Plötuumsögn

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  - Titill:  Bláar raddir

  - Flytjandi og höfundur laga:  Gísli Þór Ólafsson

  - Ljóð:  Geirlaugur Magnússon

  - Einkunn: **** (af 5)

  Áður en ég skellti disknum undir geislann renndi ég yfir textabæklinginn.  Ljóð Geirlaugs Magnússonar eru frjáls í forminu.  Það er ekki sterkur hrynjandi eða taktur í þeim,  né rím.  Upp í huga mér kom spurningin:  Hvernig í ósköpunum getur Gísli Þór samið dægurlög við svona ljóð?  Svarið er:  Hann ræður bærilega við það.  Reddar sér snilldarlega fyrir horn þegar mest á reynir.  

  Ljóð Geirlaugs eru mögnuð;  samanpakkaðir gullmolar;  safarík orðsnilld.   Ljóðin eru svo geislandi perlur að platan verður eiginlega skilgreind sem tónskreyttur flutningur á þeim.  Samt geta lögin staðið prýðilega ein og sér - án þess að hlustað sé náið eftir ljóðinu.  

  Upphafslagið,  Hringekjan,  er eina rokkaða lagið á plötunni.  Harður trommutaktur og kröftugur gítar.  Grípandi stuðlag.

  Við tekur Rökkur;  gullfallegt og hátíðlegt.  Hálfgerður sálmur.  Svo kirkjuleg er stemmningin.  Einungis söngur og hljómborð.  Mjög Toms Waits-legt lag og Toms Waits-legur söngur.  Andi Toms Waits svífur víðar yfir vötnum á plötunni.  Mest í lokalaginu,  Fugl sem fuglari,  fyrir utan Rökkur.   Þau tvö eru bestu lög plötunnar.  Tilviljun?  Held ekki.  

  Fugl sem fuglari  er vals,  spilaður á harmonikku (ásamt kontrabassa og kassagítar).  Frábært lokalag.

  Þau sjö lög sem eru á milli  Rökkur  og  Fugl sem fuglari eru "venjulegri".   Það er ónákvæm lýsing sem segir fátt.  Það segir ekki mikið meira að tilgreina að þau lög hafi ekki sömu sterku sérkenni og lögin sem hafa verið nefnd.  Engu að síður ljómandi fín lög,  hvert fyrir sig.  Það er engan veikan punkt að finna á plötunni.  

  Gísli Þór spilar sjálfur á fjölda hljóðfæra (gítar,  bassa,  orgel).  Honum til aðstoðar er Sigfús Arnar Benediktsson sem spilar á trommur, gítar og hljómborð.  Jón Þorsteinn Reynisson spilar á harmonikku.  Sigurlaug Vordís Eysteinsdóttir syngur bakrödd í  Hringekjan.

  Glæsilegt málverk á forsíðu er eftir Margréti Nilsdóttur.  

Heimsfræg bandarísk poppstjarna syngur færeyskt lag inn á plötu

  Höfundur lags sem vinsælar og heimsfrægar poppstjörnur syngja og gefa út á plötum er í góðum málum.  Fyrir það fyrsta gefur það ágætan pening í aðra hönd.  Oft kemur það sér vel að fá marga peninga í vasann.  Í annan stað er það öflug kynning fyrir lagahöfundinn.  Aðrir flytjendur sjá nafn höfundarins.  Ef þeir kunna vel við lagið geta viðbrögð orðið þau að kynna sér fleiri lög eftir sama höfund.  Margar af skærustu poppstjörnum heims hófu feril sinn sem höfundar laga sem poppstjörnur sungu og gáfu út á plötu.  Þannig var það með Kris Kristofferson.  Lag eftir hann rataði inn á plötu með Jerry Lee Lewis.  Í kjölfarið pikkuðu Johnny Cash,  Janis Joplin og fleiri lög hans upp og gáfu út í sínum flutningi.  Svipaða sögu má segja um Willie Nelson og ótal aðra.  

  Í þriðja lagi er þetta mikil viðurkenning á hæfileikum höfundar.  Vinsælar og heimsfrægar poppstjörnur hafa úr milljónum laga að velja þegar þær syngja inn á 12 - 14 laga plötu.  Hvert lag sem þær syngja eftir aðra en sjálfa sig þarf virkilega að heilla viðkomandi.

