Ljúf plata

  Undanfarna daga hefur platan Songbird rúllað í spilaranum hjá mér.  Á henni syngur Helga Fanney.  Faðir hennar,  Tómas Malmberg,  spilar snyrtilega undir ýmist á píanó eða kassagítar.  Hann er jafnframt höfundur gullfallegs lokalags plötunnar,  Þú lífs míns ljós.  Textinn er eftir Ruth Reginalds Moore.  Hin 9 lögin eru kunnar og sívinsælar ballöður.  Allar nema ein engilsaxneskar.  Lagavalið hefur kosti og galla.  Kostirnir eru meðal annars þeir að lögin eru góð.  Hlustandinn þekkir lögin strax við fyrstu spilun og kann væntanlega vel við þau flest. 

  Gallinn er sá helstur að þau hafa verið sungin af mörgum bestu poppsöngvurum heims.  Söngvarinn er í þeirri stöðu að vera borinn saman við þá.  Það er ekki auðvelt hlutskipti.  Helga Fanney sleppur nokkuð vel út úr samanburðinum.  Meðal annars vegna þess að söngur hennar er einlægur, tilgerðarlaus og blæbrigðaríkur.  Söngröddin er hljómfögur og raddbeiting ágæt. 

  Flutningurinn er skemmtilega hrár,  hljóðritaður í einni töku.  Gaman hefði verið að heyra íslenska texta sem til eru við sum lögin.  Til að mynda Imagine eftir John Lennon (Að hugsa sér kallast þýðing Þórarins Eldjárn),  Arms of an angel eftir Söru Mclachian  (Umvafin englum í þýðingu Valgeirs Skagfjörð) og Hallelujah eftir Leonard Cohen (íslenskur texti eftir Jóhönnu F. Karlsdóttur, líka eftir Ragnar Geir Brynjólfsson og eftir Val Gunnarsson,  svo og Stefán Gíslason).

  Af öðrum lögum er vert að nefna Make you feel my love eftir Bob Dylan og When I think of angels eftir KK. 

  Helga Fanney er aðeins 14 ára í sumum lögunum en hljómar ekki eins og barn.  Hún er eitthvað eldri í öðrum lögum.  Ég giska á 16 - 17 ára.  Aldursmunurinn heyrist ekki.

  Songbird er notaleg plata.     

 

Bestu trommuleikarar sögunnar

  Kanadíska tímaritið Drumeo hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir bestu trommuleikara allra tíma.  Þeim er raðað í sæti.   Eflaust geta verið skiptar skoðanir um sætaröðina.  En tæplega um þá sem eru á listanum.

  Svona listi er ekki heilagur sannleikur.  Til að mynda einblínir hann á engilsaxneska trommuleikara.  Þetta er fyrst og fremst skemmtilegur samkvæmisleikur.  Í leiðinni vekur hann athygli á trommuleikurum sem áhugasamir eiga mögulega eftir að kynna sér.  Þessir raðast í efstu sætin:

1  Buddy Rich

  Hann er þekktur fyrir kraft, orku, ótrúlegan hraða, fullkomna tækni og ýmsar brellur.  Auk þess að vera hljómsveitarstjóri eigin hljómsveitar þá spilaði hann með bandarískum samlöndum sínum,  svo sem Louis Armstrong, Ellu Fitzgerald,  Charlie Parker, Frank Sinatra, Count Basie,  Harry James og mörgum fleiri.    

2  Neil Peart

Kanadískur trommari prog-hljómsveitarinnar Rush.  Trommusóló hans voru jafnan hápunktur á hljómleikum tríósins. 

3  John Bonham

Enskur trommuleikari Led Zeppelin.  Besti rokktrommuleikarinn.  Hann var þó undir miklum áhrifum frá djasstrommuleikurum á borð við Buddy Rich, Max Roach og Elvin Jones.  Aðalsmerki hans var tilfinningahiti,  "grúv" og hraður bassatrommusláttur með einu fótstigi.

4  Vinnie Colaiuta

Bandarískt kameljón.  Hóf feril með Frank Zappa.  Hefur síðan spilað með svo ólíkum tónlistarmönnum sem Noruh Jones,  Megadeath,  Sting,  Steely Dan,  Bill Evans,  Ray Charles,  Chick Corea,  Joni Mitchelle og mörgum fleiri. 

