Furðulegur matur

  Ég hef nokkrum sinnum sótt Svíþjóð heim.  Reyndar aðeins Stokkhólm.  Skemmtileg borg.  Góðar plötubúðir.  Góður matur.  Víkur þá sögu að sænsku búðinni Ikea í Garðabæ.  Henni er stýrt af röggsemi og útjónarsemi af Skagfirðingi.  Fyrir bragðið er veitingastaður Ikea í Garðabæ sá vinsælasti í heiminum.  Meðal snjallra trompa er að bjóða upp á fjölbreytta rétti mánaðarins.  Jafnan eitthvað gott, ódýrt og spennandi. 

  Í þessum mánuði er boðið upp á furðulegan sænskan rétt,  kartöflubollur,  svokallaðar kroppkakor.  Mér virtist sem þær samanstandi af hveiti og kartöflum.  Kannski smá salti. Inni í hverri bollu er smávegis af svínakjöti.  Þær eru löðrandi í bræddu smjöri og rjómaskvettu.  Títuberjasulta bjargar því sem bjarga má.  Þetta er furðulegur matur.  Allir fyrri tilboðsréttir Ikea hafa bragðast betur.  Undarlegt að Svíar sæki í þennan rétt.  Kannski er hann hollur.

  Samt.  Það er alltaf gaman að prófa framandi mat.          

 

Andúð Lennons á Mick Jagger

  Á sjöunda áratugnum var Bítlunum og The Rolling Stones stillt upp sem harðvítugum keppinautum.  Aðdáendur þeirra skipuðu sér í fylkingar.  Þær tókust á um það hvor hljómsveitin væri betri.  Ekki aðeins í orðaskaki.  Líka með hnúum og hnefum.  

  Raunveruleikinn var sá að á milli hljómsveitanna ríkti mikill vinskapur.  Bítlarnir redduðu Stóns plötusamningi.  Bítlarnir sömdu lag fyrir aðra smáskífu Stóns - eftir að fyrsta smáskífan náði ekki inn á breska Topp 20 vinsældalistann.  Bítlalagið kom Stóns í 12. sæti vinsældalistans.  Þar með stimplaði Stóns sig inn.  1. janúar 1964 hóf vinsældalistaþátturinn Top of the Pops göngu sína í BBC  sjónvarpinu.  Opnulag hans var þetta lag.

  Bítlarnir kenndu Stónsurum að semja lög.  Bítlarnir aðstoðuðu Stóns með raddanir.  Stónsarar komu líka við sögu í nokkrum lögum Bítlanna. 

  Hljómsveitirnar höfðu samvinnu um útgáfudag laga og platna.  Þegar önnur þeirra átti lag eða plötu í 1. sæti vinsældalista hinkraði hin með útgáfu á sínu efni uns 1. sætið var laust.

  Af og til átti söngvari Stóns,  Mick Jagger,  til að skerpa á ímyndinni um að hljómsveitirnar væru harðvítugir keppinautar.  Í fjölmiðlaviðtölum laumaði hann góðlátlegri smá hæðni í garð Bítlanna.  Kannski olli það því að í spjalli við bandaríska tímaritið Rolling Stones opinberaði bítillinn John Lennon óvænt andúð sína á Mick Jagger.  Þetta var 1971.  

  Meðal þess sem Lennon sagði var að Mick Jagger væri brandari.  Hann hæddist að "hommalegri" sviðsframkomu hans.  Gaf lítið fyrir leikarahæfileika hans.  Hann hélt því fram að Jagger hefði alltaf verið afbrýðisamur út í Bítlana.  Hann hafi hermt eftir öllu sem Bítlarnir gerðu.

  Lennon sagðist þó alltaf hafa borið virðingu fyrir Stóns.  Hljómsveitin hafi hinsvegar aldrei verið í sama klassa og Bítlarnir.  Nokkrum árum síðar hélt Lennon því fram,  líka í spjalli við Rolling Stones,  að Jagger hafi alltaf verið viðkvæmur vegna yfirburða Bítlanna á öllum sviðum.  Hann hafi aldrei komist yfir það. 

