Íslenskt rapp í Færeyjum

  Á morgun,  annað kvöld (laugardaginn 30. nóvember),  verður heldur betur fjör í Þórshöfn,  höfuðborg Færeyja.  Þá verður blásið til stórhátíðar á skemmtistaðnum Sirkusi.  Hún hefst klukkan átta.  Um er að ræða matar og menningar pop-up (pop-up event).  Þar fer fremstur í flokki Erpur Eyvindarson.  Hann rappar á íslensku undir listamannsnafninu Blaz Roca (sló fyrst í gegn er hann sigraði Músíktilraunir sem Rottweilerhundur).  Jafnframt verður boðið upp á spennandi kóreskan götumat (street food).

  Einnig bregða á leik plötusnúðurinn DJ Moonshine, svo og færeysku skemmtikraftarnir Marius DC og Yo Mamas. 

  Um síðustu helgi bauð Erpur upp á hliðstæðan pakka í Nuuk,  höfuðborg Grænlands.  Honum verða gerð góð skil í sjónvarpsþættinum Landanum á RÚV núna á sunnudaginn.  Vonandi verður hátíðin í Færeyjum í Landanum um þar næstu helgi.  Sirkus er nefnilega flottur skemmtistaður (er alveg eins og Sirkus sem var á Klapparstíg í Reykjavík sællar minningar).  Þar er alltaf einstaklega góð stemmning sem Erpur á klárlega eftir að trompa.  

  Þetta er ekki í fyrsta skipti sem hann á samskipti við nágranna okkar.  Á fyrri hluta aldarinnar gerði hann út rappsveitina Hæstu hendina með dönskum tónlistarmönnum (já,  ég veit að hendin er röng fallbeyging,  "slangur" úr pókerspili).  Á dúndurgóðri plötu hljómsveitarinnar frá 2004 eru m.a. gestarapparar frá Færeyjum og Grænlandi.

  

    

Hvers lenskir voru / eru Bítilarnir?

 

  Einhverra hluta vegna er lífseig slúðursaga um að breski Bítillinn Ringo Starr sé af færeysku bergi brotinn.  Þetta hefur aldrei verið staðfest.  Þó hafa verið færð ágæt rök fyrir þessu.  Samt án bitastæðrar innistæðu.  Bestu rökin eru að margir Færeyingar líkjast Ringo (samt enginn eins og smíðakennari á Eiðum).  Ég bæti við þeim rökum að margir Færeyingar spila á trommur og syngja.  

  Hérlendis er oftar talað um bresku Bítlana en ensku Bítlana.  Sem er réttmætt.  Bítlarnir voru / eru nefnilega meiri Bretar en Englendingar.  Vissulega allir fæddir og uppaldir í ensku iðnaðar- og hafnaborginni Liverpool. 

  Oft hefur verið bent á hvað Bítlarnir voru samstíga á flestum sviðum.  Þeir voru um margt eins og eineggja fjórburar.  Þeir höfðu sama smekki fyrir flestu.  Ekki aðeins í tónlist sem þeir framþróuðu gróflega.  Líka varðandi smekk á kvikmyndum,  mat,  stjórnmálum og áhugaleysi á fótbolta (sem er stóra málið í Liverpool).  Fyrst greiddu þeir hár niður enni.  Svo síkkaði hárið og var skipt í miðju.  Um svipað leyti hættu þeir að raka sig. 

  Allir Bítlarnir voru / eru af írskum ættum.  Þar af voru Paul og John meiri Írar en Englendingar.  Eftirnafn Pauls,  McCartney,  ber það með sér.  Paul og John skiptu sér af ískum stjórnmálum í lögunum "Give Ireland Back to the Irish",  "Sunday Bloody Sunday" og "Luck of the Irish". Á Írlandi og Englandi eru málefni Írlands og Englands verukega stórt dæmi.  Paul og John fóru inn á meiriháttar sprengjusvæði mneð því að skipta sér af írska vandamálinu.    

  Um aldamótin spilaði ég á hljómleikum í Skotlandi.  Hitti þar danskan náunga sem sækir allskonar ráðstefnur víða um heim.  Hann sagði mér að Íslendingar og Írar eigi það sameiginlegt að segja sögur.  Spjall við aðra snúist um spurningu og stutt svar.  Írar og Íslendingar skiptast á sögum.  Einkenni seinni ferils Bítla er írska söguhefðin. 