5  Tony Williams

Bandaríkjamaður sem vakti 17 ára gamall athygli í hljómsveit Miles Davis.  Hann spilaði af tilraunagleði og var einn af frumkvöðlum í að bræða saman tónlistarstíla.  Auk þess að halda úti eigin tríói þá spilaði hann með Sonny Rollins,  Herbie Hancock,  Ron Carter,  Stanley Clarke,  Chet Baker,  Winton Marsalis og Eric Dolphy.

6  Steve Gadd

Bandarískur djassisti.  Hefur spilað með Chick Corea,  Jaco Pastorius,  Steely Dan,  Steve Khan,  Paul Simon,  Paul McCartney,  Frank Sinatra og Weather Report.

7  Ringo Starr

Breskur Bítill.  Hann spilaði ólíkt því sem áður þekktist.  Hann hlóð einstaklega vel undir tónlistina og gerði hana þannig að sterku vörumerki.

8  Billy Cobham

Fæddur í Panama en flutti á barnsaldri til Bandaríkjanna.  Á stóran þátt í mótun nútíma trommuleiks.  Var frumkvöðull í að nota af árásargjörnum krafti tvær bassatrommur og spila bræðing (fusion). 

9  Max Roach

Bandarískur djassisti.  Spilaði meðal annars með Dizzy Gillespie.  Miles Davis,  Sonny Rollins,  Duke Ellington,  Chet Baker,  Clifford Brown og Charlie Parker.

10 Stewart Copeland

Fæddur í Bandaríkjunum en fjölskyldan flutti til Mið-Austurlanda þegar hann var aðeins nokkurra mánaða.  12 ára hóf hann trommunám í Englandi.  Hann er þekktur fyrir reggískotinn trommuleik með breska tríóinu The Police. 

Af ofantöldum trommurum eru á lífi aðeins Vinnie Colaiuta,  Steve Gadd,  Ringo Starr,  Billy Cobham og Stewart Copeland. 

Þegar Harrison hrekkti Phil Collins

 

  Ýmsir tónlistarmenn líta á Phil Collins sem fígúru.  Eða hafa að öðru leyti lítið álit á persónunni.  Til að mynda Liam Callagher.  Bítlarnir Paul McCartney, Ringo Starr og George Harrison líka.  

  1970 fékk sá síðastnefndi Phil til að spila á bongótrommur í laginu "Art of dying" fyrir plötuna flottu "All things must pass".  Hann var þá í hljómsveitinni Flaming Youth.  Þetta var nokkru fyrir daga Brand X og Genesis. 

  Þegar platan kom út var bongótrommuleikur Phils fjarri góðu gamni.  Það var áfall fyrir unga manninn sem dýrkaði Bítlana og hafði stúderað trommuleik Ringos út í hörgul.  Hann kunni ekki við að leita skýringar fyrr en mörgum árum síðar.  Þá var hann orðinn frægur og kominn með sjálfstraust til þess.

  George brá á leik.  Hann var alltaf stríðinn og hrekkjóttur.  Hann fékk Ray Cooder til að koma í hljóðver og spila afar illa og klaufalega á bongótrommur undir lagið.  Svo skemmtilega vildi til að í lok upphaflegu hljóðritunarinnar á laginu heyrist George kalla:  "Phil,  við hljóðritum þetta aftur og nú án bongótrommuleiks."  

  Þessa upptöku með lélega bongóleiknum spilaði George fyrir Phil.  Honum var verulega brugðið; miður sín yfir því hvað bongótrommuleikur "hans" var ömurlegur.  Einnig við að heyra George í raun reka hann.  

  Phil sá sem George ávarpaði í upptökunni var ekki Collins heldur upptökustjórinn, Phil Spector.   Mörgum árum síðar sagði George kauða frá hrekknum.  Þungu fargi var af honum létt. 