  Rétt er að taka fram að á þessum tíma,  í upphafi áttunda áratugarins,  var Lennon pirraður og hafði horn í síðu margra.  Hann söng níðvísu um Paul McCartney.  Hann skrifaði opið níðbréf til tónlistarmannsins og upptökustjórans Todd Rundgren.  Hann söng gegn breska hernum á Írlandi.  Hann beitti sér gegn forseta Bandaríkjanna,  Nixon.  Á milli þeirra tveggja varð hatrammt stríð.

   Hér fyrir neðan er myndband með blúshljómsveit Lennons,  Dirty Mac.  Bassaleikarinn er Stónsarinn Keith Richards.  Í upphafi þess gefur Lennon Mick Jagger leifar af mat.  Sumir túlka það sem dæmi um lúmskt uppátæki hans til að niðurlægja Jagger.  Ég hef efasemdir um það.  Lennon var alltaf opinskár og talaði ekki undir rós.    

  

Haugalygi um Færeyjar

  Breska dagblaðið The Guardian sló á dögunum upp frétt af því að Færeyjar yrðu lokaðar erlendum ferðamönnum síðustu helgina í apríl.  Þetta er ekki alveg rétt.  Töluvert ýkt.  Hvorki leggst flug niður né að hótel loki.  Hinsvegar verða helstu ferðamannastaðir lokaðir túristum þessa helgi.  Ástæðan er sú að tímabært er að taka þá í gegn;  bæta merkingar,  laga gönguleiðir,  laga til eftir of mikinn átroðning og hreinsa eyjarnar af rusli,  svo sem plasti sem rekið hefur í land. 

  Fjöldi fjölmiðla endurbirti frétt The Guardian.  Þar á meðal Rúv og fjölmiðlar 365.  100 erlendum ferðamönnum er boðið að taka þátt í tiltektarátakinu.  Þeir fá frítt fæði og húsnæði en sjá sjálfir um ferðir til og frá eyjunum.  Þegar hafa 3500 manns sótt um þátttöku. 

  Í frétt The Guardian segir að 60 þúsund erlendir ferðamenn heimsæki Færeyjar árlega.  Bæði íslensku fjölmiðlarnir og þeir útlensku éta þetta upp eftir The Guardian.  Fréttin er haugalygi.  Í fyrra, 2018,  sóttu 120.000 erlendir ferðamenn Færeyjar.  Það er að segja tvöfalt fleiri en sagt er frá í fréttum.      

  Fjöldinn skiptir miklu máli fyrir eyþjóð sem telur 51 þúsund manns.  Mig grunar að The Guardian hafi sótt sína tölu í fjölda erlendra gesta á skemmtiferðaskipum.  Gleymst hafi að kanna hvað margir heimsækja Færeyjar í flugi.  

  Íslensku fjölmiðlarnir hefðu gert rétt í því að hringja í mig til að fá réttar upplýsingar.  En klúðruðu því.  Fyrir bragðið birtu þeir kolrangar upplýsingar.  

     

Saga the Clash

 

   7. febrúar var alþjóða CLASH-dagurinn haldinn hátíðlegur um allan heim (sjá síðustu bloggfærslu).  Ekkert lát er á hróðri þessarar merku ensku pönksveit.  28. febrúar rekja Spotify og breska sjónvarpið BBC í sameiningu sögu Clash. 

  The Clash leiddi og mótaði bresku pönkbylgjuna - ásamt Sex Pistols - 1976/1977.  Fyrsta smáskífulag Clash,  White Riot (útgefið snemma árs 1977),  varð einskonar þjóðsöngur pönkbylgjunnar.  Fjöldi pönksveita krákaði lagið (cover song).  Jómfrúar Lp-plata the Clash (útgefin vorið 1977) varð fyrirmynd nýrra pönksveita um allan heim.  Meðal annars innleiddi hún reggí í pönksenuna.

