegn.  Hefur verið sýnt fyrir fullu húsi um það bil fjörtíu sinnum.  Það var þess vegna snjallt hjá Borgarleikhúsinu að fá Leikfélag Akureyrar til að færa leikritið einnig upp hér sunnan heiða.  Áhuginn lætur ekki á sér standa.  Það er meira og minna uppselt á hverja sýningu næstu vikurnar.  

  Leikritið boðar þá hugmynd að til sé líf eftir dauðann.  Við andlát fari sálin annað hvort til djöfullegs staðar neðanjarðar eða í sæluríki uppi í himninum.  Söguþráðurinn gengur út á það að ógæfumaðurinn Jón veikist heiftarlega og geispar síðan golunni.  Ekkjan getur ekki hugsað sér að sál hans lendi í vonda staðnum.  Á dauðastundu kallsins fangar hún sálina í skjóðu.  Svo leggur hún upp í langt ferðalag upp til himins.  Ætlunarverkið er að koma sálinni hans Jóns inn í sæluríkið efra.

  Sitthvað verður til þess að tefja för ekkjunnar.  Fortíðardraugar og fleiri gera gönguna ýmist erfiða eða ánægjulega.  Um leið magnast spennan.  Það er ekki margt sem bendir til þess að ekkjan hafi erindi sem erfiði.  Eiginlega þvert á móti.  En áfram skröltir hún þó.

  Ég vil ekki skemma fyrir væntalegum áhorfendum með því að upplýsa hvernig leikritið endar.  Endirinn kemur skemmtilega á óvart.

  Leikritið er gott.  LA hefur nútímvætt það með ágætum.  Þar á meðal bætt við ýmsum fyndnum smáatriðum.  Þau eru spaugilegri eftir því sem líður á söguna og áhorfandinn áttar sig betur á "karakter" persónanna.  Framan af er pínulítið truflandi að Jón virðist vera Sigmundur Davíð Gunnlaugsson.  Svo rjátlast það af.  Sem er kannski ekki kostur út af fyrir sig.  Hitt gerir Jón bara trúverðugri ef eitthvað er.

  Hannes Óli Ágústsson fer á kostum í hlutverki Jóns.  Það mæðir einna mest á honum af öðrum leikurum ólöstuðum.  Þeir eru allir hver öðrum betri.  Í sumum tilfellum leika konur karla.  Það kemur vel út sem ágætt skop.

  Fagurraddaður barnakór setur sterkan og áhrifaríkan svip á sýninguna.  Þegar mest lætur er kórinn skipaður á þriðja tug barna.  Kórinn sveipar hinar ýmsu senur fegurð og hátíðleika; gefur sýningunni dýpt og vídd.  Frábært mótvægi við annars hráa uppstillingu fárra persóna á sviðinu hverju sinni utan þess.  

  Sviðsmyndin er einföld og snjöll.  Virkar glæsilega.  Hún samanstendur af tréfleka sem er hífður upp misbrattur til samræmis við framvindu sögunnar.  Ljósanotkun er jafnframt beitt af snilld.  Oftast af hógværð.  En þegar við á er allt sett á fullt.  Og einstaka sinnum eitthvað þar á milli.   

  Kvennadúettinn Eva (Jóhanna Vala Höskuldsdóttir og Sigríður Eir Zophoníusardóttir) spilar stóra rullu sem höfundur og flytjandi tónlistar - annarrar en barnakórsins.  Þær stöllur hafa samið ný lög fyrir leikverkið.  Fín lög.  Þær stöllur radda fallega og ljúft.  Önnur spilar undir á gítar.  Hin strýkur stóra fiðlu á fæti.  Reyndar oftast til að afgreiða leikhljóð.  Einstaka eldra lag fær samt að fljóta með.   

  Ég mæli með Gullna hliðinu í Borgarleikhúsinu sem góðri skemmtun.  Gullna hliðið er einn af gullmolum íslenskrar menningar.  Eitthvað sem allir Íslendingar eiga að þekkja.  Í Gullna hliðinu speglast íslenska þjóðarsálin.   