  Núna í lok september sendir bandaríska söngkonan og leikarinn Cher frá sér sína fyrstu plötu í 12 ár.  Platan heitir Closer to the Truth.  Hún inniheldur 14 lög.  Þar af eitt færeyskt.  Það heitir My Love og er eftir Gretu Svabo Bech.  

  Lagið var upphaflega samið fyrir og flutt af hljómsveitinni Picture Book sem Greta var í fyrir nokkrum árum.  

  Greta var stödd inni í mátunarklefa í fataverslun í London þegar síminn hringdi.  Á línunni var starfsmaður Cher.  Hann spilaði lagið í flutningi Cher og spurði hvort að Greta væri sátt við útkomuna.  Greta varð svo undrandi að hún varð ringluð og spurði sjálfa sig:  Hver er ég?  Hvað er þetta? 

  Cher hefur átt fjölda laga á toppi vinsældarlista.  Fyrst sem dúettinn Sonny & Cher.  Síðan undir eigin nafni sem sólósöngvari.  

  Greta rekur sitt eigið hljóðver í Miðvági í Færeyjum.  

  Á myndbandinu fyrir neðan syngur Greta með Picture Book (lagið hefst ekki fyrr en á 38. sek).  

  Sennilega er Believe þekktasta lag Cher til þessa.  Svo tekur My Love eftir Gretu Svabo við. 

Hvers vegna?

  Í næst síðustu bloggfærslu minni, hér fyrir neðan, er samantekt á listum ýmissa fjölmiðla yfir bestu plötur rokksögunnar.  Athygli vekur að allar plöturnar á listunum eru komnar vel til ára sinna.  Þar af flestar frá sjöunda og áttunda áratugnum.  Bítlarnir, Nirvana, Pink Floyd, Clash, Beach Boys, Bob Dylan, Rolling Stones og aðrir slíkir einoka listana.  Langyngsti flytjandinn er Radiohead með langnýjustu plöturnar.  Sú nýrri þeirra kom út fyrir 16 árum.

  Af hverju eiga nýliðar og nýrri plötur erfitt uppdráttar á svona listum?  Ég gerði könnun:  Skoðaði forsíður nýjustu tölublaða helstu tónlistartímaritanna.  Og sjá:  Þær eru undirlagðar þessum sömu gömlu og rótgrónu nöfnum.  Sömu nöfnum og tróna efst á listum yfir bestu plöturnar.

  Af langri reynslu hafa ritstjórnir þessara tímarita lært hvaða forsíðuumfjallanir selja blöðin.  Þær þekkja kaupendur blaðanna.  Vita hvað þeir vilja.  

  Þetta er einskonar sjálfhelda:  Tímaritin fóðra lesendur á endalausri og síendurtekinni umfjöllun um sömu gömlu poppstjörnurnar.  Lesendur eru búnir að lesa svo oft sömu klisjurnar um þessar poppstjörnur að þeir kunna þær utan að.  Út á það gengur skemmtunin:  Það er þægilegt að lesa kunnuglegan texta og rifja upp sögurnar af gömlu hetjunum sínum.  Það gefur jafnframt ástæðu til að endurnýja kynni við gömlu góðu plöturnar enn einu sinni.  Það er góð skemmtun.  

  Kannski er líka kominn tími til að kaupa ný "remasteruð" eintök af plötunum - með aukalagi.  Það er gaman.  Sú er ástæðan fyrir því að almennar plötubúðir eru hættar að hafa á boðstólum aðrar plötur en þessar með gömlu góðu poppstjörnunum (ásamt þeim sem eru efst á vinsældalista dagsins).  Í plötubúðunum eru allar plötur Bítlanna, Rolling Stones, Dylans og Clash.  Plötur með minna þekktum tónlistarmönnum fást ekki lengur í almennum plötubúðum.    

  Klassíska rokkið er allsráðandi á markaðnum.  Það er í góðu lagi út af fyrir sig.  Rúnar heitinn Júlíusson orðaði það einhvernvegin þannig:  "Mínar gömlu hetjur,  Hendrix og Led Zeppelin,  standast svo vel tímans tönn að ég hef ekki þurft að skipta þeim út fyrir nýrri stjörnur."

  Tíminn gegnir veigamiklu hlutverki í tónlist.  Eitt af þeim hlutverkum er að tíminn sorterar hismið frá kjarnanum.  Gullmolarnir verða eftir og glansa skærar með hverju ári.  Plötur sem þola ítrekaða og langvarandi spilun verða klassík.  Hinar verða tröllum að bráð og gleymast án þess að nokkur sakni þeirra. 