 Næsta plata the Clash,  Give ´Em Enough Rope,  vakti undrun.  Hún var meira hard rokk en pönk.  Eða pönkkryddað hard rokk.  

  3ja plata the Clash,  London Calling,  vakti ennþá meiri undrun.  Fátt var um pönk en þeim mun meira af allskonar:  Allt frá djassi til calypso.  Eftir þetta hætti the Clash að koma á óvart.  Þessi hljómsveit spilaði hvað sem var.  Þess vegna allt frá pjúra poppi til sýrðasta avant-garde. 

  Eftir að hljómsveitin leystist upp í leiðindum 1986 var henni ítrekað boðið gull og grænir skógar fyrir að koma fram á hinum ýmsu rokkhátíðum.  Stjarnfræðilega háar upphæðir.  Liðsmenn höfðu bein í nefinu til að hafna öllum gylliboðum.  Hljómsveitin snérist aldrei um peninga.  Það var hennar gæfa.  Það er ein af stóru ástæðunum fyrir því að hún er þetta stöðugt vaxandi stórveldi í rokksögunni.  

  Ég skrifa um Clash í fortíð vegna þess að fyrirliðinn,  Joe Strummer,  er fallinn frá.  Hann var forsöngvarinn, gítarleikari og söngvahöfundur.  Fráfall hans hefur dregið úr líkum á endurkomu Clash.  

 

 

Samanburður á Kanada og Bandaríkjunum

  Áhugavert og gaman er að bera saman Kanada og Bandaríkin.  Margt er ólíkt með skyldum.  Löndin liggja saman.  Kanada deilir einungis landamærum með Bandaríkjunum.  Þau deila hinsvegar líka landamærum með Mexíkó.  Stöðugur vandræðagangur er við þau.  Kanadísku landamærin eru vandræðalaus.  

  Báðar þjóðirnar eru enskumælandi.  35 milljónir Bandaríkjamanna eru þó spænskumælandi.  Í Nýju-Mexíkó í Bandaríkjum kveða lög á um að spænska og enska séu jafn rétthá.  35% Kanadamanna er frönskumælandi.  Þar af tala 21% enga ensku. 

  Kanada er næst stærsta land heims að flatarmáli (á eftir Rússlandi).  Bandaríkin eru í 3ja sæti.  Kanada er smáþjóð í samanburði við Bandaríkin þegar kemur að íbúafjölda:  37 milljónir á móti 325 milljónum.

  Þjóðarréttur Bandaríkjamanna er skyndibiti af öllu tagi:  Pizza, hamborgari, kjúklingabitar og kleinuhringir.  Þjóðarréttur Kanada kallast poutine.  Uppistaða hans eru franskar kartöflur,  mjúkur skjannahvítur sósulegur ostur (ystingur) og þykk brún kjötsósa.  Með má vera smávegis grænmeti og smá kjöt.

  Svo skemmtilega vill til að kanadíski poutine-rétturinn er í bókstaflegri merkingu kenndur við Frakka, rétt eins og frönsku kartöflurnar sem hann byggir á. Sumir vilja  meina að franskar kartöflur séu upphaflega komnar frá Belgíu.  Rétt eins og belgískar vöfflur.  Þetta dettur ekki af himni ofan.

  Gjaldmiðill Bandaríkjanna og Kanada er dollar,  táknaður með $.  Bandaríski dollarinn er alþjóðleg mynt.  Ekki sá kanadíski.

  Í sunnanverðum Bandaríkjunum er veturinn hlýr og notalegur.  Veturinn í Kanada er svalur.

  Allir forsætisráðherrar Kanada eru og hafa verið bleiknefjar.  Bandaríkin hafa átt hvíta forseta, hörundsdökkan forseta og appelsínugulan forseta. 

