Vigdís

  Nei,  ekki Vigdís Hauks.  Nú snýst allt um Vigdísi Finnbogadóttur út af afmæli hennar.  Ég þekki hana ekki neitt.  Samt hef ég skrautskrifað á ótal skjöl fyrir Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur.  Aðrir starfsmenn stofnunarinnar hafa séð um samskiptin við mig.  Sem er hið besta mál. Ég á ekkert vantalað við Vigdísi.  Áreiðanlega er hún þó viðræðugóð.

  Dorrit Moussaieff segir Vigdísi vera besta forseta Íslands.  Dáldið vandræðalegt fyrir Ólaf Ragnar.  

  1983 var ég beðinn um að skrifa bók um íslenska rokkmúsík.  Sem ég gerði.  Bókin,  Poppbókin, hefur fylgt mér eins og skuggi og virðist - því miður - ekki falla í gleymskunnar dá.  Árlega hringja í mig ungir námsmenn sem eru að skrifa ritgerð um íslenska rokkmúsík.  Sömuleiðis hitti ég stöðugt rokkáhugafólk sem segist hafa verið að lesa hana núna næstum fjórum áratugum eftir útkomu hennar.

  Ég frétti af tveimur mönnum sem toguðust á um hana í Góða hirðinum.  Það urðu ekki slagsmál en næsti bær þar við.  

  Víkur þá sögu að útgáfuári Poppbókarinnar.  Skyndileg birtist Vigdís Finnbogadóttir á skrifstofu Bókaútgáfu Æskunnar. Erindið var að kaupa bókina. 

  Þarna var Vigdís rösklega fimmtug.  Hún hafði eitthvað sungið með hjómsveitum.  Því kom áhugi hennar á Poppbókin ekki á óvart.  Jú,  reyndar kom það starfsmönnum Æskunnar á óvart.  Þeir höfðu ekki vanist því að vera með forseta Íslands inni á sínu gólfi.

  Á þessum árum var forsetaembættið hágöfugt og sveipað dýrðarljóma.

  Næst gerðist það að ég átti leið í Pósthús á Eiðistorgi.   Þetta var áður en númerakerfi var tekið upp.  Viðskiptavinir tróðust.  Aðallega ég.  Ruddist með frekju framfyrir aðra.  Var í tímahraki.  Ég komst fram fyrir virðulega konu.  Einhver orðskipti átti ég við afgreiðsludömuna.  Í kjölfar segir virðulega konan við mig:  "Afskaplega er gaman að heyra skagfirsku."  Ég sá þá að þetta var Vigdís.   Ég flutti úr Skagafirði til Reykjavíkur 16 ára.  Ég hélt að næstum þremur áratugum síðar væri ég búinn að tapa niður allri norðlensku.  En Vigdís er tungumálaséní umfram flesta aðra. 

Heyra má Vigdísi syngja með því að smella á HÉR 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Myndin er ekki af Bill Clinton og Monicu Lewinsky.  Jú,  reyndar af Bill. 

 

Ólíkt hafast þeir að

  Í Namibíu skemmtir fólk sér við leik og söng. 

Danir óttast áhrif Pútins í Færeyjum

  Danski forsætisráðherrann,  Mette Frederiksen,  er nú í Færeyjum.  Erindið er að vara Færeyinga við nánari kynnum af Pútin.  Ástæðan er sú að danskir fjölmiðlar hafa sagt frá þreifingum um fríverslunarsamning á milli Færeyinga og Rússa.  Rússar kaupa mikið af færeyskum sjávarafurðum.  

  Ótti danskra stjórnmálamanna við fríverslunarsamninginn snýr að því að þar með verði Pútin komninn inn í danska sambandsríkið.  Hann sé lúmskur, slægur og kænn.  Hætta sé á að Færeyingar verði háðir vaxandi útflutningi til Rússlands.  Rússar gætu misnotað þá stöðu.  Heppilegra væri að dönsku sambandsríkin þjappi sér betur saman og hafi nánara samráð um svona viðkvæm mál.