 

Bestu plötur rokksögunnar

  Ég er að detta inn á sjötugs aldur hvað úr hverju.  Ég kann ekkert á tölvur.  Ég ætla ekkert að læra á þær né allt þetta sem kallast iPad, iPod,  snjallsímar eða annað slíkt.  Það tekur því ekki.  Ég kann lítið annað á tölvur en e-mail.  Allt þar fyrir utan er eitthvað sem ég veit fátt um.  Samt hætti ég mér stundum út fyrir e-mailið og fikta eitthvað út í loftið.  Þá rakst ég á lista yfir bestu plötur rokksögunnar.  Fyrir listanum var skráð nafnið RFNAPLES.  Ég veit ekkert fyrir hvað það stendur.  Ég reyndi að fletta því upp en það stoppaði á innskráningu,  lykilorði og einhverju svoleiðis. 

  Engu að síður þótti mér listi RFNAPLES áhugaverður.  Ég mátaði hann við nokkra aðra lista sem ég átti.  Þeir eru misgamlir.  En kemur ekki mikið að sök.  Bestu plöturnar eru flestar eldri en tvívetra.  Niðurstaðan er skemmtilega allt að því samhljóða (með skemmtilegum undantekningum).  Árlega koma út tugir milljóna rokkplatna.  Það er afar merkilegt að af öllum þessum milljörðum platna skuli meira og minna sömu plötur toppa lista yfir bestu plötur rokksögunnar. 

Fyrsti svigi Rolling Stone (bandarískt tímarit)

Næsti svigi Q (2006) (enskt tímarit)

Þriðji Virgin (2000) (ensk plötubúðarkeðja)

BBC Channel 4 (2005) (breska ríkisútvarpið)

Entertainment Weeklys (2013) (bandarískt tímarit)

.

1  Bítlarnir:  Revolver (3)(4)(1)(10)(1) 

  Lengi vel var  "Sgt. Peppers..." með Bítlunum föst í toppsæti yfir bestu plötur rokksögunnar.  Á síðustu árum hefur "Revolver" með Bítlunum skriðið fram úr. 

.

.

2  Nirvana:  Nevermind (17)(3)(17)(3)(10)

.

.

3  Bítlarnir:  Hvíta albúmið  (10)(-)(5)(12)(12)

.

.

4  Bítlarnir:  Sgt. Pepper´s Lonely Hearts Club Band (1)(19)(3)(7)(-)

.

..

5  Pink Floyd:  The Dark Side of the Moon (43)(15)(9)(5)(37)

.

.

6  Bítlarnir:  Abbey Road (14)(14)(8)(-)(22)

.

.

7  The Beach Boys:  Pet Sounds (2)(18)(18)(33)(9)

.

 

.

8  The Clash:  London Calling (8)(20)(37)(44)(5)

.

 

.

9  Radiohead:  OK Computer (-)(1)(4)(1)(45)

.

 

.

10  The Velvet Underground:  The Velvet Underground and Nico (13)(42)(13)(46)(38)

.