Smásaga um ungt fólk

  Hann hafði aldrei farið á dansleik áður.  Frá 16 ára aldri hafði hann þó nokkrum sinnum farið á hljómleika.  En nú var hann mættur á dansleik.  Hann var rétt svo búinn að koma sér fyrir við barinn er að honum vék sér gullfalleg dama.  Hún spurði hvort að hann væri til í dans.  Hann var til í það.  Tók samt fram að hann hefði aldrei dansað.  Hún blés á það:  "Ekki málið.  Við reynum bara að samhæfa einhvern takt."  Það gekk áfallalaust fyrir sig.  Hann var nokkuð sáttur við frammistöðu sína.   Hafði reyndar ekki samanburð.

  Að dansi loknum spurði hún:  "Ertu til í panta einhverja spennandi kokteila á meðan ég skrepp á salerni?"  Hann var til í það.  Hún yrði að velja.  Hann þekkti enga kokteila.  Hún stakk upp á því að hann léti barþjóninn velja.  Hann tók vel í það.

  Eftir nokkra framandi og bragðgóða kokteila lá beinast við að þau færu saman heim til hans.  Þar fækkuðu þau fötum þegar í stað.  Er hún skreið undir sængina til hans hvíslaði hún:  "Nú er komið að fjármálunum.  Semjum um greiðsluna."  Honum dauðbrá.  Varð afar vandræðalegur.  Hikstandi og stamandi stundi hann upp með erfiðismunum:  "Fjármál eru ekki mín sterkasta hlið.  Púff!  Ég þekki ekki taxtann.  Ég hef aldrei lent í þessari stöðu.  Segjum bara að þú borgir mér tíuþúsundkall og málið er dautt."

 

 

Álit ferðamanns

  Oft er gaman að heyra eða lesa hvernig útlendir ferðamenn upplifa Ísland.  Á netmiðlinum quora.com spyr ung kona frá Singapore í fyrirsögn:  "Hve dýrt er Ísland?"  Hún svarar sér:  "Stutta svarið er mjög."

  Hún fór í 8 daga hringferð um Ísland.  Kíkti á Vestfirði í leiðinni.  Hún var í 5 manna hópi sem tók jeppa á leigu.  Leigan var 134.200 kall.  Hún hvetur aðra túrhesta á Íslandi til að ferðast saman í hópi til að halda kostnaði niðri.  Jafnframt hvetur hún til þess að keypt sé bílatrygging.  Framrúðan í bílnum sprakk vegna steinkasts.

  Bensínkostnaður var 48.800 kr.  Á veitingastöðum kostar aðalréttur um 3660 kr. Á móti vegur að bensínsjoppur selja heitt ruslfæði á borð við pylsur, hamborgara og franskar.  Kostnaður er á bilinu 976 til 1220 kall.  Mín athugasemd:  Hið rétta er að pylsa kostar víðast á bilinu 400 - 450 kall. Kannski þarf 2 pylsur til að teljast vera máltíð?

  Daman bendir á að hægt að kaupa samlokur í Bónus-verslunum.  Sumar álíka verslanir selji líka heitan mat.  Sennilega er hún að vísa til Krónunnar sem selur heitan kjúkling, sviðakjamma og þurusteik.

  Gistikostnaður hverja nótt á mann var 9760 kall á mann. Notið greiðslukort,  segir hún.  Íslenskar krónur eru verðlausar utan Íslands.    

  Niðurstaða hennar:  Já, Ísland er dýrt.  En hverrar krónu virði!  

        

  

   

Fátæklegt jólaskraut

  Gistiheimili sem ég dvaldi á í Toronto yfir jólin er staðsett í 2ja kílómetra fjarlægð frá miðborginni.  Engu að síður gat ég ekki þverfótað fyrir spennandi veitingastöðum og óspennandi verslunum af öllu tagi.  Ég tel mig lánsaman að hafa engan áhuga á verslunum - ef frá eru taldar matvöruverslanir sem selja vatn og dagblöð,  svo og búðir sem selja bjór.  