  Þetta er snúið þar sem Danir eru í Evrópusambandinu en Færeyingar og Grænlendingar ekki.  

    

Kvikmyndaumsögn

 - Titill:  Héraðið

 - Helstu leikarar:  Sigurður Sigurjónsson,  Arndís Hrönn Egilsdóttir,  Hannes Óli Ágústsson,  Edda Björg Eyjólfsdóttir...

 - Handrit og leikstjórn:  Grímur Hákonarson

 - Einkunn: **** (af 5)

  Þessi áhugaverða kvikmynd átti upphaflega að vera heimildamynd um Kaupfélag Skagfirðinga. Vegna hræðslu Skagfirðinga við að tjá sig um hið alltumlykjandi skagfirska efnahagssvæði reyndist ógjörningur að fá viðmælendur til að tjá sig fyrir framan myndavél.  Þar fyrir utan eru margir Kaupfélagssinnar af hugsjón.  Telja að ofríki Kaupfélagsins veiti mörgum vinnu og standi gegn því að peningar samfélagsins fari suður.  Kaupfélag Skagfirðinga stendur svo sterkt að lágvöruverslanir á borð við Bónus,  Krónuna og Nettó eiga ekki möguleika á að keppa við KS í Skagafirði  Skagfirðingar vilja fremur versla í dýrustu búð landsins,  Skagfirðingabúð Kaupfélagsins, en að peningur fyrir greiddar vörur fari úr héraðinu.

  Ég er fæddur og uppalinn Skagfirðingur.  Ég votta að margar senur myndarinnar eiga sér fyrirmynd í raunveruleikanum.  Jafnvel flestar.  Sumar samt í hliðstæðu.  Í myndinni er stofnað mjólkursamlag til höfuðs Kaupfélaginu.  Í raunveruleika stofnað pabbi minn og fleiri bændur sláturhús til höfuðs KS. 

  Kvikmyndin fer rólega af stað.  Eftir fæðingu kálfs og dauðsfall vörubílstjóra gerist myndin dramaatísk.  Hún er spennandi, áhrifarík og vekur til umhugsunar.  Flott í flesta staði.

  Arndís Hrönn er sannfærandi í hlutverki reiðu ekkjunnar.  Ég man ekki eftir að hafa séð þessa leikkonu áður.  Aðrir leikarar standa sig einnig með prýði.  Ekki síst Sigurður Sigurjónsson.  Hann túlkar Þórólf, nei ég meina Eyjólf kaupfélagsstjóra, af snilld.

  Gaman er að sjá hvað fjós eru orðin vélvædd og sjálfvirk.

  Ég mæli með því að fólk skreppi í bíó og kynnist skagfirska efnahagssvæðinu. 

Áhrifamáttur nafnsins

  Flestum þykir vænt um nafn sitt.  Það er stór hluti af persónuleikanum.  Sérstaklega ef það hefur tilvísun í Biblíuna, norræna goðafræði, Íslendingasögurnar eða nána ættingja.  Ég varð rígmontinn þegar afastrákur minn fékk nafnið Ýmir Jens.

  Þekkt sölutrix er að nefna nafn viðskiptavinarins.  Sölumaðurinn öðlast aukna viðskiptavild í hvert sinn er hann nefnir nafn viðskiptavinarins.

  Góður vinur minn endursegir ætíð samtöl sín við hina og þessa.  Hann bætir alltaf nafni sínu við frásögnina.  Lætur eins og allir viðmælendur hans ávarpi hann með orðunum " Óttar minn, ..." (ekki rétt nafn).  Sem engir gera. 

  Annar vinur minn talar alltaf um sig í 3ju persónu.  Hann er góður sögumaður.  Þegar hann segir frá samtölum við aðra þá nafngreinir hann sig.  Segir:  "Þá sagði Alfreð..."  (rangt nafn).

  Ég þekki opinberan embættismann.  Sá talar aldrei um sig öðruvísi en með því að vísa í titil sinn:  "Forstöðumaðurinn mælti með..." (rangur titill). 

  Þetta hefur eitthvað að gera við minnimáttarkennd; þörf til að upphefja sig. 