  Allir Bítlanrir nema Ringo áttu ættir að rekja til Weils.  Allir Bítlarnir nema John voru af skoskum ættum.  Paul hefur sterkar taugar til Skotlands.  Hann hefur búið þar í hálfa öld og alið sín mörgu börn þar upp.  Jafnframt hefur hann vitnað til skoskrar tónlistar,  svo sem í laginu "Mull of Kintyre".  

   

Ólíkt hafast þeir að

  Í Namibíu skemmtir fólk sér við leik og söng. 

Bráðskemmtileg bók

 

  Út var að koma bókin "Hann hefur engu gleymt... nema textunum!"  Undirtitillinn er "Gamansögur úr íslenska tónlistarheiminum".  Höfundur er Guðjón Ingi Eiríksson.  Undirtitillinn lýsir bókinni.  Gamansögunum fylgja áhugaverðir fróðleiksmolar um tónlistarmenn og heilmikil sagnfræði.

  Sögurnar eru fjölbreyttar og skemmtilegar.  Spanna marga áratugi og ná til margra músíkstíla. Örfá dæmi:

  "Hljómsveitin Upplyfting á sér langa sögu og merka og hafa margir velt því fyrir sér hvernig best væri að þýða nafn hennar,  ef hún ákvæði nú að herja á útlönd.  Hinir sömu hafa væntanlega allir komist að sömu niðurstöðunni,  nefnilega... Viagra!

  Karlakórinn Fóstbræður fór í söngferð til Algeirsborgar í Alsír fyrir margt löngu síðan.  Þegar kórinn kom aftur heim varð Bjarna Benediktssyni,  þáverandi forsætisráðherra, að orði:  "Þá er Tyrkjaránsins hefnt!"

  Nokkrum árum eftir að Megas hafði búið á Siglufirði,  eins og fyrr greinir,  hélt hann tónleika þar.  Opnunarorð hans voru:  "Mér er sagt að ég hafi einhvern tímann búið hérna." 

 

 

Bráðskemmtilegt "Laugardagskvöld með Matta".

  Ég var að hlusta á skemmtilegan útvarpsþátt,  "Laugardagskvöld með Matta",  á Rás 2.  Gestur þáttarins var Logi Einarsson,  formaður Samfylkingarinnar og Skriðjökull.  Hann kynnti fyrir hlustendum uppáhaldslögi sín.  Þar rataði hver gullmolinn á fætur öðrum.  Gaman var á að hlýða.  Líka vegna þess að fróðleiksmolar flutu með. 

  Snemma í þættinum upplýsti Logi undanbragðalaust að hans uppáhald sé bítillinn Paul McCartney.  "Minn maður," sagði hann.  Ekki vissi hann af hverju.  Hinsvegar þykir honum vænt um að dóttir hans hefur erft aðdáun á Paul.  Svo spilaði Logi uppáhaldslag sitt með Paul.  Það var "Come Together",  opnulag plötunnar "Abbey Road".

  Er lagi lauk gerði Matti athugasemd.  Hann sagði:  "Þetta er Lennon-legt lag en Paul á það, eða hvað?"   Logi svaraði:  "Ég veit það ekki.  Ég hef aldrei kafað það djúpt í þetta."

  Hið rétta er að lagið er samið og sungið af John.  Höfundareinkenni Johns eru sterk.  Bæði í söng og blúsaðri laglinu.

  Í frekara spjalli um "Abbey Road" upplýsti Logi að John og Paul hafi átt óvenju fá lög á plötunni.  Hún væri eiginlega plata George Harrisons.  Hann eigi þessi fínu lög eins og "Here Comes the Sun" og "Strawberry Fields". 

  Hið rétta er að Lennon-McCartney eiga 14 af 17 lögum plötunnar.  Ringo á 1 og George 2.  Vissulega eru lög George virkilega góð og að mati mínu og Lennons bestu lög plötunnar.  Logi nefndi réttilega "Here Comes the Sun" en hitt lag George á plötunni er "Something".  Ekki "Strawberry Fields".  Það er Lennon-lag sem kom einungis út á smáskífu en löngu síðar á geisladiski með "Sgt. Peppers...".  