 

Skemmtu sér á Gullna hliðinu

Línur að skýrast í skilnaðarmáli Njáls unga

 

  Mörgum var á dögunum illa brugðið og eru miður sín við þau tíðindi að V-Íslendingurinn Njáll ungi hefði sótt um skilnað á borði og sæng frá eiginkonu sinni,  Pegi.  Þau gengu í eina sæng fyrir næstum því fjórum áratugum.  Njáll dettur inn á áttræðisaldur eftir tvö ár.  Gráa fiðringnum verður varla kennt um.  Hann er bundinn við árin sem næst 45 ára aldrinum.

  Hjónaband Njáls og Pegi var ástríkt og þau samstíga í einu og öllu.  Meðal annars rekstri sumarbúða fyrir ungmenni í hjólastól.   

  Nýjustu fregnir herma að ástæða skilnaðarins sé leikkonan og Sea Shepherd-liðinn Daryl Hannah.  Papparassar hafa náð ljósmyndum af Daryl og Njáli sem benda til náins sambands.  Daryl var í gamla daga gift tónlistarmanninum Jackson Browne.  Hún hafði rænu á að yfirgefa hann þegar hann tók upp á því að lemja hana.   

 

  Njáll ungi og Pegi.

   

  Njáll ungi og Daryl Hannah. 

 

   Daryl Hannah og konulemjarinn Jackson Browne.

 

  Annar frægur kærasti Daryl var John F. Kennedy, yngri.  Hann er fallinn frá eins og John F. Kennedy,  eldri. 

 

Nýjar spennandi íslenskar plötur

 

  Synthadelia Records er sjálfstæð (independent) íslensk plötuútáfa. Hún kynnir með stolti þrjár nýjar útgáfur ásamt tveimur endurútgáfum frá áttunda og níunda áratugnum.

  Nýjustu útgáfurnar eru smáskífan "Praise Of The Saints" með íslenska tónlistarmanninum Indigo sem kom út í vikunni og markar upphaf nýrrar plötu sem Ingó vinnur nú að. Platan “Grúska Babúska” er með samnefndri hljómsveit vinkvenna.  Hún hefur að geyma tíu áður útgefin lög af tveimur EP plötum. Síðast en ekki síst má nefna blús plötuna “3^rd”með gamla Utangarðsmannapönkaranum Michael Dean Odin Pollock og  munnhörpuleikaranum Sigurði Sigurðssyni. Siggi er jafnframt upptökustjórinn.  Þetta er síðasta platan í þríleik dúettsins.

  Endurútgáfurnar eru tvær. Má þar fyrst nefna plötuna “Angeli Daemoniaque Omnigena Imbecilli Sunt" með goðsagnakennda gjörningabandinu Inferno 5 frá árinu 1996. Hljómsveitina skipa: Birgir Mogensen, Guðjón Rúdólf Guðmundsson, Ómar Stefánsson, Óskar Thorarensen, Örn Ingólfsson og Jafet Melge.  Þeir sömdu og frömdu sérútbúinn gjörning með sem fylgdi hverju lagi af plötunni. Var þessi útgáfa tekin upp live í gamla Rósenbergkjallaranum dagana 30.05 og 10.10 árið 1996.

  Hin endurútgáfan er platan "Rise 2B Free" með hinni umdeildu pönkhljómsveit Sjálfsfróun frá árinu 1990. Hljómsveitin sló eftirminnilega í gegn og gerði garðinn frægan í mynd Friðriks Þórs Friðrikssonar, “Rokk í Reykjavík”.  Þessi plata er tekin upp á síðari hluta ferils þeirra, eftir að Bjarni "Móhíkani" lést og Frikki “pönk” gekk til liðs við hljómsveitina. Aðrir meðlimir Sjálfsfróunnar eru þeir Jónbjörn Valgerisson og Siggi “Pönkari”. Á plötunni má finna 30 hráar lo-fi demó upptökur frá hljómsveitaræfingum þeirra félaga ásamt Hljóðversupptökum og ýmsu öðru aukaefni.

   Synthadelia Records sérhæfir sig í útgáfu á tónlist í rafrænu formi. Úgáfan var stofnuð á jóladag árið 2010 þegar Vilmar Pedersen og Jón Schow gáfu út sitt eigið lag, “Let the partý start” undir sama nafni og útgáfan. Nýverið bættust fleiri félagar í Synthadeliu-hópinn.  Olga Jenný, Ýmir Einarsson og Árni Briem hafa verið hópnum innan handar á árinu. Nú þegar hefur Synthadelia Records gefið út yfir 50 plötur eftir fjölmarga hæfileikaríka tónlistarmenn.