11  Led Zeppelin:  IV (69)(21)(42)(17)(79)

12  Bob Dylan:  Highway 61 Revisited (4)(45)(26)(-)(27)

13  The Rolling Stones:  Exile on Main St. (7)(34)(35)(42)(3)

14  David Bowie:  The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars (35)(41)(27)(32)(34)

15  Radiohead:  The Bends (-)(2)(2)(22)(-)

16  U2:  The Joshua Tree (27)(11)(25)(2)(-)

17  Bob Dylan:  Blonde on Blonde (9)(36)(33)(-)(-)

18  The Smiths:  The Queen is Dead (-)(12)(10)(20)(50)

19  Bítlarnir:  Rubber Soul (5)(29)(34)(-)(46)

20  The Stone Roses:  The Stone Roses (-)(6)(12)(24)(-)

21  The Jimi Hendrix Experienced:  Are You Experienced (15)(63)(63)(19)(26)

22  The Rolling Stones:  Let It Bleed (32)(64)(40)(35)(-)

23  The Who:  Who´s Next (28)(51)(48)(-)(39)

24  Bruce Springsteen:  Born to Run (18)(82)(20)(37)(15)

25  Bob Dylan:  Blood on the Tracks (16)(23)(7)(55)(6)

26  Pixies:  Doolittle (-)(43)(-)(48)(81)

27  Marvin Gaye:  What´s Going On (6)(32)(39)(78)(13)

28  Sex Pistols:  Never Mind the Bollocks,  Here´s The Sex Pistols (41)(28)(29)(31)(-)

29  Pink Floyd:  The Wall (87)(27)(30)(-)(-)

30  The Doors:  The Doors  (42)(75)(46)(27)(-)

Ný lög frá Högna

  Högni Lisberg sló fyrst í gegn með trip-hopp hljómsveitinni Clickhaze.  Þar trommaði hann af snilld.  Eivör og Pétur Pólson sungu.  Mikael Blak,  Jón Tyril, Bogi og Jens L. spiluðu á hin hljóðfærin.  Þetta var rosaleg hljómsveit.  Allir að springa úr sköpunarþörf og spilagleði.  Merkasta hljómsveit færeysku rokksögunnar fyrir margra hluta sakir. 

  Clickhaze sigraði með yfirburðum í færeysku Músíktilraununum.  Í kjölfarið hélt hljómsveitin hljómleika á Hróarskeldu og Íslandi 2002.  Svo sprakk hún.  Liðsmenn voru hver um sig of stórir með of stór áform fyrir hljómsveitina.  Þeir uxu hljómsveitinni yfir höfuð.

  Högni hóf sólóferil.  Hann hefur sent frá sér fjórar sólóplötur.  Titillag plötu nr. 2,  Morning Dew,  sló í gegn hérlendis.  Ég man ekki hvort að það náði toppsæti íslenska vinsældalistans en það sat að minnsta kosti vikum saman ofarlega á honum.  Fleiri lög af sömu plötu nutu vinsælda á Rás 2 og fleiri útvarpsstöðvum.  Í kjölfarið spilaði Högni á Airwaves og víðar á Íslandi.  

   Lag af  Haré! Haré!,  þriðju plötu Högna,  rataði inn í bandarískan tölvuleik,  NBA 2K 11.  Tölvuleikurinn seldist í milljónum eintaka.  Lagið hans Högna,  Bow Down,  er vel þekkt í Bandaríkjunum og víðar út af þessum tölvuleik.  Til samans hafa myndbönd með laginu verið spiluð yfir milljón sinnum á þútúpunni.  Aðdáendur lagsins spila fleiri lög með Högna.  Mánaðarleg spilun á myndböndum hans til samans á þútupunni er kvartmilljón.  

  Á Spotify eru lög með Högna spiluð 150 þúsund sinnum á mánuði.  

  Nú hefur Högni í fyrsta skipti á ferlinum hljóðritað nokkur lög þar sem hann syngur á færeysku.  Hann er búinn að deila tveimur þeirra yfir á þútúpuna.  Fyrra lagið heitir  Fólkið í Sprekkunum.  Magnað lag.

  

Sjaldan fellur eplið langt frá hænunni

  Það er tvíeggjað sverð að vera sonur eins af merkustu tónlistarmönnum sögunnar.  Kosturinn er sá að margar dyr standa opnar.  Viðskiptavild pabbans er stór og sonurinn nýtur góðs af því.  Sonurinn fær á þann hátt forgjöf umfram aðra nýliða í tónlist.  Það munar öllu.  

  Ókosturinn er sá að allt sem sonurinn gerir í tónlist er og verður borið saman við helstu afreksverk pabbans.  Það er ójafn leikur.

  James McCartney,  sonur bítilsins Pauls McCartneys,  segir að ekki einu sinni pabbi hans geti keppt við Bítlana.  Paul hefur sjálfur sagt að engin hljómsveit geti keppt við Bítlana.  Ef Bítlarnir hefðu verið endurreistir á meðan John Lennon og George Harrison voru á lífi á áttunda áratugnum þá hefðu þeir ekki getað keppt við Bítlana eins og hljómsveitin var á sjöunda áratugnum.  Bítlarnir voru slík yfirburðarhljómsveit á sínum stutta ferli að ótal met hennar í vinsældum, áhrifum og öðru verða aldrei slegin út.  