  Tekið skal fram að með þessum pósti er ég ekki að reyna að gera lítið úr stjórnmálamanninum Loga Einarssyni.  Stjórnmálamenn þurfa ekki að vera með sögu Bítlanna á hreinu.  Sú hljómsveit starfaði stutt.  Plötuupptökur hennar spönnuðu aðeins 6 ár,  1963-1969.  Þeim mun merkilegra og skemmtilegra er að fólk sé að hlusta á Bítlana 2019.  Hvað varð um allar hinar hljómsveitirnar sem tröllriðu markaðnum á sama tíma og Bítlarnir: Love,  Iron Butterfly,  Crazy World of Arthur Brown,  Soft Machine,  Them,  Strawbs...?

      

Stórtíðindi af breskri plötusölu

  Þær eru óvæntar sviptingarnar í plötusölu í Bretlsndi þessa dagana.  Og þó.  Einhverjir voru búnir að spá því að mögulega gæti þessi staða komið upp.  Formlegt heiti breska plötusölulistans er Official Album Chart Top 100.  Hann mælir plötusölu í öllu formi,  hvort heldur sem er vinyl,  geisladiskar, niðurhal eða streymi.

  Þetta eru söluhæstu plöturnar í dag:

1.   Abbey Road með Bítlunum

2.   Wy Me Why Not með Liam Gallagher

3.   Divinlely Uninspired To A Hellish Extent með Levis Capaldi

  Aldrei áður hefur hálfrar aldar gömul plata snúið aftur á vinsældalistann og endurheimt 1. sætið.  Þetta er met.  Á sínum tíma var platan í 13 vikur á listanum.

  Í 28. sæti er Bítlaplatan 1.  Hún hefur verið á listanum í 230 vikur.   Þar af hæst í 1. sæti.

  Í 69. sæti er Bítlaplatan Sgt Peppers Lonely Hearts Club Band.  Hún hefur verið á listanum í 274 vikur.  Þar af hæst í 1. sæti.

  Í 72. sæti er Bítlasafnplatan 1967-1970.  Hún hefur verið í 41 viku á listanum.  Þar af hæst í 4. sæti.

  Í 94. sæti er Bítlaplatan Hvíta albúmið.  Hún hefur verið í 37 vikur á listanum.  Þar af hæst í 1. sæti.

 

Bítlalögin sem unga fólkið hlustar á

  Síðasta platan sem Bítlarnir hljóðrituðu var "Abbey Road".  Hún kom út undir lok september 1969.   Þess vegna er hún hálfrar aldar gömul.  Meiriháttar plata.  Hún hefur elst vel.  Hún gæti hafa komið út í ár án þess að hljóma gamaldags.  

  Svo merkilegt sem það er þá hlustar ungt fólk í dag á Bítlana.  Bæði börn og unglingar.  Í minni fjölskyldu og í mínum vinahópi eru Bítlarnir í hávegum hjá fjölda barna og unglinga.  Lokaritgerð frænku minnar í útskrift úr framhaldsskóla var um Bítlana.  Mjög góð ritgerð.  Fyrir nokkrum árum hitti ég 14 ára dóttur vinafólks mín.  Hún var svo fróð um Bítlana að ég hafði ekki roð við henni um smáatriði tengd Bítlatónlist.  Tel ég mig þó vera nokkuð fróðan um Bítlana.   

  Spilanir á músíkveitunni Spotify staðfesta að þetta sama má segja um börn og unglinga út um allan heim.  

  Þessi Bítlalög eru mest spiluð af börnum og unglingum upp að 18 ára aldri.