   Synthadelia Records dreifir tónlist á netinu, í hinar ýmsu búðir og streymisveitur eins og Spotify, iTunes, tonlist.is og fjölda annarra búða ásamt því að kynna hana vel með því að nýta internet-markaðssetningu,  þannig að hún er á öllum helstu samfélagssíðum á netinu.

  Synthadelia Records leitar að gömlum plötum/óútgefnu efni með hljómsveitum og tónlistarfólki sem enn á eftir að endurútgefa og koma á netið og miðla til almennings.Áhugasöm bönd og tónlistarfólk vinsamlegast sendi email á [e-mail]  

 

http://synthadeliarecords.bandcamp.com/

https://www.facebook.com/synthadeliarecords

Jón Þorleifs og gagnrýnendur

   

  Jón Þorleifs,  verkamaður,  var kominn hátt á sjötugsaldur er hann sendi frá sér fyrstu bókina.  Alls urðu bækurnar eitthvað á þriðja tug.  Þær voru af ýmsu tagi.  Fyrsta bókin,  Nútímakviksetning,  var sjálfsævisaga.  Síðan tóku við ljóðabækur,  skáldsaga og hugleiðingar um stjórnmál hérlendis og úti í heimi. 

  Jón fylgdist mjög vel með þjóðmálum.  Hann las öll dagblöð fram og til baka og gætti þess að ná flestum fréttatímum í útvarpi.  Á sjónvarp sagðist hann ekki horfa ótilneyddur.  Ég man ekki hver ástæðan var.  Hinsvegar gaf systir mín Jóni sjónvarp - þrátt fyrir mótbárur Jóns og fullyrðingar um að hann myndi ekki einu sinni stinga tækinu í samband.  Nokkrum dögum síðar átti mágur minn erindi til Jóns.  Kallinn kom seint til dyra vegna þess að hátalari sjónvarpsins var hátt stilltur.     

  Eins og vera vill með einyrkja sem gáfu sjálfir út fjölritaðar bækur og sáu sjálfir um sölu var á brattan að sækja.  Árlega koma út um 500 íslenskar bækur.  Fjölrituðu bækurnar mæta afgangi hjá fjölmiðlum og bókaverslunum.

  Jón var töluvert kjaftfor í bókum sínum þar sem við átti.  Líka reyndar í samtölum við fólk sem hann taldi sig eiga vantalað við.  Eins og oft er með yfirlýsingaglaða þá var Jón afskaplega viðkvæmur fyrir gagnrýni.  Nútímakviksetning fékk lofsamlegan dóm í tímaritinu Stéttabaráttunni.  Eitthvað var samt nefnt sem hefði mátt betur fara.  Jón einblíndi á þá athugasemd og var afar ósáttur.  Hann túlkaði gagnrýnina sem hnífstungu í bakið.  Tímaritið Stéttabaráttan væri ómerkilegt málgagn stéttasvikara og kjölturakka Gvendar Jaka. 

  Jón fékk mikla og vaxandi andúð á þeim sem skrifaði dóminn.  Fann honum allt til foráttu næstu árin.  Jón velti sér upp úr dómnum árum saman.

  Næst birtist dómur í dagblaðinu Þjóðviljanaum um ljóðabók eftir Jón.  Fyrirsögnin var "Heiftarvísur".  Jóni var illa misboðið.  Hann gekk með dóminn útklipptan í vasanum til að vitna orðrétt í hann.  Svo fletti hann upp á einhverri vísu í bókinni sem var alveg laus við heift,  las hana og spurði:  "Hvar er heiftin?"  Í kjölfarið orti Jón nokkrar níðvísur um þann sem skrifaði dóminn.  Og skilgreindi viðkomandi sem leigupenni Gvendar Jaka.