  James McCartney,  sonur Pauls,  var að senda frá sér sína fyrstu sólóplötu.  Hann er hálf fertugur og hefur verið að dútla í músík til margra ára.  En látið fara lítið fyrir sér.  Hann hefur þó spilað á gítar á nokkrum plötum pabbans.  Hann hefur einnig sent frá sér nokkrar smáskífur í hálfgerðri kyrrþey.  

  Plata James heitir  Me.  Gagnrýnendur tæta plötuna í sig.  Breska tímaritið Q gefur henni 1 stjörnu af 5.  Hér er eitt lag af plötunni.  Það á ekki eftir að toppa neinn vinsældalista.  Frekar óspennandi dæmi.

   Söngrödd og raddbeitingu James skortir alveg sjarma Pauls.  Að öðru leyti er ósanngjarnt að bera músík James saman við Bítlana,  samanber tilvitnanir hér að ofan.  Sanngjarnara er að bera músík hans saman við minna þekkt lög pabbans,  Pauls.  Það er að segja lög sem hafa ekki tröllriðið vinsældalistum,  svo sem "Let Me Roll It".  Sönglag sem Paul hrissti fram úr erminni til að svara skætingi frá John Lennon.  "Leyfðu mér að leika mér í friði," söng Paul og hermdi skemmtilega eftir höfundareinkennum Johns,  gítarstíl hans og trommuleik Alans Whites (Yes) sem trommaði með Lennon.   

  Það er sterkur "karakter" í söngrödd Pauls.  Takið eftir því hvað hann gefur skemmtilega örlítið í um og upp úr mín. 1.00.  Röddin verður smá rám í örskotsstund.  Um mín. 2.00 gefur Paul enn betur í og bregður fyrir sig nettum öskursöngstíl.  Hann kann þetta en James kann þetta ekki.    

  Eldri sonur Johns Lennons,  Julian,  fór ágætlega af stað í músík með ska-laginu "Too Late for Goodbyes".

  Svo var hann fullur í mörg ár og hefur aldrei náð að byggja upp feril.  Hér eru skemmtilegar ljósmyndir af þeim feðgum á sama aldri.

  Þeir eru glettilega líkir,  feðgarnir.  Julian verður ekki föðurbetrungur úr þessu.   Það er næsta víst.

   Yngri sonur Johns,  Sean,  hefur valið þá skynsamlegu leið að gera út á jaðarmúsík (alternative).  Þar með staðsetur hann sig nær mömmunni, Yoko Ono.  Vandamálið er að hann er ekki góður lagahöfundur. 

  Þau mæðgin,  Yoko og Sean,  hafa verið með annan fótinn á Íslandi síðustu ár.  Þau eru hér miklu oftar en fjölmiðlar skýra frá.    

  Sonur bítilsins George Harrisons,  Danni Harrison,  á íslenska konu.  Ég man ekki nafnið en hún er dóttir Kára Stefánssonar (Íslensk erfðagreining).  Danni hefur farið sömu skynsamlegu leið og Sean:  Gert út á jaðarmúsík,  ólíka Bítlapoppinu.  

Veistu hver ég var?

   17. ágúst næstkomandi svífur á skjáinn splunkuný sjónvarpsþáttasería,  "Veistu hver ég var?"  Hún verður á dagskrá Stöðvar 2.   Þetta er spurningaþáttur.  Umsjónarmaður, spyrill og dómari er Siggi Hlö.  Viðfangsefnið er níundi áratugurinn.  Nánar tiltekið sú músík sem fellur undir samheitið "80´s" (dansvænt tölvupopp, nýróman...) og kvikmyndir.

  Hvernig stendur á því að ég veit þetta?  Öfgafullur maður sem var á kafi í því selja pönkplötur, gefa út pönkplötur og stússa í pönkhljómleikum á níunda áratugnum?  

  Skýringin liggur í því að ég er í einu af 18 keppnisliðum sem spreyta sig í "Veistu hver ég var?"  Þættirnir hafa þegar verið teknir upp.  Það var góð skemmtun að taka þátt í leiknum.  Egils Gull var í boði.  Gott ef að pizzur og eitthvað fleira voru ekki einnig á boðstólum.  Ég einbeitti mér að Gullinu.

  Ég var í keppnisliði Hebba Guðmunds.  Ásamt okkur var í liðinu Bjarni Jóhann Þórðarson.  Það munaði um minna.  Sá var og er á heimavelli þegar 80´s poppið er annars vegar.  Þar fyrir utan hugsar hann svo hratt að áður en mínar heilasellur náðu að sameinast í að grafa upp svar við einni spurningu var Bjarni búinn að svara mörgum.  

