Íslenskt rapp í Færeyjum

  Á morgun,  annað kvöld (laugardaginn 30. nóvember),  verður heldur betur fjör í Þórshöfn,  höfuðborg Færeyja.  Þá verður blásið til stórhátíðar á skemmtistaðnum Sirkusi.  Hún hefst klukkan átta.  Um er að ræða matar og menningar pop-up (pop-up event).  Þar fer fremstur í flokki Erpur Eyvindarson.  Hann rappar á íslensku undir listamannsnafninu Blaz Roca (sló fyrst í gegn er hann sigraði Músíktilraunir sem Rottweilerhundur).  Jafnframt verður boðið upp á spennandi kóreskan götumat (street food).

  Einnig bregða á leik plötusnúðurinn DJ Moonshine, svo og færeysku skemmtikraftarnir Marius DC og Yo Mamas. 

  Um síðustu helgi bauð Erpur upp á hliðstæðan pakka í Nuuk,  höfuðborg Grænlands.  Honum verða gerð góð skil í sjónvarpsþættinum Landanum á RÚV núna á sunnudaginn.  Vonandi verður hátíðin í Færeyjum í Landanum um þar næstu helgi.  Sirkus er nefnilega flottur skemmtistaður (er alveg eins og Sirkus sem var á Klapparstíg í Reykjavík sællar minningar).  Þar er alltaf einstaklega góð stemmning sem Erpur á klárlega eftir að trompa.  

  Þetta er ekki í fyrsta skipti sem hann á samskipti við nágranna okkar.  Á fyrri hluta aldarinnar gerði hann út rappsveitina Hæstu hendina með dönskum tónlistarmönnum (já,  ég veit að hendin er röng fallbeyging,  "slangur" úr pókerspili).  Á dúndurgóðri plötu hljómsveitarinnar frá 2004 eru m.a. gestarapparar frá Færeyjum og Grænlandi.

  

    

Dularfullt í Ikea

  Ég átti erindi í Ikea.  Eða réttara sagt gerði ég mér upp erindi þangað.  Ég átti leið um Hafnarfjörð og fékk þá snilldar hugmynd í kollinn að koma við í Ikea og kíkja á veitingastaðinn á annarri hæð.  Ég tek fram og undirstrika að ég hef engin tengsl við Ikea.  Kann hinsvegar vel við verð og vöruúrval fyrirtækisins.

  Eftir að hafa keypt veitingar settist ég sæll og glaður niður við borð.  Á næsta borði var diskur með ósnertum hangiskanka,  meðlæti og óopnaðri Sprite-flösku.  Enginn sat við borðið.  

  Fyrst datt mér í hug að eigandi máltíðarinnar væri að sækja sér bréfaþurrku eða eitthvað annað.  En ekkert bólaði á honum.  Ekki þær 20 mínútur sem ég dvaldi á staðnum.  Þetta er skrýtið.  Ég velti fyrir mér möguleikum:  Hvort að viðkomandi hafi verið geimvera sem var geisluð upp áður en máltíðin var snædd.  Eða hvort að minnisglöp (Alzheimer) hafi komið við sögu.  Þriðji möguleikinn er að útlendur ferðamaður hafi keypt matinn.  Tilgangurinn hafi ekki verið að borða hann heldur taka ljósmynd af honum til að pósta á Fésbók;  sýna vinum og vandamönnum hvernig séríslensk máltíð lítur út.  Hlutverk gosdrykksins hafi þá verið það eitt að sýna stærðarhlutföll. Eða hvað?

   

Hótel Jórvík

  Á tíunda áratug síðustu aldar átti ég erindi til Þórshafnar á Langanesi.  Var með skrautskriftarnámskeið þar.  Gisti á Hótel Jórvík.  Hótelstýran var hölt öldruð kona.  Hún var hálf heyrnarlaus.  Lá því hátt rómur.  Auk mín dvöldu á hótelinu flugmaður og dúettinn Súkkat. 