  Jóni gekk illa að koma bókum sínum inn í bókaverslanir.  Einhver eintök voru keypt af bókaverslun Máls & Menningar.  Eintökin voru falin á bak við aðra bókatitla í hillu.  Umsókn Jóns um inngöngu í Rithöfundasambandið var fellt.  Nokkrir félagsmenn beittu sér hart gegn inngöngu Jóns.  Fór þar fremst í flokki Guðrún Helgadóttir,  þáverandi alþingiskona.  Það var þess vegna ekki úr lausu lofti gripið að Jón upplifði sig sem ofsóttan.  Í aðra röndina fannst Jóni upphefð af því.  Hann sagði:  "Það er merkilegt hvað vissum aðilum telja sig stafa mikil ógn af skrifum mínum.  Ég hef sannleikann mín megin.  Ég er að afhjúpa glæpamenn.  Auðvitað skjálfa þeir og bregðast til varnar."

  Þrátt fyrir andstöðuna og "þöggun" náði Jón að selja alveg upp í 600 eintök af stakri bók.  Flest til fólks sem Jón hitti á förnum vegi.  Hann var með árangursríka sölutækni.  Sagði fólki frá nýjustu bók sinni.  Spurði:  "Myndi þetta vera bók sem þú hefðir gaman af að lesa?"  Svarið var oftast:  "Já, já. Alveg þess vegna."  Næsta spurning:  "Viltu eintak af henni?  Ég er með eintak hér í vasanum.  Þú mátt fá það."  Svo dró Jón eintakið upp úr vasanum,  rétti viðmælandanum og hélt áfram að spjalla.   Sá setti bókina í vasa sinn eða ofan í töskuna sína.  Þegar þeir kvöddust sagði Jón:  "Þetta er ekki nema 2000 kall.  Rétt fyrir prentkostnaði."

  Ég varð mörgum sinnum vitni að svona samtali og sölu.  Þetta hljómaði fyrst eins og Jón ætlaði að gefa eintakið.  Þegar hann svo rukkaði þá var viðmælandinn kominn í erfiða stöðu með að hætta við. 

  Jón fór með eintak af bók til Ellerts Schram sem var ritstjóri dagblaðsins Vísis.  Ellert lofaði Jóni að hann myndi sjálfur lesa bókina og skrifa dóm um hana.  Ekkert bólaði á því vikum saman.  Jón gekk þá aftur á fund Ellerts og krafðist skýringar á svikunum.  Ellert fór í bunka á skrifstofuborði sínu.  Þar var bókin ofarlega.  Ellert veiddi hana úr bunkanum og sagði að röðin væri alveg að koma að bókinni.  Jón kippti bókinni eldsnöggt úr hendi Ellert sem dauðbrá við og spurði:  "Hva? Ertu að rífa af mér bókina sem þú gafst mér?"   Jón svaraði:  "Ég vil ekki að neinn þurfi að snerta bók sem hefur farið um þínar lúkur."  Svo reif Jón bókina í tvennt,  henti rifrildinu í gólfið og stormaði burt.   

------------------------

Fleiri sögur af Jóni Þorleifs:  http://jensgud.blog.is/blog/jensgud/entry/1403663/

Útvarpsþáttur sem má ekki hætta

 

  Eitt af flaggskipum Rásar 2 síðustu fjögur ár er þátturinn Plötuskápurinn.  Hann gleður og fræðir útvarpshlustendur á föstudagskvöldum.  Umsjónarmenn hans hafa allir yfirgripsmikla þekkingu á fjölbreytilegustu tónlist.  Þeir kunna utan að sögu rokksins í smáatriðum.  Engu að síður er auðheyrt að þeir vinna heimavinnuna samviskusamlega fyrir hvern þátt.  Það er ekkert verið að giska á ártöl eða hver spilaði með hverjum í hinu og þessu laginu.  Allar slíkar upplýsingar eru sannreyndar.  Hlustendum er ekki boðið upp á annað en nákvæmustu staðreyndir.  Það má greina að kynningar eru lesnar af blaði.  

  Sigurður Sverrisson,  Halldór Ingi Andrésson og Gunnlaugur Sigfússon skiptast á umsjón með Plötuskápnum.  Allir hafa þeir áheyrilega og notalega útvarpsrödd.  Þeir eru hoknir af reynslu.  Hafa átt komu að tónlist frá öllum hliðum.  Hafa verið tónlistarblaðamenn til margra áratuga,  plötugagnrýnendur,  unnið hjá plötufyrirtækjum,  stýrt plötuútgáfu,  stýrt og rekið plötubúðir,  staðið fyrir umfangsmiklu hljómleikahaldi og svo framvegis.  