  Keppnislið Hebba atti kappi við lið Sverris Stormskers.  Sverrir er fjölfróðari um 80´s músík en margur heldur.  Honum til halds og trausts voru tveir Snorrar.  Annar er Snorrason og sigurvegari í Idol eða X-factor.  Ég held að ég sé ekki að rugla honum saman við einhvern annan þegar ég tengi hann við hljómsveitina Jet Black Joe.  

  Hinn Snorrinn er Sturluson.  Hann var íþróttafréttamaður, ja, nú man ég ekki hvort það var á Rúv eða hjá Stöð 2.  Eða kannski báðum.  Hann hefur líka verið dagskrárgerðarmaður á Rás 2 og öðrum útvarpsstöðvum.  Lið Sverris var öflugt.  

  Siggi Hlö er stuðbolti.  Hann tekur sig ekki hátíðlega.  Það einkennir þáttaseríuna.  Þetta er allt til gamans gert.  Það er útgangspunkturinn.  Ungmennafélagsandinn "að vera með í leiknum" svífur yfir vötnum.  Siggi Hlö er rétti maðurinn í hlutverki þáttastjórnandans, eins og dæminu er stillt upp:  Fjörmikill gleðipinni og snöggur til svars af léttúð undir öllum stöðum sem upp koma.  Hann á auðvelt með að keyra upp stemmninguna  Það er svo mikið stuð á stráknum.  Hann kann þetta frá A - Ö. 

  Það var virkilega gaman að taka þátt í þessum spurningaleik.  Ég skemmti mér konunglega.  Ég hlakka til að sjá útkomuna í endanlegri útfærslu.  Ekki aðeins þáttinn með keppnisliðum Hebba og Stormskers.  Aðrir þættir eru líka spennandi.  Til að mynda viðureign Rásar 2 og Bylgjunnar.  

 

Presley eftirhermur

 

  Út um allan heim er allt morandi í svokölluðum Presley-eftirhermum.  Það eru menn sem lifa að meira og minna leyti á því að herma eftir bandaríska rokksöngvaranum Elvis Presley.  Eftirhermurnar reyna að líkjast Presley sem mest í útliti og sviðsframkomu.  Þær klæðast samskonar hvítum samfestingi og Presley lét sérsauma á sig á áttunda áratugnum.  Þær líma á sig gervibarta og syngja lög sem Presley gerði fræg.  Herma að sjálfsögðu sem nákvæmast eftir söngrödd og söngstíl Presleys.

  Einhverra hluta vegna er uppistaðan af Presley-eftirhermum "skrítnir" náungar.  Sumir mikið skrítnir og laglausir.  Aðrir smá skrítnir og syngja betur.  Þetta á ekki við um alla.  Og hver er svo sem ekki skrítinn á sinn hátt?  Málið er bara að í nánast öllum löndum má finna aragrúa af laglausum og skrítnum Presley-eftirhermur.   Sumar eru stjörnur í sínu landi.  Til að mynda Svíinn Eilert Pilarm.  Hann er stórstjarna út um alla Skandinavíu og víðar. 

  Presley sjálfur var mjög góður söngvari;  lagviss með sterka baritón-rödd og góða raddbeitingu.  Sennilega var hann fyrsti hvíti söngvarinn til að beita öskursöngstíl.  Og afgreiddi það dæmi frábærlega flott. 

  Margir hafa velt fyrir sér og reynt að greina ástæðu þess að tugþúsundir mishæfileikaríkra/-lausra manna um allan heim hermi eftir Presley.  Sumir sjá samlíkingu við þann fjölda vistmanna á geðdeildum sem telur sig vera Napoleon og aðrir telja sig vera Jesú.  Sá munur er á að Presley-eftirhermurnar eru meðvitaðar um að þær eru ekki Elvis Presley.  Þær vita að um hlutverkaleik er að ræða. 

  Hvers vegna tugþúsundir Presley-eftirherma en teljandi á fingrum annarrar handar Mikjáls Jacksons eftirhermur og varla finnast Paul McCartney eftirhermur af þessu tagi?  Það er alveg jafn auðvelt að herma eftir útliti og söng Johns Lennons og Bobs Dylans,  svo dæmi séu tekin.  Margir fagmenn gera út á það.  En Presley-eftirhermurnar dúkka upp við öll tilefni við misjafnar undirtektir.