1.  Here Comes The Sun

2.  Let It Be

3.  Hey Jude

4.  Come together

5.  Twist And Shout

Þessi lög eru mest spiluð af aldurshópnum 18 - 24 ára:

1.  I Want To Hold Your Hand

2.  Here Comes The Sun

3.  Come Together

4.  Penny Lane

5.  You Never Give Me Your Money 

   

Plötuumsögn

 

 - Titill: Punch

 - Flytjandi: GG blús

 - Einkunn: ****1/2 (af 5)

  GG blús er dúett skipaður Guðmundunum Jónssyni og Gunnlaugssyni.  Sá fyrrnefndi spilar á gítar og er einn lunknasti smellasmiður landsins; þekktastur fyrir störf sín með Sálinni, Pelican, Vestanáttinni, Nykri og Kikki.  Hinn síðarnefndi er best kunnur fyrir trommuleik með Kentári, X-izt og Sixties.  Báðir voru í Jötunuxum.  Báðir eru ágætir söngvarar og raddir þeirra liggja vel saman. 

  Töluverða færni og útsjónasemi þarf til að gítar/trommur dúó hljómi sannfærandi; að hlustandinn sakni ekki drynjandi bassalínu.  Hljómsveitum eins og White Stripes, Black Keys og dauðapönksveitinni Gyllinæð hefur tekist þetta. Líka GG blús - og það með glæsibrag!  

  GG blús spilar kraftmikinn og harðan rokk-blús.  Platan er bærilega fjölbreytt.  Sum laganna eru mýkt með rólegum kafla.  Hluti af söng í sumum lögum er keyrður í gegnum "effekt" sem lætur hann hljóma í humátt að gjallarhorni.  Sjö af tíu lögum plötunnar eru frumsamin.  Öll af Guðmundi Jónssyni.  Þar af þrjú samin með nafna hans.  Í hinu KK-lega "Lost and Found" er Mike Pollock meðhöfundur nafnanna og gestasöngvari.  Aðkomulögin eru "Money" eftir Roger Waters, "Cradle" eftir Rory Gallagher og "Spoonful" eftir Willie Dixon, best þekkt í flutningi Howlin´ Wolf.  

  Flutningur GG blús á "Money" er ólíkur frumútgáfunni með Pink Floyd.  Framan af er ekki auðheyrt hvaða lag um ræðir.  Sigurður Sigurðsson - iðulega kenndur við Kentár - skreytir lagið listavel með munnhörpublæstri.  Hið sama gerir Jens Hansson með saxófónspili í "Spoonful".  Blessunarlega er platan laus við hefðbundin rokk- og blúsgítarsóló, ef frá er talið progað titillag.  Í því er sitthvað sem kallar Audioslave upp í hugann.  Rétt eins og í "Touching the Void".    

 Yrkisefnið er töluvert blúsað.  Sungið er um allskonar krísur og deilt á misskiptingu auðs og fégræðgi.  Allt á ensku.  Sýna má því umburðarlyndi vegna útlendu laganna.

  Hljómur á plötunni er sérdeilis hreinn og góður.  Eiginlega er allt við plötuna afskaplega vel heppnað.  Það á einnig við um umslagshönnun Ólafar Erlu Einarsdóttur. 

  Skemmtileg og flott plata!

Bítlalögin sem John Lennon hataði

".  .

  Bítillinn John Lennon var óvenju opinskár og hreinskiptinn.  Hann sagði undanbragðalaust skoðun sína á öllu og öllum.  Hann var gagnrýninn á sjálfan sig ekki síður en aðra.  Ekki síst lög sín.  Hann hafði óbeit á mörgum lögum Bítlanna - þó hann hafi sætt sig við að þau væru gefin út á sínum tíma vegna þrýstings frá útgefandanum, EMI.  Bítlarnir voru samningsbundnir honum til að senda frá sér tvær plötur á ári og einhverjar smáskífur.  Til að uppfylla samninginn leyfðu Bítlarnir lögum að fljóta með sem voru uppfyllingarefni - að þeirra mati.

  Að sögn gítarleikarans George Harrison litu þeir Ringo og Paul alltaf á John sem leiðtoga hljómsveitarinnar - þrátt fyrir að stjórnsami og ofvirki bassaleikari Paul McCartney hafi að mörgu leyti stýrt Bítlunum síðustu árin eftir að umboðsmaðurinn Brian Epstein dó.   

  Paul sýndi George og trommuleikaranum Ringo ofríki þegar þar var komið sögu.  En bar lotningarfulla virðingu fyrir John.  Stofnaði ekki til ágreings við hann.  Þeir skiptust á tillögum og ábendingum um sitthvað sem mátti betur fara.  Báðir tóku því vel og fagnandi.  Þeir voru fóstbræður. 