Heilsuátak Stónsara

  Óregluiðnaðurinn hefur átt um sárt að binda síðustu árin.  Þetta byrjaði með því að gítarleikari The Rolling Stones,  Keith Richards,  hætti á gamals aldri að nota eiturlyf.  Áður var hann stórtækur neytandi þeirra í hálfa öld.  Hann hélt sig ekki við eitthvert eitt eiturlyfið heldur hellti þeim öllum í sig sem hann komst yfir.

  Keith gafst upp á dópinu vegna þess að honum þótti eiturlyfin sem eru í boði í dag vera léleg.  Útþynnt drasl.

  Þessu næst fékk whisky-iðnaðurinn kjaftshögg er hann hætti að þamba daglegan skammt. Hann hætti að drekka áfengi,  að eigin sögn.  Hefur síðan aðeins drukkið hvítvín og bjór.  Nú er það sígarettuiðnaðurinn sem fær höggið.  Í október hætti hann að reykja búðarsígarettur.  Segist vera hættur að nenna því.  Ekki hefur komið fram hvort eða hvað hann reykir í staðinn.  

  Í fréttum er haldið fram að hann hafi reykt 19 pakka á dag.  Það stenst ekki skoðun.  Mestu strompar ná ekki að reykja nema 4 eða 5 pakka á dag.  Hver sem rétt tala er þá finnur sígarettuiðnaðurinn fyrir heilsuátaki Keiths.  Hann segir að mun auðveldara hafa verið að leggja heróínneyslu á hilluna en retturnar.   

 

Ódýrt flug til Kína

 

  Það er margt um að vera í Kína þessa dagana.  Nú er lag að skella sér þangað - áður en landið verður of vestrænt.  Reyndar er gott fyrir íbúa landsins að það verði vestrænt.  Hinsvegar er ekkert gaman fyrir vestræna ferðamenn í Kína að rölta á milli McDonalds og Burger King.  Það geta þeir gert heima hjá sér.  Nema á Íslandi.  Íslendingar taka þorramat framyfir.

  Seint á síðustu öld hélt breska hljómsveitin Wham! hljómleika í Kína.  Skömmu síðar fylgdu Stuðmenn í kjölfarið - undir dulnefninu Strax.  Þetta voru fyrstu kynni Kínverja af vestrænni poppmúsík.  

  Til gamans má geta að nokkru áður komst kínverskur barnakór yfir lag eftir Gísla Helgason.  Barnakórinn fór með lagið inn á Topp 10 kínverska vinsældalistann.  Svo illa vildi til að á þeim tímapunkti höfðu Kínverjar ekki gengið til liðs við alþjóðleg höfundarréttarsamtök.  Annars væri Gísli auðmaður.  Aðeins munaði örfáum árum.

  Í dag tröllríður vestræn dægurmúsík Kína.  Rapp, teknó, píkupopp,  alt-rokk og bara nefndu það. 

  Svo skemmtilega vill til að um þessar mundir er verð á flugi til og frá Kína í lágmarki.  Hægt er að skjótast þangað í menningarreisu fyrir aðeins 88 þúsund kall (flug fram og til baka) og gæða sér á djúpsteiktum rottum. 

Hvaða Bítlar voru nánastir?

 

  Svarið við spurningunni er ekki augljóst í fljótu bragði.  Bítlarnir voru allir afar nánir lengst af.  Þeir voru bestu vinir hvers annars.  Hnífur gekk ekki á milli þeirra.  Þeir heldu hópinn í frítímum;  héngu saman öllum tímum.  Á hljómleikaferðum - eftir að þeir slógu í gegn - fengu þeir sitthvert hótelherbergið en söfnuðust alltaf saman í eitthvert eitt herbergið.  Þar var mikið grínast og mikið hlegið. 

  1957 hélt þáverandi hljómsveit Johns Lennons,  The Quarrymen,  hljómleika í Liverpool.  Hann var 16 ára.  Paul McCartney var nýorðinn 15 ára.  Hann heilsaði upp á John og spilaði fyrir hann nokkur lög.  John hreifst af og bauð honum í hljómsveitina.

  Þeir smullu saman;  urðu samloka.  Hófu þegar að semja saman lög og texta.  Þeir vörðu öllum tímum saman.  Ýmist við að semja eða til að hlusta á plötur.  Þeir voru mestu aðdáendur og fyrirmynd hvors annars.   Áreiðanlega taldi Paul þá vera nánasta.  Sennilega John líka.