  Ég kom mér fyrir í hótelinu síðdegis á föstudegi; hafði herbergisdyrnar opnar.  Ég heyrði að hótelsíminn hringdi.  Kerla svaraði.  Viðmælandinn var auðheyranlega að bjóðast til að hjálpa til.  Hótelstýran hrópaði í tólið:  "Ég slepp létt frá kvöldmatnum.  Ég er bara með nýja kalla sem komu í dag.  Hinir fóru í morgun.  Ég get þess vegna hitað upp afganginn af karríkjötinu frá því á mánudaginn og nýju kallarnir fatta ekki neitt!"

  Um kvöldið var karríkjötsréttur í matinn. 

  Hótelstýran lét okkur vita að hún hefði bjór og vín til sölu.  Við gestirnir pöntuðum eitthvað af veigum.  Enginn var barinn.  Konan sótti drykkina inn í hliðarherbergi.  Hún bar þá ekki fram í umbúðum heldur í vatnsglösum. 

  Nokkrum árum síðar var forsíðufrétt í DV um að við húsleit í Hótel Jórvík hefði fundist töluvert magn af heimabrugguðum bjór og víni ásamt bruggtólum.  Hótelstýran sagðist ekki selja áfengi.  Hún væri að geyma þetta fyrir sjómann sem hún vissi ekki hvað hét. 

 

 

Spornað gegn matarsóun

  Matarsóun er gríðarmikil á Íslandi - eins og víða um heim allan.  Algengt er að fólk kaupi of mikið matarkyns fyrir heimilið.  Maturinn rennur út á tíma og skemmist.  Sama vandamál hrjáir matvöruverslanir.  Svo eru það veitingastaðirnir.  Einkum þeir sem bjóða upp á hlaðborð.  Margir hrúga óhóflega á diskinn sinn og leifa helmingnum.

  Í Hong Kong er veitingastaður sem býður upp á hlaðborð.  Gestir eru hvattir til að taka lítið á diskinn sinn;  fara þess í stað fleiri ferðir að hlaðborðinu.  1000 kr. aukagjald er sett á reikning þeirra sem klára ekki af disknum sínum.  Þetta mættu íslensk veitingahús taka upp. 

5 tíma svefn er ekki nægur

  Sumt fólk á það til á góðri stundu að hreykja sér af því að það þurfi ekki nema fimm tíma nætursvefn.  Þetta hefur verið rannsakað af New York háskóla í læknisfræði.  Dr. Rebecca Robbins leiddi rannsóknina.  Niðurstaðan er sú að hugmyndin um að fimm tíma svefn sé ekki aðeins bull heldur skaðleg.   

  Þetta stuttur nætursvefn eykur mjög líkur á fjölda lífshættulegra heilsubresta,  svo sem hjartaáfalli, heilablóðfalli og almennt ótímabærum dauða.  Fólki er ráðlagt frá því að horfa á sjónvarp fyrir háttatíma.  Jafnframt er upplýst að neysla áfengra drykkja undir svefn rýri svefngæði.  Frá þessu segir í The Journal Sleep Health en ekki hinu:  Að heppilegast sé að stunda morgundrykkju samviskusamlega.  

  Rannsóknin byggir á yfir 8000 gögnum.   

 

 

Viðbjóðslegir veitingastaðir

  Til margra ára hef ég stundum horft á sjónvarpsþætti enska matreiðslumannsins  Gordons Ramseys.  Hann heimsækir bandaríska veitingastaði.  Smakkar mat þeirra.  Aldrei bregst að hann lýsir mat þeirra sem mesta viðbjóði er hann hefur séð og smakkað.  Það hlýtur að þýða að bandarísk matreiðsla hrörni stöðugt dag frá degi.  Annars gætu þessir matsölustaðir ekki toppað alla fyrri ógeðslegu matsölustaði ár eftir ár.

  Áhugavert er að hann afhjúpar ætíð í leiðinni rosalegan sóðaskap á matsölustöðunum.  Bandrtíska Heilbrigðiseftirlitið er ekki að standa sig. 