  Þó komu upp nokkur dæmi þar sem Paul mótmælti John.  Fyrst var það þegar John dúkkaði upp með lagið "She said, she said" á plötunni Revolver.  Paul þótti það vera óboðleg djöflasýra.  John fagnaði því viðhorfi vegna þess að hann ætlaði laginu einmitt að túlka sýrutripp.  Í stað þess að rífast um lagið stormaði Paul úr hljóverinu og lét ekki ná á sér við hljóðritun þess.  Lagið var hljóðritað án hans.  George spilaði bassalínuna í hans stað.  Síðar tók Paul lagið í sátt og sagði það vera flott.  

  Í annað sinn lagðist Paul - ásamt George og Ringo - gegn furðulagi Johns "Revolution #9".  En John fékk sínu fram.  Lagið kom út á "Hvíta albúminu".  Hann var sá sem réði.  Samt þannig að hann umbar öll þau lög Pauls sem honum þóttu léleg.

  Eftirtalin Bítlalög hafði John óbeit á.  Fyrir aftan eru rökin fyrir því og tilvitnanir í hann. 

1   It´s Only Love (á plötunni Help) - "Einn af söngvum mínum sem ég hata.  Glataður texti."

2   Yes it Is (smáskífa 1965) - "Þarna reyndi ég að endurtaka leikinn með lagið This Boy.  En mistókst.

3   Run For Your Life (á Rubber Soul).  - "Uppfyllingarlag.  Enn eitt sem mér líkaði aldrei.  George hefur hinsvegar alltaf haldið upp á þetta lag."

4   And Your Bird Can Sing (á Revolver).  - "Enn ein hörmung.  Enn eitt uppfyllingarlagið."

5   When I m Sixty-Four (á Sgt. Peppers...) - "Afalag Pauls.  Ég gæti aldrei hugsað mér að semja svona lag." 

6   Glass Onion (á Hvíta albúminu) - "Þetta er ég að semja uppfyllingarlag"

7   Lovely Rita (á Sgt. Peppers...) - "Ég kæri mig ekki um að semja lag um fólk á þennan hátt."

8   I ll Get You (á 4ra laga smáskífu 1963) - "Við Paul sömdum þetta saman en lagið var ekki að gera sig."

9   Hey Bulldog (á smáskífu 1967) - "Góð hljómgæði á merkingarlausu lagi."

10  Good Morning, Good Morning (á Sgt. Peppers...) - "Einskonar bull en samt falleg orð.  Uppfyllingarlag."

11  Hello, Goodbye - John var mjög ósáttur þegar EMI gaf þetta lag út á smáskífu.  Honum þótti það ekki þess virði.

12  Lady Madonna (á smáskífu 1968) - "Gott píanóspil sem nær þó aldrei flugi."

13  Ob-La-Di Ob-La-Da (á Hvíta albúminu) - Paul vildi ólmur að þetta lag yrði gefið út á smáskífu.  John tók það ekki í mál.   

14  Maxwells Silver Hammer (á Abbey Road) - John leiddist þetta lag svo mikið að hann harðneitaði að taka þátt í hljóðritn þess.  Engu að síður sagði hann það vera ágætt fyrir hljómsveitina að hafa svona léttmeti með í bland.  Þannig næðu plöturnar til fleiri.     

15  Martha My Dear (á Hvíta albúminu) - John leiddist þetta lag.  Samt ekki meira en svo að hann spilar á bassa í því.

16  Rocky Racoon (á Hvíta albúminu) - "Vandræðalegt!"

17  Birtday (á Hvíta albúminu) - "Drasl!"

18  Cry Baby Cry (á Hvíta albúminu) - "Rusl!"

19  Sun King (á Abbey Road) - "Sorp!"

20  Mean Mr. Mustard (á Abbey Road) - "Óþverri sem ég samdi í Indlandsdvölinni."

21  Dig a Pony (á Let it be) - "Enn ein vitleysan.  Ég var í orðaleik og þetta er bókstaflega rugl."

22  Let It Be (á Let it be) - "Þetta lag hefur ekkert með Bítlana að gera.  Ég skil ekki hvað Paul var að pæla með þessu lagi."  