Lúxusvandamál Færeyinga

 

Skemmtilegt er að fylgjast með uppganginum í Færeyjum síðustu árin.  Íbúum fjölgar árlega um 3%.  Nú eru þeir að nálgast 52000.  Sífellt fækkar þeim sem flytja frá eyjunum.  Að sama skapi fjölgar þeim sem flytja aftur heim eftir búsetu erlendis.  

  Til viðbótar eru Færeyingar frjósamasta þjóð í Evrópu.  Að meðaltali eignast færeyskar konur 2,5 börn.  Íslenskar konur eignast aðeins 1,7 börn.  Það dugir ekki til að viðhalda stofninum.  Tíðni hjónaskilnaða í Færeyjum er sú lægsta í Evrópu.

  Ferðamönnum hefur fjölgað mjög að undanförnu.  Ríkissjóður fitnar sem aldrei fyrr.  Tekjur hans uxu um rúm 20% í fyrra.  Útsvarstekjur sveitarfélaga jukust um rúm 15%.  Fyrir bragðið geta bæði ríki og sveitarfélög kastað sér í allskonar framkvæmdir.  Fjöldi gangna eru í smíðum og enn fleiri fyrirhuguð.  Göng til Suðureyjar verða lengstu neðansávargöng í heimi.  Ekki er frágengið hvaðan þau liggja.  Kannski verða þau 26 kílómetrar.  Kannski styttri.  En samt þau lengstu.  

  Sífellt fjölgar fögum og námsbrautum á háskólastigi.  Æ færri þurfa að sækja framhaldsnám til útlanda.

  Útlánsvextir eru 1,7%.

  Uppsveiflan í Færeyjum veldur ýmsum lúxusvandamálum.  Til að mynda skorti á heimilislæknum, leikskólaplássum og húsnæði.  Hvort heldur sem er íbúðum til kaups eða leigu,  svo og hótelherbergjum.  Sem dæmi um skortinn þá er í byggingu blokk í Klakksvík.  Í henni eru 30 íbúðir.  350 sóttu um að fá að kaupa.  Skorturinn hefur þrýst upp húsnæðisverði og leigu. 

  Allt stendur þetta til bóta.  Hús af öllu tagi eru á byggingarstigi:  Skólahús,  hótel, íbúðahús,  iðnaðarhúsnæði,  landspítala, leikskóla og svo framvegis.  Þetta hefur leitt til skorts á vinnuafli í byggingaiðnaði.  Það er sótt til Austurevrópu.  Í fyrra var 525 Rúmenum veitt atvinnuleyfi í Færeyjum.

Stríðið harðnar

  Sumarið 2014 og 2015 stóðu hryðjuverkasamtökin Sea Sheperd fyrir stórtækri herferð gegn marsvínaveiðum Færeyinga.  500 SS-liðar dvöldu sumarlangt í Færeyjum.  Vöktuðu alla firði eyjanna og héldu blaðamannafundi með heimsfrægu fólki.  Þar af vakti blaðamannafundur kanadísku leikkonunnar Pamelu Anderson mesta athygli. 

  Herferð SS varð samtökunum til mikillar háðungar.  Þau náðu engum árangri í að trufla hvalveiðarnar.  Þess í stað gerðu Færeyingar ýmsar eigur þeirra upptækar,   svo sem spíttbáta, tölvur, myndavélar og myndbandsupptökugræjur.  Til viðbótar var fjöldi SS-liða sektaður sem einstaklingar og gerðir brottrækir úr Færeyjum til margra ára.  Hæstu sektir voru um hálf milljón kr.  Flestar voru þó um 100 þúsund kall. 

  Athyglin sem herferðin fékk í heimspressunni gerði ekki annað en framkalla bylgju ferðamanna til Færeyja.  Póstar SS-liða á samfélagsmiðlum lögðu sitt af mörkum.  Þeir rómuðu náttúrfegurð eyjanna,  vinalega framkomu heimamanna og sitthvað fleira sem kom þeim ánægjulega á óvart.  M.a. gott úrval af grænmeti og ávöxtum í versunum.