  Svo hundskammar hann alltaf óhæfan eiganda staðarins og kokkinn.  Er mjög ruddalegur og árásagjarn í orðum.  Keyrir þá upp að vegg.  Oftast er tekist hart á í orðum.  Svo gefur hann þeim góð ráð.  Viðkomandi knúsar hann í lok þáttar og allt verður gott. Þetta er ljómandi skemmtilegt sjónvarpsefni.  Eitt það besta er að nægilegt er að horfa á tíunda hvern þátt.  Hinir eru allir eins.

Skemmtilegt verðlag í Munchen

  Ég er enn með hugann við Munchen í Þýskalandi eftir að hafa dvalið þar um páskana.  Ísland er dýrasta borg í heimi.  Munchen hefur til margra ára dansað í kringum 100. sæti.  Verðlag þar er nálægt þriðjungi lægra en í Reykjavík að meðaltali.  Auðveldlega má finna dæmi þar sem munurinn er meiri.

  Ég fer aldrei inn í verslanir í útlöndum.  Nema stórmarkaði.  Já, og plötubúðir.  Helstu útgjöld snúa að mat og drykk.  Í stórmarkaðskeðju sem heitir Rewe fann ég Beck´s bjór á 94 kr. (0,69 evrur).  Hálfur lítri. 4,9%.   

  Á Íslandi er Beck´s örlítið dýrari,  389 kall í ÁTVR.  Taka má tillit til þess að hérna er hann 5%.  Það telur. 

  1,5 lítra vatnsflaska kostar 41 kr. (0,30 evrur).

  Glæsilegt morgunverðarhlaðborð kostar 667 kr (4,9 evrur).

  Á gistiheimilinu sem hýsti mig kostar hálfur lítri af bjór úr krana á 340 kr. (2,5 evrur) fram á kvöld.  Síðar um kvöldið hækkar verðið í 476 kr. (3,5 evrur).

  Ég hef engan áhuga á fínum veitingastöðum.  Nenni ekki að sitja og bíða eftir að matur sé eldaður.  Kýs frekar mat sem þegar er eldaður.  Ég gerði þó undantekningu er ég sá að á asískum veitingastað var boðið upp á stökka önd (crispy) með grænmeti og núðlum.  Sá veislumatur kostar 803 kr. (5,9 evrur).  Enginn málsverður kostaði mig 1000 kall.  Sá dýrasti var á 952 kr.  Það var lambakjöt í karrý. 

 

Gleðilega frjósemishátíð!

Stríðið harðnar

  Sumarið 2014 og 2015 stóðu hryðjuverkasamtökin Sea Sheperd fyrir stórtækri herferð gegn marsvínaveiðum Færeyinga.  500 SS-liðar dvöldu sumarlangt í Færeyjum.  Vöktuðu alla firði eyjanna og héldu blaðamannafundi með heimsfrægu fólki.  Þar af vakti blaðamannafundur kanadísku leikkonunnar Pamelu Anderson mesta athygli. 

  Herferð SS varð samtökunum til mikillar háðungar.  Þau náðu engum árangri í að trufla hvalveiðarnar.  Þess í stað gerðu Færeyingar ýmsar eigur þeirra upptækar,   svo sem spíttbáta, tölvur, myndavélar og myndbandsupptökugræjur.  Til viðbótar var fjöldi SS-liða sektaður sem einstaklingar og gerðir brottrækir úr Færeyjum til margra ára.  Hæstu sektir voru um hálf milljón kr.  Flestar voru þó um 100 þúsund kall. 

  Athyglin sem herferðin fékk í heimspressunni gerði ekki annað en framkalla bylgju ferðamanna til Færeyja.  Póstar SS-liða á samfélagsmiðlum lögðu sitt af mörkum.  Þeir rómuðu náttúrfegurð eyjanna,  vinalega framkomu heimamanna og sitthvað fleira sem kom þeim ánægjulega á óvart.  M.a. gott úrval af grænmeti og ávöxtum í versunum.