  Í Toronto er bjór seldur í the Beer Store.  Viðskiptavinurinn fær ekki að sjá neinn bjór þegar mætt er á svæðið.  Hann gengur að afgreiðsluborði og tilkynnir afgreiðslumanneskju hátt og skýrt hvaða bjór hann vill kaupa.  Afgreiðslumanneskjan bregður sér þá bak við luktar dyr.  Nokkru síðar birtist hún aftur með bjórkippur í gráum plastpoka. 

  Mér skilst að aðrar verslanir selji annarsvegar léttvín og hinsvegar sterkt vín.  Ég átti ekki erindi í þær.  Sannreyndi ekki dæmið.

  Í miðbæ Toronto var mikill og stórfenglegur jólamarkaður.  Yfirgengilegar jólaskreytingar í ýktasta stíl.  Þeim mun merkilegra er að þar fyrir utan fór lítið fyrir jólaskreytingum.  Á gistiheimilinu sem ég dvaldi á var í setustofu plastjólatré.  Um 1,5 metri á hæð.  Um 30 cm þar sem það var breiðast.  Ekkert skraut.   

  Á rölti mínu um nágrennið sá ég inn um glugga að sami stíll var í öðrum gistiheimilum og hótelum.  Óskreytt jólatré og engar aðrar jólaskreytingar.  Gengt gistiheimili mínu er vegleg verslunarmiðstöð (mall) með tilheyrandi matsölustöðum og verslunum.  Hvergi örlaði á jólaskreytingum.   

  Í Toronto máttu íbúar henda jólatrénu út á stétt 7. janúar.  Um leið máttu þeir henda út á stétt allskonar húsgögnum og tölvum.  Sorphirðan er til fyrirmyndar.

Frétta- og fróðleiksþyrstir Kanadabúar

  Í Toronto er gefið út alvörugefið dagblað sem heitir Toronto Star.  Prentútgáfan selst í 319 þúsund eintökum að meðaltali.  Á laugardögum hoppar salan upp í 420 þús.  Merkilega góð sala í 6 milljón manna borg.  Að vísu reikna ég með að sala blaðsins nái út fyrir staðbundna borgina.  Þannig er það í Bandaríkjunum.  Dagblöð eins og New York Times og Washington Post eru seld víða um Bandaríkin.  Jafnvel utan Bandaríkjanna.  Til að mynda hefur verið hægt að kaupa þau í íslenskum ritfangaverslunum.

  Íbúar Bandaríkjanna eru 326 milljónir.  3ja fjölmennasta þjóð heims.  Til samanburðar er Kanada smáþjóð.  Íbúar 37 milljónir.  Þeim mun athyglisverðara er að söluhæsta bandaríska dagblaðið,  USA Today, selst "aðeins" í 957 þúsund eintökum.  

  Annað söluhæsta bandaríska dagblaðið,  New York Times,  selst í 572 þúsund eintökum aðra daga en sunnudaga.  Þá er salan 1,088 millj. 

  Söluhæsta dagblað Kanada heitir The Globe and Mail.  Salan á því er 337 þúsund eintök að meðaltali.  Þar af er laugardagsblaðið í 355 eintökum.  Rösklega fimmtungur kanadísku þjóðarinnar talar frönsku að móðurmáli.  Munar mestu um að í 8 milljón manna kanadíska fylkinu Quebec er franska ráðandi.  Dagblöð með frönskum texta seljast eins og heitar lummur.  Le Journal de Montreol selst í 233 þúsund eintökum að meðaltali.  Á laugardögum er salan 242 þús. 