  Áður en Paul gekk í The Quarrymen var besti vinur hans George Harrison.  Hann var ári yngri og í sama skóla.  Paul suðaði í John um að fá George í hljómsveitina.  Lengi vel án árangurs.  George fékk þó að djamma af og til með.  Þeir John kynntust,  urðu miklir mátar og hann var fullráðinn í hljómsveitina vorið 1958.

  Innkoma Pauls og George kallaði á mannabreytingar.  1962 gekk Ringo Starr í hljómsveitina.  Þá hét hún The Beatles. 

  Ringo yfirgaf vinsælustu þáverandi hljómsveit Liverpool er hann gekk til liðs við Bítlana.  Þetta var áður en þeir urðu þekktir og vinsælir.  Ringó elskaði að umgangast þá og þeir elskuðu glaðværð hans, húmor og trommuleik.

  Af Bítlunum áttu John og Paul mest saman að sælda.  Þeir sömdu og sungu söngvana,  útsettu tónlistina og réðu ferðinni.  Paul er stjórnsamur, ofvirkur og óþolinmóður.  Það pirraði George og Ringo er á leið og stjórnsemi Pauls óx.  Hann vildi semja gítarsóló George og átti til að spila sjálfur á trommurnar.  1968 gekk Ringo á fund Johns og tilkynnti uppsögn.  Hann upplifði sig utanveltu.  Það tók John tvær vikur að dekstra hann aftur í bandið.  

  Vinátta getur birst í örfínum smáatriðum.  Á myndum standa Bítlarnir jafnan þétt saman.  Iðulega snertast þeir með höndunum.  Þeir eru svo miklir og nánir vinir að þeir gefa hver öðrum ekki persónulegt rými.  Persónulega rýmið nær aðeins yfir hljómsveitina í heild.  Algengast er að John og George séu hlið við hlið.  Svo sem undantekningar þar á.  En við bætist að þegar Bítlarnir ferðuðust þá sátu John og George alltaf saman,  hvort sem var í flugvél, lest eða bíl.  Er Bítlarnir gistu í 2ja manna hótelherbergjum þá deildu John og George alltaf saman herbergi.  Eftir að Bítlarnir hættu voru John og George í mestum samskiptum.  Meðal annars spilaði George á plötu Lennons Imagine.  Hann lýsti yfir löngun til að þeir John myndu stofna nýja hljómsveit og svo framvegis.

Dauðateygjur sekkjapípunnar

  Hljóðfærið sekkjapípa á sér langa og flókna sögu.  Hún nær aftur um aldir.  Í dag er hún einskonar þjóðarhljóðfæri Skota.  Skotar eru um hálf sjötta milljón.  Aðeins sex þúsund þeirra kann að spila á sekkjapípu.  Þeim fækkar hratt.  Svo hratt að reiknað hefur verið út að eftir örfáa áratugi heyri sekkjapípan sögunni til.  Til að viðhalda þekkingu á sekkjapípuspili þurfi 350 þúsund manns að kunna á hljóðfærið og kenna komandi kynslóðum á það.  

  Skotar geta tekið Grænlendinga sér til fyrirmyndar.  Fyrir nokkrum áratugum kunni aðeins einn Grænlendingur grænlenska trommudansinn.  Hann var sendur þvers og kruss um Grænland til að endurvekja trommudansinn.  Með einstaklega góðum árangri.  Áhugi grænlenskra barna var til staðar.  Í dag blómstrar grænlenski trommudansinn.   

Gleðilegar vetrarsólstöður, jól og áramót!

  Kannski fæ ég kökusneið;

komin eru jólin!

  Nú er allt á niðurleið

nema blessuð sólin.

  Heims um ból höldumn við jól;

heiðingjar, kristnir og Tjallar.

  Uppi á stól stendur í kjól

stuttklipptur prestur og trallar.