  Í fyrra reyndu SS að hefna harma.  Færeyska hljómsveitin Týr fór í hljómleikaferð um Bandaríkin.  SS blésu í lúðra.  Hvatti til sniðgöngu.  Forsprakki samtakanna,  Paul Watson,  hvatti til mótmælastöðu fyrir utan hljómleikastaðina.  Sjálfur mætti hann samviskusamlega í mótmælastöðuna.  Aldrei náðu aðrir mótmælendur 2ja stafa tölu.  Andófið gerði ekki annað en auglýsa hljómsveitina og hljómleikana.  Hvarvetna spilaði hljómsveitin fyrir fullu húsi.

  Núna er Týr á hljómleikaferð um Evrópu.  Með í för er hollenska hljómsveitin Heidevolk og ungverska hljómsveitin Dalriada.  SS hafa beitt sér af fílefldun krafti gegn hljómleikunum.  Hótað hljómleikahöldurum öllu illu.  Af 22 hljómleikastöðum hafa þrír lúffað.  Tveir í Frakklandi og einn í Hannover í Þýskalandi.  Þeir hafa ekki aflýst hljómleikunum heldur tekið Tý af þeim.   

  Í gær brá hljómsveitin á leik.  Laumaðist inn í hljómleikahöllina í Hannover og upp á svið.  Þar stilltu þeir sér upp í skyrtubolum með áletruninni "Týr ritskoðuð".  Að hálfri annarri mínutu liðinni yfirgáfu Týsarar staðinn. 

Færeyskar kjötbollur

  Allir þekkja sænskar kjötbollur.  Flestir sem sækja veitingastað Ikea hafa fengið sér kjötbollurnar þar.  Sumir oft.  Einkum sækja börn og unglingar í þær.  Reyndar eru þær upphaflega komnar frá Grikklandi.  Sú staðreynd er falið leyndarmál.

  Margir þekkja líka danskar kjötbollur.  Einkum eftir að Kjarnafæði hóf framleiðslu á þeim.

  Frá því að íslenskir kjötsalar komust upp á lag með að selja kjötfars hefur nafn íslensku kjötbollunnar færst yfir í að heita hakkbollur.  Mig grunar að kjötfars sé séríslensk uppfinning.  Fyrir hálfri öld eða svo rak kunningi minn hverfisbúð með kjötborði.  Besti bisnessinn var að selja kjötfars.  Uppistöðuhráefnið var hveiti en hann gat selt þetta á verði kj0thakks.  Stundum sat hann uppi með kjötfars sem súrnaði.  Þá skellti hann slurki af salti í það og kallaði farsið saltkjötsfars.

  Uppistöðuhráefni dönsku kjötbollunnar er svínakjöt.  Svíarnir blanda saman svínakjötinu og nautakjöti.  Á síðustu árum eru Íslendingar farnir að færa sig frá nautakjötshakki yfir í svínakjötshakk þegar kemur að hakkbollu.

  Færeyingar halda sig alfarið við nautakjötshakkið.  Þeir kalla sínar kjötbollur frikadellur eins og Danir.  Færeysku frikadellurnar eru betri og frísklegri.

  Hráefni fyrir fjögurra manna máltíð:

505 grömm nautahakk

2 laukar

2 hvítlauksrif

1 egg

1,7 dl mjólk

78 grömm hveiti (mæli frekar með hafragrjónum)

1,5 teskeið salt

  Einfalt og gott.  Laukurinn og hvítlauksrifin eru söxuð í smátt.  Öllu er hrært saman.  Kokkurinn setur á sig einnota plasthanska og mótar með aðstoð matskeiðar litlar bollur.  Þær smjörsteikir hann uns þær eru orðnar fallega brúnar.  Galdurinn er að bollurnar séu ekki stórar.  Séu á stærð við þær sænsku.  Kannski samt pínulítið stærri.

  Heppilegt meðlæti er ofnsteikt rótargrænmeti og kartöflur.  Líka heimalöguð tómatsósa (ekki ketchup).  

4 smassaðir tómatar

1 svissaður laukur

2 svissuð hvítlauksrif

2 kjötteningar

3 saxaðar basilikur

  Þetta er látið malla í 16 mínútur