  Í fyrra reyndu SS að hefna harma.  Færeyska hljómsveitin Týr fór í hljómleikaferð um Bandaríkin.  SS blésu í lúðra.  Hvatti til sniðgöngu.  Forsprakki samtakanna,  Paul Watson,  hvatti til mótmælastöðu fyrir utan hljómleikastaðina.  Sjálfur mætti hann samviskusamlega í mótmælastöðuna.  Aldrei náðu aðrir mótmælendur 2ja stafa tölu.  Andófið gerði ekki annað en auglýsa hljómsveitina og hljómleikana.  Hvarvetna spilaði hljómsveitin fyrir fullu húsi.

  Núna er Týr á hljómleikaferð um Evrópu.  Með í för er hollenska hljómsveitin Heidevolk og ungverska hljómsveitin Dalriada.  SS hafa beitt sér af fílefldun krafti gegn hljómleikunum.  Hótað hljómleikahöldurum öllu illu.  Af 22 hljómleikastöðum hafa þrír lúffað.  Tveir í Frakklandi og einn í Hannover í Þýskalandi.  Þeir hafa ekki aflýst hljómleikunum heldur tekið Tý af þeim.   

  Í gær brá hljómsveitin á leik.  Laumaðist inn í hljómleikahöllina í Hannover og upp á svið.  Þar stilltu þeir sér upp í skyrtubolum með áletruninni "Týr ritskoðuð".  Að hálfri annarri mínutu liðinni yfirgáfu Týsarar staðinn. 

Haugalygi um Færeyjar

  Breska dagblaðið The Guardian sló á dögunum upp frétt af því að Færeyjar yrðu lokaðar erlendum ferðamönnum síðustu helgina í apríl.  Þetta er ekki alveg rétt.  Töluvert ýkt.  Hvorki leggst flug niður né að hótel loki.  Hinsvegar verða helstu ferðamannastaðir lokaðir túristum þessa helgi.  Ástæðan er sú að tímabært er að taka þá í gegn;  bæta merkingar,  laga gönguleiðir,  laga til eftir of mikinn átroðning og hreinsa eyjarnar af rusli,  svo sem plasti sem rekið hefur í land. 

  Fjöldi fjölmiðla endurbirti frétt The Guardian.  Þar á meðal Rúv og fjölmiðlar 365.  100 erlendum ferðamönnum er boðið að taka þátt í tiltektarátakinu.  Þeir fá frítt fæði og húsnæði en sjá sjálfir um ferðir til og frá eyjunum.  Þegar hafa 3500 manns sótt um þátttöku. 

  Í frétt The Guardian segir að 60 þúsund erlendir ferðamenn heimsæki Færeyjar árlega.  Bæði íslensku fjölmiðlarnir og þeir útlensku éta þetta upp eftir The Guardian.  Fréttin er haugalygi.  Í fyrra, 2018,  sóttu 120.000 erlendir ferðamenn Færeyjar.  Það er að segja tvöfalt fleiri en sagt er frá í fréttum.      

  Fjöldinn skiptir miklu máli fyrir eyþjóð sem telur 51 þúsund manns.  Mig grunar að The Guardian hafi sótt sína tölu í fjölda erlendra gesta á skemmtiferðaskipum.  Gleymst hafi að kanna hvað margir heimsækja Færeyjar í flugi.  

  Íslensku fjölmiðlarnir hefðu gert rétt í því að hringja í mig til að fá réttar upplýsingar.  En klúðruðu því.  Fyrir bragðið birtu þeir kolrangar upplýsingar.  

     

Samanburður á Kanada og Bandaríkjunum

  Áhugavert og gaman er að bera saman Kanada og Bandaríkin.  Margt er ólíkt með skyldum.  Löndin liggja saman.  Kanada deilir einungis landamærum með Bandaríkjunum.  Þau deila hinsvegar líka landamærum með Mexíkó.  Stöðugur vandræðagangur er við þau.  Kanadísku landamærin eru vandræðalaus.  