  Sumir vilja rekja ásóknina í að herma eftir Presley felast í hvíta samfestingnum.  Hann sé svo sterkt einkenni fyrir Presley að sá sem klæðist samfestingnum upplifi sig vera að klæðast í sjálfan Presley.

  Það vantar sjaldan íburðinn þegar takt- og laglausar Presley-eftirhermur fara mikinn á sviði.  Né heldur vantar fagnaðarlætin frá áheyrendum.

Hagfræðingar ljúga

 

  Hagfræðingar eru óáreiðanleg heimild um ástandið.  Það vantaði ekki kokhrausta hagfræðinga til að vísa á bug viðvörunarljósum sem blikkuðu út um allt korteri fyrir bankahrun.  Hagfræðingar skrifuðu og gjömmuðu hver í kapp við annan (á háum launum) um að engin hætta væri á bankahruni eða neinu slíku.  Þvert á móti þá væri ástandið tær snilld og bankarnir ættu að gefa í með Icesave og alla þessa hamingju sem þeir væru að útdeila.

  Eflaust má finna árinu 1976 sitthvað til ágætis.  Bæði í Bretlandi og víðar.  Breska pönkið byrjaði 1976.  Það var frábært.  Hófst um sumarið sem einskonar neðanjarðarhreyfing Sex Pistols, The Clash,  The Damned,  The Buzzcocks og Siouxie & The Banshees.  Hreyfingin vatt hratt upp á sig.  Um haustið var haldið 2ja daga pönk-festival í 100 Club við Oxford stræti.  Fyrir árslok var pönkið orðið umtalað og komið á forsíður dagblaðanna. 

   Næstu ár á eftir fór pönkið með völd.  Það ól af sér ótal músíkstíla sem kölluðust samheitinu nýbylgja.  Það opnaði dyr fyrir reggí og ska.  Það skóp hártísku og fatatísku.  Það stillti rokkbransanum í heilu lagi upp við vegg.  Flest sem rokkarar höfðu verið að gera og voru að gera var borið saman við pönkið.  Breska pönkið fór eins og stormsveipur um heiminn.  Upp spruttu öflugar pönkbylgjur þvers og kruss að hætti þeirrar bresku.  Hérlendis hefur pönkbylgjan verið kennd við kvikmyndina Rokk í Reykjavík.

  Til að breska pönkið næði upp á yfirborðið og yrði sú bylting sem það varð þá þurfti sérstakan farveg.  Sá farvegur samanstóð af vondu efnahagsástandi í Bretlandi 1976,  vonleysi og reiði.  Einnig þreytu og leiða á risaeðlunni sem rokkmarkaðurinn var orðinn.

  Atvinnuleysi í Bretlandi var mikið,  heilu fjölskyldurnar og íbúar heilu bæjarhlutanna voru fastir í fátækragildru.  Það logaði allt í verkföllum,  kynþáttaóeirðum,  lögregluofbeldi,  pirringi.  Stærsti nasistaflokkurinn í Bretlandi,  National Front,  naut stuðnings 130 þúsund kjósenda.  Hatur og reiði út í allt og alla kraumaði og leitaði útrásar. 

  Ástandið,  eins og ungir lágstéttarmenn upplifðu það,  var súmmerað upp á næst fyrstu smáskífu Sex Pistols,  God Save The Queen.  Það getur að heyra í myndbandinu efst.  Textinn hefst á þessum orðum: 

God save the queen
The fascist regime
They made you a moron
Potential H-bomb

God save the queen
She ain't no human being
There is no future
In England's dreaming

  Í niðurlaginu er margendurtekið að það sé engin framtíð.  Svipuð viðhorf voru áberandi í öðrum breskum pönksöngvum.  Það var sungið um fasisma og anarkisma,  atvinnuleysi og vonleysi.  Á fyrstu smáskífu Sex Pistols,  Anarchy In U.K.,  er stjórnleysi boðað.

  Í fyrsta smáskífulagi The Clash,  White Riot,  var sungið um óeirðir og uppþot.  Myndbandið var skreytt klippum af lögreglu og mótmælendum.  Upplifun bresku pönkaranna á ástandinu 1976 er ólík lýsingu hagfræðinganna á besta og hamingjuríkasta ári Bretlands.  Söngvar bresku pönkaranna eru marktæk sagnfræði að einhverju leyti.