  Plötuskápurinn á marga trygga hlustendur.  Þarna eru spiluð lög sem annars heyrast ekki í útvarpi.  Eða lög sem hafa ekki heyrst í útvarpi í allt að því hálfa öld.  Fróðleiksmolarnir sem fylgja með vega þungt og staðsetja tónlistina í tíma og rúmi.

  Sem málmhaus hef ég ekki síst gagn og gaman af Plötuskápi Sigurðar Sverrissonar.  Einkum þegar hann fer á slóðir harðkjarna,  svartamálms,  þrass,  dauðarokks og annarra harðra metalstíla.  Sérlega lofsamlegt er að þungarokkið sem Sigurður býður upp á er ekki bundið við engilsaxneska markaðinn.  Hann beinir sjónum og heyrn að öllum heimshornum.    

  Heilu Plötuskápar Sigurðar hafa verið samanpakkað safn laga sem aldrei og hvergi er spilað í neinum útvarpsþætti í allri íslensku útvarpsflórunni.

  Oftar en einu sinni hefur Plötuskápur Sigurðar verið það spennandi að ég endurspila þáttinn upp í 7 - 8 sinnum á heimasíðu Rúv.  Ég hef líka bent ungum þungarokksunnendum á Plötuskápinn.  Sumir þeirra hafa aldrei áður stillt á Rás 2.  Húrra fyrir Rás 2!  Megi Plötuskápurinn lengi lifa sem góð rök fyrir því að Rúv sé útvarp allra landsmanna!

    

  Þó að þungarokk sé ekki meginstraumur (main stream) eins og létt rokk og popp þá nýtur það mikilla vinsælda.  Þungarokkshljómleikar eiga aðsóknarmet.  Til að mynda sóttu 12 þúsund hljómleika Rammstein í Laugardalshöll og 18 þúsund hljómleika Metallca í Egilshöll. 

Þungarokkarar vilja að Plötuskápurinn lifi

Bestu plötur allra tíma

  Breska popptónlistarblaðið Mojo hefur tekið saman lista yfir bestu reggí-plötur allra tíma.  Þar á bæ leyfa menn ska-plötum að vera með í pakkanum.  Það er alveg sanngjarnt.  Ska er dálítið hraðari og léttari útgáfa af mento og rock steady.  Línan þar á milli er hárfín og skarast iðulega.  Þetta er niðurstaðan:

 

1.  Bob Marley & The Wailers:  Catch A Fire  (1973)

  Þetta er fyrst plata Bobs Marleys & The Wailers fyrir vestrænan markað.  Frábær plata.  Í sögulegu samhengi er hún brautryðjendaverk.  Opnaði dyr inn á heimsmarkað fyrir tónlistarstíl fámenns (2,7 millj) 3ja heims ríkis í Karabíahafi.  Reggí var ekki einu sinni aðal tónlistin á Jamaíka á þessum tímapunkti.  Hún var bundin við sérkennilegan 20 þúsund manna sértrúarsöfnuð,  Rastafarian.  Áður en hendi var veifað voru ólíklegustu hljómsveitir um allan heim farnar að gefa út reggí-lög. Frá og með 1976 varð reggí fastur fylgifiskur pönkbyltingarinnar sem tröllreið rokkheiminum til fjölda ára.  Fræbbblarnir,  Utangerðsmenn,  Þeysarar og allir hinir spiluðu reggí í bland við pönk.  

  Það er alveg sanngjarnt að Catch A Fire sé í 1. sæti yfir bestu reggíplöturnar.  Eða að minnsta kosti einhver Bob Marley plata.  Hann og hans plötur gnæfa yfir hina í reggí-senunni.   Aðrar Marley plötur koma alveg eins til greina.  Til að mynda Natty Dread og Exodus.  