  Rétt er að taka fram að John skipti oft um skoðun á flestum hlutum.  Líka á Bítlalögum.  Til að mynda er til upptaka þar sem hann hrósar Let It Be sem glæsilegu lagi.  Þetta fór dálítið eftir dagsforminu;  hvernig lá á honum hverju sinni.   

   

Hvað ef John og Paul hefðu aldrei kynnst?

  1956 var litla enska hafnarborgin Liverpool "slömm".  Margir Englendingar neituðu að viðurkenna Liverpool sem hluta af Englandi.  Þetta ár bankaði 14 ára gutti,  Paul McCartney, hjá 16 ára bæjarvillingnum John Lennon.  Bauð sig fram sem gítarleikara, söngvara og lagahöfund í hljómsveit Johns,  The Querrymen.  Þarna varð til öflugasta tvíeyki sögunnar. Frábært söngvapar,  hugmyndaríkir flytjendur og djarfir tilraunakenndir útsetjarar sem toguðu og teygðu tónlist lengra og víðar en áður þekktist.

  The Querrymen breyttust í The Beatles.  Á íslensku alltaf kallaðir Bítlarnir.  Bítlarnir frá Liverpool rúlluðu heimsbyggðinni upp eins og strimlagardínu.  Allt í einu urðu Liverpool og England ráðandi forysta í dægurlagamarkaði heimsins. 

  Pabbi Johns,  Freddie Lennon,  var söngvari,  söngvaskáld og banjoleikari.  Mamma Johns var líka banjoleikari og píanóleikari.  John ólst ekki upp hjá þeim en erfði frá þeim tónlistarhæfileika.  Þegar plötufyrirtækið EMI gerði útgáfusamnning við Bítlana var það munnhörpuleikur Johns sem heillaði upptökustjórann,  George Martin, umfram annað. 

  Pabbi Pauls lagði hart að honum að fara í markvisst tónlistarnám.  Rökin voru:  "Annars endar þú eins og ég;  að spila sem láglaunamaður á pöbbum."  En Paul valdi að læra sjálfur að spila á gítar og píanó. 

  Foreldrar George Harrison eru sagðir hafa verið góðir söngvarar.  Mamma hans er skráð meðhöfundur "Piggies" á Hvíta albúminu.

  Ringó Starr ólst upp á tónlistarheimili.  Þar var allt fullt af hljóðfærum af öllu tagi.  Hann hélt sig við trommur en getur gutlað á píanó og gítar.

  Synir allra Bítlanna hafa haslað sér völl sem tónlistarmenn.  Zak Starkey,  sonur trommuleikarans Ringos,  hefur vegnað vel sem trommuleikari The Who og Oasis.  Eldri sonur Johns,  Julian,  kom bratt inn á markað 1984 með laufléttu alltof ofunnu reggí-lagi um pabba sinn,  "Too Late for goodbyes".  Þetta var á skjön við vinnubrögð Johns sem gengu út á hráleika.  Síðan hefur hvorki gengið né rekið hjá Julian - fremur en hjá öðrum sonum Bítlanna að Zak undanskildum.  Vegna frægðar Bítlanna hafa synir þeirra forskot á aðra í tónlistarheimi.  Þrátt fyrir að þeir séu alveg frambærilegir tónlistarmenn þá vantar upp á að tónlist þeirra að heilli nógu marga til að skila lögum þeirra og plötum inn á vinsældalista. 

  Niðurstaðan er sú að ef John og Paul hefðu ekki kynnst þá hefðu þeir ekki náð árangri út fyrir Liverpool-slömmið.  Lykillinn að yfirburðum þeirra á tónlistarsviðinu lá í samstarfi þeirra.  Hvernig þeir mögnuðu upp hæfileika hvors annars.

  John var spurður út í samanburð á Bítlunum og The Rolling Stones.  Hann svarði eitthvað á þá leið að Rollingarnir væru betri tæknilega.  Þeir væru skólaðir.  Bítlarnir væru amatörar.  Sjálflærðir leikmenn.  En spjöruðu sig.  Svo bætti hann við:  Þegar heildarútgáfa á flutningi á Bítlalögum er borin saman við flutning annarra þá hallar ekki á Bítlana.