  Eflaust segja sölutölur á kanadískum og bandarískum dagblöðum heilmikið um þjóðirnar.  Rétt er þó að undirstrika að hér er lagt út af prentmiðlum.  Öll dagblöðin eru einnig á netinu.  Þar eru þau seld í áskrift.  Einnig fá netsíður þeirra heimsóknir frá öðrum.  Útreikningar eru snúnir.  Talað er um þumalputtareglu:  Fyrir vestan haf megi margfalda heimsóknir á netsíður daglaða með 2,5 á prentað upplag til að fá út heildarneyslu dagblaðsins.. 

  Þetta er samt flóknara.  Við getum borið saman visir.is og mbl.is.  Þessar síður fá álíka mörg innlit.  Munurinn er sá að ýmist efni á mbl.is er aðeins aðgengilegt áskrifendum.  Þar fyrir utan er mikill munur á útbreiðslu prentmiðlanna.  Fréttablaðið nær til meira en tvöfalt fleiri en Morgunblaðið.

   Pappírsbrot kanadísku dagblaðanna er þannig að þau eru álíka breið og íslensk dagblöð.  En um þriðjungi hærri.  Efnisval er aðgreint í lausum "kálfum".  Það er þægilegt.  Þá er hægt að byrja á því að henda kálfunum "Sport" og "Business".   

 

Gleðilegt nýtt ár!

  Ég var í útlandinu.  Eins og jafnan áður þá fagna ég sigri ljóssins yfir myrkrinu í útlöndum.  Að þessu sinni hélt ég upp á hátíð ljóss og friðar í Toronto í Kanada.  Toronto er alvöru stórborg,  sú fjórða fjölmennasta í Norður-Ameríku.  Telur 6 milljónir íbúa.  Nokkuð vænn hópur.  Íbúar Kanada eru 37 milljónir.

  Toronto er friðsamasta og öruggasta borg í Ameríku.  Sem er merkilegt vegna þess að hún liggur upp við New York.  Þar kalla menn ekki allt ömmu sína þegar kemur að glæpatíðni.

  Þetta var mín fyrsta heimsókn til Kanada.  Ég hafði ekki gert mér grein fyrir því hvað bresk áhrif eru mikil þarna.  Munar þar einhverju um að æðsti þjóðhöfðingi Kanada er breska drottningin.  Mynd af henni "prýðir" 20 dollara seðilinn.  Fleiri Breta má finna á öðrum dollaraseðlum.  

  26 desember er stór dagur í Bretlandi.  Hann heitir "Boxing Day".  Þá ganga Bretar af göflunum.  Breskar verslanir losa sig við afgangslager;  kýla niður verð til að geta byrjað með hreint borð á nýju ári.  Viðskiptavinir slást um girnilegustu kaup.  Þaðan dregur dagurinn nafn sitt.  

  Í Kanada heitir 26. desember líka "Boxing Day".  Í Toronto er hamagangurinn ekki eins svakalegur og í Bretlandi.  Í og með vegna þess að fjöldi kanadískra verslana auglýsir og eru merktar stórum stöfum "Boxing Week".  Lagerhreinsunin varir til og með 1. janúar.

 Margir veitingastaðir bjóða upp á enskan morgunverð.  Það er svo sem ekki bundið við Kanada.  Hérlendis og víða erlendis má finna veitingastaði sem bjóða upp á enskan morgunverð.  En það er bresk stemmning að snæða í Kanada enskan morgunverð og fletta í leiðinni dagblaðinu Toronto Sun.  Það er ómerkilegt dagblað sem tekur mið af ennþá ómerkilegra dagblaði,  breska The Sun.  Þetta eru óvönduð falsfrétta slúðurblöð.  Kanadíska Sun reynir pínulítið að fela stælinguna á breska Sun.  Breska Sun er þekkt fyrir "blaðsíðu 3".  Þar er ljósmynd og kynning á léttklæddum stelpum.  Oft bara á G-streng einum fata.  Í Toronto Sun er léttklædda stelpan kynnt í öftustu opnu.     

  Meira og mjög áhugavert varðandi kanadísk dagblöð í bloggi helgarinnar.