  Tom Robinson lýsir ástandinu skýrar og ljóðrænna í Up Against The Wall.  Þar segir m.a. 

Darkhaired dangerous schoolkids
Vicious, suspicious sixteen
Jet-black blazers at the bus stop
Sullen, unhealthy and mean
Teenage guerillas on the tarmac
Fighting in the middle of the road
Supercharged FS1Es on the asphalt
The kids are coming in from the cold

Look out, listen can you hear it
Panic in the County Hall
Look out, listen can you hear it
Whitehall (got us) up against a wall
Up against the wall...

High wire fencing on the playground
High rise housing all around
High rise prices on the high street
High time to pull it all down
White boys kicking in a window
Straight girls watching where they gone
Never trust a copper in a crime car
Just whose side are you on?

Consternation in Brixton
Rioting in Notting Hill Gate

Fascists marching on the high street
Carving up the welfare state
Operator get me the hotline
Father can you hear me at all?
Telephone kiosk out of order
Spraycan writing on the wall

  Eitt af mörgu góðu við pönkið var að það gerði þarfa uppreisn gegn kynþáttafordómum og nasisma.  Slátraði National Front með því að spila undir yfirskrift á borð við Anti-Nazi League og Rock Against Racism,  ásamt því að gagnrýna í textum kynþáttafordóma.  Eins og að framan greinir áttu breskir nasistar sterkt fylgi þegar pönkbyltingin skall á.  The Clash lýstu stöðunni þannig að ef Adolf Hitler kæmi til Bretlands þá yrði tekið á móti honum í limmósíu á flugvellinum.

   

1976 var hamingjuríkasta árið

Norskur þungarokksnasisti, morðingi og kirkjubrennari

  Ég er dálítð "svag" fyrir svartamálmi (black metal).  Þessi músíkstíll varð til í Noregi og hefur breiðst út um heim.  Verra er að einn af forsprökkum svartamálms er Norðmaðurinn Vargur Vikernes.  Léttgeggjaður hægri öfgamaður sem blandar saman nasisma og ásatrú.  Það þykir mér sem félaga í Ásatrúarfélaginu miður.  Ásatrúarfélagið á Íslandi hafnar blessunarlega kynþáttafordómum,  kynþáttahatri og nasisma. 

  1994 var Vargur dæmdur í lífstíðarfangelsi í Noregi fyrir að drepa gítarleikarann sinn og kveikja í fjórum kirkjum.  Aðrar heimildir herma að hann hafi kveikt í 50 kirkjum.  Einhverjir Íslendingar hófu bréfasamskipti við Varg á meðan hann sat í fangelsi.  Flestir gáfust fljótlega upp á þeim samskiptum þegar þeir áttuðu sig á því hvað nasistinn er kolgeggjaður. 

  Lífstíðarfangelsi í Noregi þýðir 21 ár.  Vargur losnaði úr fangelsi 2005.  Hann stofnaði fjölskyldu með franskri konu og flutti til Frakklands.  Að undanförnu hefur hann farið mikinn á internetinu.  Hann hefur hvatt til uppreisnar gegn gyðingum og múslimum í Evrópu.  Hann kennir gyðingum um bankakrísuna og skilgreinir almenning sem þræla gyðinga. 

  Frönsk yfirvöld hafa nú gripið inn í og handtekið Varg.  það gerðu þau í kjölfar þess að hann var farinn að safna að sér skotvopnum og undirbúa hryðjuverk.  Í dagblaðinu VG er Vargur sagður vera aðdáandi norska hægriöfgamannsins Breiviks og hefur átt í bréfasamskiptum við hann.  Vargur var þó ósáttur við fjöldamorð Breiviks til að byrja með. 

  Eftir sem áður er Vargur flottur tónlistarmaður.  Það reynir á prinsipp mitt að njóta tónlistar óháð viðhorfum flytjandans.  Að vísu hef ég gert undantekningu með því að sniðganga barnaníðinga.  En það er á mörkunum þegar nasistar á borð við Varg eiga í hlut.  Læt fylgja með fordæmingu á nasisma,  fasisma, kynþáttahatri og öllu því ógeði um leið og þetta ljúfa lag Vargs hljómar.

Aðdáandi Breivik handtekinn