Sýnishorn úr bráðfyndinni bók

  Bókin heitir "Hann hefur engu gleymt ... nema textunum!"  Gamansögur úr íslenska tónlistarheiminum.  Guðjón Ingi Eiríksson safnaði sögunum saman úr ýmsum áttum og skráði.  Þær eru eins fjölbreyttar og þær eru margar.  Í formála segir meðal annars:  "Farið er yfir holt og hæðir og beygjur teknar - sumar ansi krappar - með óteljandi hliðarsporum yfir drullupytti og aðrar vegleysur." 

  Hér eru dæmi:

  Eftir að hljómsveitin Upplyfting hafði verið að spila á dansleik í Miðgarði fór Kristján Björn Snorrason,  harmóníkuleikari hennar,  út baka til og sá þar ungan sveitapilt,  sem greinilega hafði skemmt sér fullvel þá um nóttina, liggja á grúfu úti undir vegg.

  "Hvern andskotann ertu að gera þarna?"  spurði Kristján Björn. 

  Eitthvað lífsmark var greinilega með pilti sem svaraði þvoglumæltur: 

  "Ég er að rannsaka íslenskan jarðveg."

  *

  Skúli Ágústsson,  bóndi í Auðholti og Birtingaholti,  en lengst af verslunarstjóri hjá Sláturfélagi Suðurlands í Reykjavík,  var góður bassi og söng lengi með Karlakór Reykjavíkur.  

  Á efri árum Skúla fékk hann eitt sinn boð á árshátíð kórsins.  Hann var þá hættur í kórnum og svaraði boðinu með eftirfarandi vísu:  

Ég held ég láti hófið bíða,

mér hentar ekki þvílíkt rall.

Hættur að drekka, dansa og ríða.

Hvern djöfulinn á ég að gera á ball? 

*

  Magnús Þór Sigmundsson söng:

  "Eru álfar kannski menn?"

  Eitthvað var um að þetta tæki breytingum og yrði:

  "Eru álfar danskir menn?"

*

  Óskar Pétursson var gestur á hljómleikum Þuríðar Sigurðardóttur og fór að vanda á kostum.  Þau spjölluðu og grínuðust heilmikið á milli laga og meðal annars kom Jesú Kristur til tals.  Þá sagði Óskar:

  "Ég skil ekkert í mönnum að kalla það kraftaverk þegar hann breytti vatni í vín, hérna á sínum tíma.  Heima í Skagafirði kallast þetta nú bara að brugga landa!"

Elífðarunglingar

 

  Flestir fagna því að eldast;  að vaxa upp úr galgopalegu útliti ungrar manneskju.  Öðlast þess í stað útlit virðulegs eldri borgara. 

  Gríðarlega gaman er að fylgjast með jafnöldrum eldast og þroskast.  Fyrir mig - fæddan um miðjan sjötta áratuginn -  hefur verið góð skemmtun að fylgjast með guttunum í The Rolling Stones komast til manns.  Þeir voru vart af unglingsaldri er þeir fylgdu í fótspor Bítlanna við að leggja undir sig heiminn. Ég var 8 ára eða svo.

  Rollingarnir þóttu ljótir,  klæmnir og ruddalegir.  Bítlarnir voru krútt.  Paul þeirra sætastur.  George heillandi dulrænn. Ringo fyndið ofurkrútt.  Lennon bráðgáfaður og leiftrandi fyndinn. 

  Núna,  55 árum eftir að Bítlarnir og The Rolling Stones rúlluðu upp vinsældalistum heims, er forvitnilegt að skoða hvernig strákarnir hafa elst. 

  The Rolling Stones og Bítlarnir fylgdust að í gríðarlega mikilli eiturlyfjaneyslu og áfengisdrykkju.  Liðsmenn The Rolling Stones náðu ásjónu virðulegra eldri manna á undan Bítlunum.  Samt eru þeir yngri en Bítlarnir.  Þar af er Ronnie Wood (sjá mynd efst til vinstri) 5 árum yngri en elstu Bítlar og 7 árum yngri en Harrison.   

  Myndin hér fyrir neðan af Harrison er gölluð.  Hún er 18 ára gömul (hann dó 2001). 

  Ringo og Paul er ótrúlega unglegir. Myndin af Lennon er keyrð í gegnum forrit sem uppfærir hana til samræmis við aldur (hann var myrtur 1980).