 

2.  Augustus Pablo:  King Tubbys Meets Rockers Uptown (1975)

   Bráðskemmtilegt afbrigði í reggí er svokallað dub.  Það byggir á hljóðblöndunarleik.  Söngur er að mestu þurrkaður út ásamt því sem hljófærum er skipt út og inn.  Tromman og bassinn fá að halda sér.  Eiginlega allir jamaískir reggí-söngvarar bregða á dub-leik.  Það skiptir ekkert miklu máli hvort að þessi plata sé nákvæmlega besta dub-platan.  Þær eru flestar áþekkar.  Þessi hefur með sér að hafa verið ein af þeim fyrstu - af mörgum síðar - sem tókust virkilega vel.   

 

 3.  Ýmsir:  The Harder They Come (1973)

    Jamaíska kvikmyndin The Harder They Come náði góðu flugi hægt og bítandi eftir að reggí-bylgjan skall yfir heimsbyggðina.  Tónlistin í myndinni er í dag "klassík".

  Síðar skemmdi jamaísk-ættaði þýski viðbjóðurinn Boney M fyrir.  Tröllreið diskóheimi með ógeðs-útgáfu af Rivers Of babylon.  

  Það hefur ekki farið hátt að söngkona í Boney M settist að í Stykkishólmi með íslenskum manni.  Meira veit ég ekki um það og hef ekki áhuga á að vita meira.     

 

4.  The Skatalites:  Ska Bu-Da-Ba (1966)

  Hátt hlutfall af jamaískri ska og reggí músík er án söngs (instrumental).  Þetta er ska.    

  

5.  The Congos:  Heart Of The Congos (1977)

 

6.  Toots & The Maytals:  Funky Kingston (1973) 

Spaugileg prófsvör barna

  Drengur þreytti próf í svokölluðum gagnfræðiskóla í Varmahlíð í Skagafirði fyrir hálfri öld.  Eða því sem næst.  Ein spurningin hófst á þessum orðum:  "Getur þú lýst því..."  Strákur svaraði:  "Nei."  Prófdómarinn skráði svarið rangt.  Sá úrskurður skipti máli,  réði því hvort að drengurinn féll á prófinu eða rétt náði.  Strákur kærði niðurstöðuna.   Vísaði til þess að það hefði verið spurt hvort að hann gæti lýst tilteknu fyrirbæri.  Hann gæti það ekki og hefði svarað spurningunni rétt.  Skólastjórinn féllst á rök stráksa og hann slapp með skrekkinn.

  Í sama skóla um svipað leyti voru nemendur beðnir um að skrifa niður fyrstu hendingar kvæðisins Skúlaskeið.  Það hefst á þesum orðum:

  Þeir eltu hann á átta hófahreinum

og aðra tvenna höfðu þeir til reiðar.

  En Skúli gamli sat á Sörla einum

svo að heldur þótti gott til veiðar.

 

   Prófdómari fylgdist með því að einn nemandi skrifaði niður ranga byrjun:

  Þeir eltu hann á átta hófahreinum

og aðra tvenna höfðu þeir til vara.

  En Skúli gamli sat á Sörla einum

 

  Þarna lenti nemandinn í vandræðum með framhaldið.  Hann sat og klóraði sér í kollinum.  Vissi ekki sitt rjúkandi ráð.  Þegar próftímanum lauk hripaði hann í skyndi niður á blaðið.  Prófdómarinn var spenntur að komast að því hvort að nemandinn hefði náð áttum í kvæðinu.  Honum varð á að skella upp úr er hann las hvernig nemandinn leysti þrautina:  

 Þeir eltu hann á átta hófahreinum

og aðra tvenna höfðu þeir til vara.

  En Skúli gamli sat á Sörla einum

og vissi ekkert hvert hann átti að fara. 

 

  Í bandarískum grunnskólum er spurt á prófi:  "Hvað endaði 1896?"  Eitt barnið svaraði:  "1895"

  Þar er líka spurt:  "Hvar var sjálfstæðisyfirlýsing Bandaríkja Norður-Ameríku undirrituð?"  Eitt svarið var:  "Neðst á blaðinu."  

  Spurning:  "Miranda sér ekki neitt þegar hún horfir í smásjána.  Nefndu eina ástæðu hvers vegna."

  Svar:  "Hún er blind"  Niðurstaða kennarans:  "Góð ágiskun." 

 

  Vatn er skilgreint hart eða mjúkt eftir því hvað það er steinefnaríkt.  Hart vatn inniheldur hátt hlutfall af steinefnum.  Þarna telur nemandi að hart vatn sé ís.