  Báðar þjóðirnar eru enskumælandi.  35 milljónir Bandaríkjamanna eru þó spænskumælandi.  Í Nýju-Mexíkó í Bandaríkjum kveða lög á um að spænska og enska séu jafn rétthá.  35% Kanadamanna er frönskumælandi.  Þar af tala 21% enga ensku. 

  Kanada er næst stærsta land heims að flatarmáli (á eftir Rússlandi).  Bandaríkin eru í 3ja sæti.  Kanada er smáþjóð í samanburði við Bandaríkin þegar kemur að íbúafjölda:  37 milljónir á móti 325 milljónum.

  Þjóðarréttur Bandaríkjamanna er skyndibiti af öllu tagi:  Pizza, hamborgari, kjúklingabitar og kleinuhringir.  Þjóðarréttur Kanada kallast poutine.  Uppistaða hans eru franskar kartöflur,  mjúkur skjannahvítur sósulegur ostur (ystingur) og þykk brún kjötsósa.  Með má vera smávegis grænmeti og smá kjöt.

  Svo skemmtilega vill til að kanadíski poutine-rétturinn er í bókstaflegri merkingu kenndur við Frakka, rétt eins og frönsku kartöflurnar sem hann byggir á. Sumir vilja  meina að franskar kartöflur séu upphaflega komnar frá Belgíu.  Rétt eins og belgískar vöfflur.  Þetta dettur ekki af himni ofan.

  Gjaldmiðill Bandaríkjanna og Kanada er dollar,  táknaður með $.  Bandaríski dollarinn er alþjóðleg mynt.  Ekki sá kanadíski.

  Í sunnanverðum Bandaríkjunum er veturinn hlýr og notalegur.  Veturinn í Kanada er svalur.

  Allir forsætisráðherrar Kanada eru og hafa verið bleiknefjar.  Bandaríkin hafa átt hvíta forseta, hörundsdökkan forseta og appelsínugulan forseta. 

Fátæklegt jólaskraut

  Gistiheimili sem ég dvaldi á í Toronto yfir jólin er staðsett í 2ja kílómetra fjarlægð frá miðborginni.  Engu að síður gat ég ekki þverfótað fyrir spennandi veitingastöðum og óspennandi verslunum af öllu tagi.  Ég tel mig lánsaman að hafa engan áhuga á verslunum - ef frá eru taldar matvöruverslanir sem selja vatn og dagblöð,  svo og búðir sem selja bjór.  

  Í Toronto er bjór seldur í the Beer Store.  Viðskiptavinurinn fær ekki að sjá neinn bjór þegar mætt er á svæðið.  Hann gengur að afgreiðsluborði og tilkynnir afgreiðslumanneskju hátt og skýrt hvaða bjór hann vill kaupa.  Afgreiðslumanneskjan bregður sér þá bak við luktar dyr.  Nokkru síðar birtist hún aftur með bjórkippur í gráum plastpoka. 

  Mér skilst að aðrar verslanir selji annarsvegar léttvín og hinsvegar sterkt vín.  Ég átti ekki erindi í þær.  Sannreyndi ekki dæmið.

  Í miðbæ Toronto var mikill og stórfenglegur jólamarkaður.  Yfirgengilegar jólaskreytingar í ýktasta stíl.  Þeim mun merkilegra er að þar fyrir utan fór lítið fyrir jólaskreytingum.  Á gistiheimilinu sem ég dvaldi á var í setustofu plastjólatré.  Um 1,5 metri á hæð.  Um 30 cm þar sem það var breiðast.  Ekkert skraut.   

  Á rölti mínu um nágrennið sá ég inn um glugga að sami stíll var í öðrum gistiheimilum og hótelum.  Óskreytt jólatré og engar aðrar jólaskreytingar.  Gengt gistiheimili mínu er vegleg verslunarmiðstöð (mall) með tilheyrandi matsölustöðum og verslunum.  Hvergi örlaði á jólaskreytingum.   

  Í Toronto máttu íbúar henda jólatrénu út á stétt 7. janúar.  Um leið máttu þeir henda út á stétt allskonar húsgögnum og tölvum.  Sorphirðan er til fyrirmyndar.